Tips & Taboos 8

Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 8.

Original post in fb by Rajaram Ramachandran (02-10-2015)

Re-written by me in Devnagari

Janana, marana askin barobar kaadingaanvan. Laahna vayaantha saangaacha vishay naho ye, asalthiri saangitle maja vadil mama. Amcha gharaantha,  Veedhividangaantha, janana themma themma hotha asala, maja maaye aajaacha thor kutumba, lenki, soona askin baalaanthpanaala amcha gharaalacha yethila. Gaavncha vaya jhaalthe aeka baikocha baalaanthpana paayingtheela. Meecha thae kolinthala kaam aggi karana (Errand boy) maningaaka. Baki loka soula soula manu javvala yeyinaatha. Lenkra aggi udhanda laahna, thya karthaan mee kaam karana. Yevda kaan, meeyin thae kholintha ujalthocha. Nankara thorla jaalaampiri, thae kolicha kavaadaavora 'Delivery Room' manun mee livlothon. Mee paayiltha payilla marana maja ammaacha kakaacha. Theniyi, kakiyin thaecha gharaantha aek patisa hothe. Thyaansa lenkra nahotha. 20 November 195. Mee Veethividangaantha hothon. Theddhisa aeka dham vaara pousa, vaara manje vaara thasaltha vaara, gundaalun gundaalum badivla, barun jaadi judpe modun padungela. Pousayin santhadhdhaara, richivuntakala. Mee nou vayaacha, paayaala paanch saha varshaacha poraaska asana. Kavalaacha ghara nahoka, vaara pousaantha kavala sarkun gharaantha yeththa theththa paani ghalatha hotha. Mee aeka kattaacha peti aantha baslothon. Maja vadil bahineecha lagna (varaada) hun pandhraah dhivasacha holotha. Varaadaacha khaayaacha padhaartha aggi khaayaala themma themma dhetha hothe. Chokkot thoopa thelaantha karlathe karthaan naasnaatha hotha. Ghanvanthasun baayaara jaayaacha vaata aggi jaada modun padun jaankungela. Aek vees dhivasa nantharacha nankara barora jaala. Amcha garcha naarlicha jaadayi barun modun padungela. Meeyi maja aajayin dusara dhivasa paashte jaavun naaral aggi kadingun alon. Manusha koni alnitha. Thyaancha thyaancha gharaanthayi vaara pousala udhanda srama hungelotha. Yentha ghaavche doga vaya jaalthane marungele. Udhanda dhivasaanthasun anthunaavoracha pallothe, chikithsa dhyaala baayaara jaayaala holni. Thaecha dhivasa ghaavaantha theen lenkrayin ujla. Aek vaara nanthara theni theni amcha gharaala yevun mamakada dhone mathaare marlathe theen lenkra ujalthe livun tivaa karthaan ale. Maja mama munsif (village head man, pattaamaniam) hothae. Mee thae paavuntakun maja mamakada vichaarlon, 'yeh varshaantha ghavaantha yeh pathori baara (12) lenkru ujlaaye, vees (20) dhane marungeletha. Ae kaaye hishoba, kasaala evda loka marthaatha' manu. Theni nidhaana bolnaara, majakada saangitle, mee laahna pora ki manu paainatha 'janana manu aeka asthaana marana manaachayi astha, koni ae bhoolokaantha niranthara asaala hoina. Thoo aaje pooraa jevun kaavun karthosa, thae potaantha hallu jiranaala yetha, udhya paashte nokkotha chakka aski baayara yevunjaatha. Asa niththe hotha. Aeka chaar paanch dhivasa thae chakka baayaara alni manje, payilla srama hoyila, pota dukhala, thyaajasvora potaantha tikaana asna. Thula Narasimhaavathaaracha khaani kalal nahoka, theni khaamba podingu alaaska potaanthala kuppa aggi pota paatingu yevunjaayila. Thyaajaska ye bhoomintha ujalthane thevdhanayi asle manje, bhoobhaara adhik hunjaayila. He aggi baro kara karthaan maranayin hotha astha, bhoobhaara barora astha, samjalaka?' mantle. Themma samjala manun doska alivuntaaklon, nanthara vaya veghthan veghthaan samjala. Paranthu laahn vayaantha lenkra baalaancha marana? Ami sarkaaraacha dhukaanaantha saakare, thaandhula, dhaale gyaala pankthintha hotaaklaasthaana, aek doga dhane maaga yevun amcha puda jaathinithka, thyaajaska, thenaala kaye avasaraki! Nahi, theni bhoolokaantha altha kaam jaala manun Deva balaangisodthaatha ki kaayki! Aaje puray, aniki yevuya mee vaa a.

जनन मरण अस्कीन बरोबर काढींगांव॑. ल्हान वयेंत सांगाच विषय न्हो हे, असलतरीन सांगिट्ले मझ॑ वडील मामा. अम्च॑ घरांत, वीदिविडंगनांत, जनन तेम्हा-तेम्हा होत असेल॑. मझ॑ माय-आजाच थोर कुटुंब. लेंकी, सून अस्कीन बाळंतपणाला अम्च॑ घरालाच येतील॑. गांवांच वये झालते एक बायकोच॑ बाळंतपण पाह्यींतील॑. मीच ते खोलींतल॑ काम अग्गीं करणे (errand boy) म्हणींगाकां. बाकी लोके सोवळे सोवळे म्हणून जवळ येईनात॑. लेंकरे अग्गीं उदंड ल्हान, त्याकरतां मी काम करणे. येवढ॑ कां, मीईं ते खोलींत उजलतोच॑. नंखर॑ थोरळा झालांपिरी ते खोलीच कवाडाव॑र "Delivery Room" म्हणून मी लिव्हलों. मी पाह्यलते पहिल॑ मरणे मझ॑ अम्माच काकाच॑. तेनीईं काकीईं तेच घरांत एकपटीस होते. त्यांस लेंकरे न्होते. 20 नवंबर 1952. मी वीदिविडंगनांत होतों. तद्दिसी एकदम वार॑ पाऊस. वार॑ म्हणजे गुंडाळून गुंडाळून बडिवेले. भरून झाडीन झुडूपीन मोडून पडूनगेल॑. पाऊसीं संततधार रिचिवूनटाकल॑. मी नौ वयाच, पाह्याला पांच सहा वर्षाच पोरास्क॑ असेन॑. कवलाच घर न्होका, वार॑ पाऊसांत कवल सरकून घरांत येथे-तेथे पाणी गळत होत॑. मी एक कट्टाच पेटी आंत बसल्होतों. मझ॑ वडील बहिणीच लग्न (वराड) होऊन पंध्रा दिवसेच झाल्होत॑. वराडाच खायाच पदार्थ अग्गीन खायाला तेम्हा-तेम्हा देत होते. गांवांतसून बाहेर जायाच वाट अग्गीन झाड मोडून पडून झांकूनगेल॑. एक वीस दिवसानंतर नंखर॑ बरोर झाल॑. अम्च॑ घरच॑ नारळीच झाडीन भरून मोडून पडूनगेल॑. मीईं मझ॑ आजाईं दुसर॑ दिवस पाष्टे जाऊन नारळ अग्गीन काढिंगून आलों. मनुष कोणीन आलनाहीत॑. त्यंच-त्यंच घरांतहीं वार॑ पाऊसाला उदंड श्रम होऊनगेल्होत॑. यंदा गांवाच दोघे वये झालतेने मरूनगेले. उदंड दिवसांतसून अंण्थूणाव॑रच पडल्होते, चिकित्सा द्याला बाहेर जायाला झाल॑ नाही. तेच दिवस घरांत तीन लेंकरेईं उजले. एक वार नंतर॑ तेनी-तेनी अम्च॑ घराला येऊन मामाकडे दोन म्हातारे मरलते, तीन लेंकरे उजलते लिव्हूनठिवाकरतां आले. मझ॑ मामा मुन्सिफ (village Headman, पट्टामणियम) होते. मी ते पाव्हूनटाकून मझ॑ मामाकडे विचारलों, "ये वर्षांत गांवांत ये पतोरी बारा (12) लेंकुरू उजलाहे, वीस (20) दने मरूनगेलेत॑ (मरून गेलाहेत॑). हे काय हिषोब, कसाला एवढ॑ लोके मरतात" म्हणीन. तेनी निदान बोलणर. मझ॑कडे सांगिट्ले, मी ल्हान पोर की म्हणीन पाह्यनात॑, "जनन म्हणीन एक असताना, मरण म्हणाचईं असत॑, कोणीन हे भूलोकांत निरंतर असाला होयना. तू आज पूरा जेवून खाऊन करतोस॑, ते पोटांत हळ्ळु जीर्णाला येते, उद्या पाष्टे नोक्कोते चक्का अस्कीन बाहेर येऊनजाते. अस॑ नित्य होत॑. एक चार पांच दिवस ते चक्का बाहेर आलनाही म्हणजे, पहिले श्रम होईल॑, पोट दुखल॑, त्याजव॑र पोटांत ठिकाण असना. तुला नरसिंहावताराच खाणी कळेल नहोका, तेनी खांब फोडींगून आलास्क॑ पोटांतल॑ कुप्पा अग्गीं पोट फाटींगून येऊनजाईल॑. त्यजस्क॑ हे भूमींत॑ उजलते तेवढ॑दनीं असले म्हणजे, भूभार अधीक होऊनजाईल॑. हे अग्गीन बरोर कराकरतां मरणेईं होत असते, भूभार बरोर असते, समजलका ?" म्हणट्ले. तेम्हा समजल॑ म्हणून डोस्के हलिवूनटाकलों. नंतर॑ वय वेघतां-वेघतां समजल॑. परंतू ल्हान वयेंत लेंकर॑-बाळांच मरण॑ ? अम्ही सरकाराच दुकानांत साखरे, तांदूळ॑, दाळ घ्याला पंक्तींत होठाकलासताना एक दोघेदन मागे येऊन, अम्च॑ पुढे जातात, नाहीका ? त्यजस्क॑ तेनाला काय अवसरकी ! नाही, तेनी भूलोकांत आलते काम झाल॑ म्हणूं देव बलांगिसोडतात की काय की ! आज पुरे, अण्कि येऊया मी वा अ