Friday 19 February 2016

Tips & Taboos 24





Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 


Post No. 24.


Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (03-11-2015)


Re-written by me in DM script


Ami chaalun jaathaanaki nahi kotthiri baayaara asthaanaki kalle kaasa, pallum, nahi sona ruppa kaaythiri milla manje thae kaadun konaacha manun vichaarun dhyaavan. Hoynaatha paksha gharaala anun tivuya.Paise manje vecha karthaane, sona ruppa manje thae upayog karthaane. Amcha garcha aivejaa (asalthra - kaasa, pallum, sona, ruppa vagairah) borora milivun tivthane. Kaan manje thae konachki pallum, sona, ruppa thenaala soduntakun amchakada millaki tasacha amcha jaaydaadayi amaala sodun noon jaayila manthila.



Aekdha - 1956 maningthon - shaalaanthasun aeka mithrabora cyclaantha gharaala parthatha hothon. Srivanchiamaakada yethaana kalle aeka paanch rupayecha nota pallotha. Maja mithra Nagappan cycle otakivuntakum thae paise kaadun majakada dhila. 1956 antha amcha keda ghaavaancha patisa paanch rupaye thor paise. Beedheentha koni nahothe, konaacha manun kasa udukun dhena. Ami yochana karatha puda gelon. Themma somora aekle, Ramamurthy mannaara kaayki vardatha palatha yetha hothe. Mee otakivun kaaye, kasaala palatha yethaantha manun vicharlon. Theni sampaakaacha kaam karaala jaanaara. Theen dhivasa konaachki gharaantha sampaaka karlathaala mushaara paanch rupaye arpun gela mantle, javval javval radathacha hothe. Kasa arpala manun vicharlon. Potsi kovingitlothon, vaataantha vaatoni jaayaala basalthamma padungelaasuya mantle. Ami amaala millathe paanch rupaye nota dhaakivlon, thaecha manun geingitle, paar santhosha thenaala. Amaalayin.


Thyaaj nanthara kevdakidha pallum kaasa kalle padun millaaye, gharaala anana, konthiri kaam karnaaralaa dhevuntakina.

Maja dhone pavunaacha mudhi aekdha baghaantha kuppaa barthaana arpungela, ardha ghanta uduklon, sevti beedhintha ghatlatha kuppaanthasun milla.

Aekdha mee kaam karaacha tikaana paayirivora aeka kade tivaltha sonaacha modlathe aabharana milla, nankara mottacha, konaachki malaanthla pendantaacha pona tukda. Thora kaaryaalaya, konaalamanun vicharun? Aek doga dhaanaa kada saangitlon, prayojan nahi. Sevti kaaryalaya adhikari kada dhilon. Theni soochana palagaantha livun ghatle. Aek dhone mahine parthun parthun livun ghatle, koni maja manun saangun ale nahitha. Sevti aek dhivasa livun ghatle, yaacha sowlaa tharikh sandhya kaali paanch ghante pathori koni ale naahithra saththra tharikh vikun yaacha paise kaam karnaaraancha sevaa nidhintha ghaluntakthila manu. Thedhdhisa pandhra thaarika. Mee maja kaam karaacha kakshaantha yevun saanigitlon, lokaankada paise barun aheska vaadtha, dhone pavunaacha sona arpivilthane ugocha basletha paa manu. Themma aeka baiko - Amrith Khanna manu - kaaye manun vicharle, soochana palagaa jaavun paantha mantlon. Thae thyaancha cha manun kalla. Vees gramaacha sona arpalthe konaakadayin saangitlenaahitha. Modlatha pendantaacha baaki tukdaa anun dhaakivun kaadinguntakle, amaala aggi khaayaala, piyaala anivun dhile. Mee coffee poortha peelon.



Aniki aekdha RBI somora dupaara jevaacha vela chaalun jaathaana aeka katta rupayecha nota pallotha, barun sambar rupaye, kiththeka pannaas rupaye vagairah, mee kadingun RBI aantha jaavun vicharlon, theni saangitle, paise amchakada dhevuka, thumicha teenga, thumcha phone number dhevun jaavaa mantle. Themma ye aathi teengaacha phone aggi nahotha, karyaalayaacha number dhevuntakun gelon. Ardha ghantaantha aekle yevun arpalthe paisecha hishoba aggi dhevun geingitle.

Aekdha Karol Baghantha amcha gharaakada chaalun jaathaana aeka pisivi pallotha, kaadun paayilthara javvala javvala saha hazaar rupaye. Mahinaacha payila thaarika, konaachki mushaaraacha paise manun vaatla. Pisivintha veghla kaayin kaagaza nahotha. Baajucha mee gharaala sampaakaacha padhaartha aggi gyaacha dookaana hotha. Thae dhookaanwaalakada saanguntakun gelon. Amcha gharayin javvalacha hotha. Dusara dhivasa aekle yevun kevda paise, kasaltha pisivi manun saanguntakun maayingun gele.

Amaala amcha paise asaltha puray, dusaraancha amaala nokko. Dusaraancha manna kashta karivun amchakada thyaancha paise ala manje thyaaja mala amaala kaayin upayog nahin. Amchakada ahethacha amaala puray. Kiththeka dhane saangthila dhevulcha hundintha ghaatlathra amaala punya milala manun. Konaacha kaasa, pallaum, sona, ruppa, konaala punya. Konthiri pajjetha lokaana, srama bhognaaraana dhilthara chokkota manun mee naningthon, thumi kaaye manthaantha?

Aniki yevuyaa, mee vaa a.,,



अम्ही चालून जातानाकी, नाही, कोठतरीन बाह्येर अस्तानाकी खाले कास, पल्लम, नाही सोन॑, रुपे कायतरीन मिळ्ल॑ म्हणजे, ते काढून कोणाच म्हणून विचारून द्यांव॑. होयनातेपक्षा, घराला आणून ठिवूया. पैसे म्हणजे, वेच करताने. सोन॑ रुपे म्हणजे, ते उपयोग करताने. अम्च॑ घरच॑ आयवेचाच बरोर (असलतर॑ - कास॑, पल्लम, सोन॑, रुपे वगैरा !) मिळिवून ठिवताने. कां म्हणजे, ते कोणाचकी पल्लम, सोन॑, रुपे तेनाला सोडूनटाकून अम्च॑कडे मिळ्लकी, तसच अम्च॑ आदायहीं अम्हाला सोडून निघून जाईल म्हणतील॑. 

एकदा - 1956 म्हणींगतों - शाळेंतसून एक मित्राबरोर सैक्ळांत घराला परतत होतों. श्रीवंचियमाकडे येताना खाले एक पांच रुपेच नोट पड्लहोत॑. मझ॑ मित्र नागप्पन सैकळ ओठाकिवूनटाकून ते पैसे काढून मझ॑कडे दिला. 1956-आंत अम्च॑ खेडे गांवांच पटीस पांच रुपे थोर पैसे. बीदींत कोणीं नहोते. कोणाच म्हणून कस॑ हुडुकून देणे ? अम्ही योचना करत पुढे गेलों. तेम्हा, समोर/सोमोर एकले राममूर्ति म्हणणार कायकी वरडत पळत येत होते. मी ओठाकीवून, काय कसाला पळत येतांत म्हणून विचारलों. तेनी संपाकाच काम कराला जाणार॑. तीन दिवस॑ कोणाचकी घरांत संपाक करलतेच मुषारा पांच रुपे हरपूनगेल॑ म्हणट्ले. जवळ-जवळ रडतच होते. कस॑ हरपल॑ म्हणून विचारलों. पोटशी खोवींगट्ल्होतों, वाटेंत वाटोणीला जायाला बसलतम्हा पडूनगेल॑ असूया, म्हणट्ले. अम्ही, अम्हाला मिळ्लते पांच रुपे नोट दाखिवलों. तेच म्हणून घेईंगट्ले. फार संतोष तेनाला. अम्हलाहीं.


तज नंतर॑ केवढ॑कीदा पल्लम कास॑ खाले पडून मिळ्लाहे. घराला आणना. कोणतरीन काम करणाराला देऊनटाकन॑.

मझ॑ दोन पवनाच मुदी एकदा बागांत कुप्पा भरताना हरपूनगेल॑. अर्ध घंटे हुडकलों. शेवटी बीदींत घाट्लते कुपांत्सून मिळ्ल॑.



एकदा मी काम कराच ठिकाणाच पायरीव॑र एक खडे ठिवलते सोनेच मोडलते आभरण मिळ्ल॑. नंखर॑ मोठच॑. कोणाचकी माळांतल॑ पेनडंडाच पोणा तुकडा. थोर कार्यालय, कोणाला म्हणून विचारूं ? एक-दोघे दनाकडे सांगीट्लों. प्रयोजन नाही. शेवटी कार्यालय अधिकारीकडे दिलों. तेनी सूचना-पलगांत लिव्हून घाटले. एक दोन महिने पर्तून पर्तून लिव्हून घाटले. कोणीं मझ॑ म्हणून सांगून आले नाहीते. शेवटी एक दिवस॑ लिव्हून घाटले, याच सोवळा (सोळा) तारीख संध्याकाळी पांच घंटे पतोरी कोणीं आले नाहीतर॑, सत्रा तारीख विकून, याच पैसा काम करणारांच सेवा-निधींत॑ घालूनटाकतील॑ म्हणून. तद्दशी पंध्रा तारीख॑. मी मझ॑ काम कराच कक्षांत येऊन सांगिट्लों, "लोकांकडे पैसे भरून आहेस्क वाटते. दोन पवनाच सोन॑ हरपिवलतेनी उगेच (उगोच) बसलाहेत॑ पाह", म्हणून. तेम्हा एक बायको - अमृत खन्ना म्हणून - काय म्हणून विचारले. सूचना पलगा जाऊन पाहंत म्हणटलों. ते त्यंचच॑ म्हणून कळ्ल॑. वीस ग्रामाच सोन॑ हरपलते कोणाकडेहीं सांगीट्ळे नाहीत॑. मोडलते पेनडंडाच बाकी तुकडा आणून दाखिवून काढींगूनटाकले. अम्हाला अग्गीन खायाला, पीयाला आणिवून दिले. मी कॉफी पूर्त पीलों.


अण्की एकदा RBI समोर(सोमोर) दुपारा जेवाच वेळ॑, चालून जाताना एक कट्टा रुपेच नोट पडल॑होत॑. भरून शंभर रुपे, कित्येक पन्नास रुपे वगैरा. मी काढींगून RBI आंत जाऊन विचारलों. तेनी सांगीटले, "पैसे अम्च॑कडे देऊका, तुम्हीच ठींगा. तुम्च॑ फोण नंबर देऊन जावा" म्हणटले. तेम्हा, हे हाती ठींगाच फोण अग्गीं नहोत॑. कार्यालयाच नंबर देऊनटाकून गेलों. अर्ध घंटेंत एकले येऊन हरपलते पैसेच हिषोब अग्गीन देऊन घेईंगटले.


एकदा करोलबागांत अम्च॑ घराकडे चालून जाताना एक पिशवी पडलहोत॑. काढून पाह्यलतर॑ जवळ-जवळ सहा हदार/हज़ार रुपे. महिनाच पह्यिल तारीख. कोणाचकी मुषाराच पैसा म्हणून वाटल॑. पिशवींत वेगळ॑ काहीं कागद नहोत॑. बाजूच मी घराला संपाकाच पदार्थ अग्गीन घ्याच दुकान होत॑. ते दुकानवालाकडे सांगूनटाकून गेलों. अम्च॑ घरीन जवळच होत॑. दुसर॑ दिवस एकले येऊन, केवढ॑ पैसे, कसलते पिशवी म्हणून सांगूनटाकून माहींगून गेले.



अम्च॑ अम्च॑ पैसे आलतर॑ पुरे, दुसरेंच अम्हाला नोक्को. दुसरेंच मन्न॑ कष्ट करिवून अम्च॑कडे त्यंच पैसे आल॑ म्हणजे, तजमळ॑ अम्हाला काहीं उपयोग नाही. अम्चकडे आहेतेच अम्हाला पुरे. कित्येकदने सांगतील॑ "देऊळाच हुंडींत घाटलतर॑ अम्हाला पुण्य मिळल॑" म्हणून. कोणाच कास, पल्लम, सोन॑, रुपे ? कोणाला पुण्य ? कोणतरीन पह्जते लोकाना, श्रम भोगणांराला दिलतर॑ चोखोट म्हणून मी म्हणींगतों. तुम्ही काय म्हणतांत॑ ?

अण्की येऊया, मी वा अ...
   



Tips & Taboos 23






Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 23.


Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (29-10-2015)


Re-written by me in DM script


Maandhara, kuthra, gaaye, laamba kidu, hyaajaska janthula aggi maarthane.
Laamba kidu, kuthra vriththaantha aggi aek dhonedha payillacha rubbna jaala. Aththa maandharaala paavumnaka?

Kuthra, gaaye, maise aggi angaavorla malaka aggi thaechahun sudhdha karingna, amicha thyaaja vora pani othun sudhdha karaanvan. Paranthu yeh maandhara aheki, udhanda sudhdhapriya. Paayaala palichchisi asala, nankara pini malaka thyaajavora kemmayi asana. Thae kasa? Thaechahun apnaacha jeevaa vaate chaatun chaatun sudhdha karinguntakila. Ugocha baslaasthaane ki nijlaasthaane ki aanga poora chaatatha asala. Thevda sudhdhapriya janthu thae. Apanacha aanga kasa paje vaankun parthivun thevda tikanayin thondaavaate chaataala hoila thaejaana. Thae janthu karaacha cheshtaa aaje poora paatha asuya (amaala veghla kaayin kaam nahi manje). Amchakada laada karingala, amcha paayaakada evun amcha paayaala laagingun jaayila. Paranthu thae karaacha thantaa paar adhika. Nankara sarkalon manje sampaak kolintha gusun khaayaacha padhaartha aggi amcha puda rooche paavuntaakila.

Pallavapuramaantha maandharaacha upadhrava adhika aslaaska mala saye nahi. Paranthu Veedhividanganaantha maandharaacha thantaa udhanda hotha. Ghara barun maandhara, maandharaacha pillu, aeka samsaaracha asala. Thela paayiltharacha maja aajaala hoina, kaati kadun maaraala jaathila. Maarthaane manun konthiri saangitlathra thamizaantha 'konna paavam thinna pochchu' manun maskarintha saangthila. Pillula aggi dharun aeka thora pisivintha (gunny bag) gaalun palaacha paanicha vaikkaal manu aeka asala thae valaandun javun soduntakun yeyina. Aeka vaaraantha aniki aeka maandhara pillu ghaaluntakila, chaar paanch pillu. Pillu ghatlaampiri, maaye maandhara aeka pillula kaavuntakila manun saangthila, thaecha thyaaja prasava aushadha mana, mee paayilthe nahi.Thora maandhara pillula aggi thondaavaate uchlingun aek tikaanaanthasun dusara tikaanaala goonjun jaavun tivaacha payloye.


Thae janthu maamsaahari, paranthu thae tasaltha aggi konaacha somorayin kaayina, uchlingun jaavun kottithri lappun basun kaavuntakun yeyila. Thyaakarthaan mala maandhara manje aekacha kantaalaa.


Thae aggi juna kaani. Aththa amcha gharaantha maandharaacha thanta adhik ahe. Kotta baalaanthpana karingitlaki kalna, baaju gharaala ala. Thyaancha soona baayaarla desaantha asnaari, dhalla borora razaantha ali. Maandharaalayi pillunsaanli udhanda laada karli, dhoodda, dhoodhaacha baatha vagairah gaalatha hothi. Thevdi kaavuntakun thae maandhara sakutumba amcha maadila udimaarun yevunjaatha. Thyaancha gharaantha kaana, baaki kaam amcha maadivora karna, maadi ghaanun jaatha. Meeyin dhavdun dhavdun pathon, themma palun jaatha maaghacha parthun yevun jaatha. Pillu aggi paayaantha ghalingaacha paadha rakshaa (shoe) aantha baslaastha.


Soona ghaavaala nungeli, aththa sasu saasra maandharaacha kutumbaala susroosha karthaatha, lenkra aggi baayaarla ghaavaantha ahetha, kaaye karthila? Maja srama mala, thyaanchakada sangumna manun maningitloyen, 'pillula aggi langoti (diaper) ghalun sodaa, mayaala sanitary napkin ghalun sodaa' manun!



Aniki yevuya, mee vaa a...

Comments :-

Canchi Bhimarao Ravi : Kahaani phar neet ahe. Chumnapanaanthapasoon mandhar manje parama kantaLa mhala.
Tumcha kahaneentha gyanilokancha sambandha ahe. Gyaniloka tyanche sishyalokana dhone vidhana paayingthatha manoon aiklon. Ek Marjala nyaya. Ankeka Markata nyaya. Maakada, lenkransa uchalat nahin. Lenkracha ghetti dharingun asthamma, kotha manji thatha udimarat jaatha. Sishya loka gurula ghetti dharingoon gyan sampadana karaama manaacha tatva; Maandhara pilloola thondantha dharingun jathan lapvun thivtha. Pilloocha security paayingtha ye vidhani. Thasech Guru mannar sishyalokancha requirements paayingne!
Thumcha kahaneentha marjala nyaya baher aalahe!


मांदर॑, कुत्र, गाय, लांब-किडू हेजस्क॑ जंतूला मारताने. लांब-किडू, कुत्र वृत्तांत अगीन एक-दोनदा पह्यिलच रुब्बणे झाल॑. अत्ता मांदराला पाव्हुमणेका ?



कुत्र, गाय, म्हैश अग्गीन आंगाव॑रल॑ मळक॑ अग्गीन तेच होऊन शुद्ध करींगना. अम्हीच त्यजव॑र पाणी ओतून शुद्ध कराम॑. परंतु, हे मांदर॑ आहेकी, उदंड शुद्ध-प्रीया. पाह्याला पळिचशी असल॑. नंखर॑पणीं मळक॑ तजव॑र केम्हाईन असना. ते कस॑ ? तेच होऊन अपणाच जीव्हा वाटे चाटून चाटून शुद्ध करींगूनटाकल॑. उगोच (उग॑च) बसलसताना की, निजलसताना की, आंग पूरा चाटत असेल॑. तेवढ॑ शुद्ध-प्रीय जंतू ते. अपणाच आंग कस॑ पह्जे वांकून पर्तिवून, तेवढ॑ ठिकाणीं तोंडावाटे चाटाला होईल॑ तजान॑. ते जंतू कराच चेष्टा आज पूरा पाह्त असूया (अम्हाला वेगळ॑ काईं काम नाही म्हणजे). अम्च॑कडे लाड करींगाला, अम्च॑ पांयेकडे येऊन अम्च॑ पांयेला लागींगू जाईल॑. परंतु, तेकराच तंटा फार अधीक॑. नंखर सरकलों म्हणजे संपाक खोलींत घूंसून खायाच पदार्थ अग्गीन अम्च॑ पुढ॑ रूच पाव्हूनटाकल॑.





पल्लवपुरमांत मांदराच उपद्रव अधीक असलास्क मला सय॑ नाही. परंतु, वीदिविडंगनांत मांदराच तंटा उदंड होत॑. घर भरून मांदर॑, मांदराच पिल्लू, एक संसारेच असेल॑. तेला पाह्यिलतरेच मझ॑ आजाला होईना. काठी काढून माराला जातील॑. मारताने म्हणून कोणतरीन सांगिट्लतर॑, तमिलांत "कोन्न पावम तिन्ना पोच्चु" म्हणून मष्किरींत सांगतील॑. पिल्लू अग्गीन धरून एक थोर पिशवींत (गोणीच पिशवी) घालून पळाच पाणीच कालवायी म्हणून एक असल॑, ते वलांडून जाऊन सोडूनटाकून येईन॑. एक वारांत अण्कीएक मांदर॑ पिल्लू घालूनटाकल॑ ; चार-पांच पिल्लू. पिल्लू घाटलांपिरी माय मांदर॑ एक पिल्लूला खाऊनटकल॑ म्हणून सांगतील॑. तेच तज प्रसव औषध म्हण॑. मी पाह्यलते नाही. थोर मांदर॑ पिल्लूला अग्गीन तोंडावाटे उचलींगून एक ठिकाणांत्सून दुसर ठिकाणाला घेऊनजाऊन ठिवाच पाह्यलोहें.


ते जंतू मांसाहारी, परंतु, ते तसलते अग्गीन कोणाच समोरीन/सोमोरीन खायना. उचलींगून जाऊन कोठतरीन लप्पून बसून खाऊनटाकून येईल॑. ते करतां मला मांदर॑ म्हणजे एकच कंटाळा.


ते अग्गीन जुन॑ खाणी. अत्ता अम्च॑ घरांत मांदराच तंटा अधीक आहे. कोठ॑ बाळंतपण॑ करींगट्लकी कळ्ना. बाजू घराला आल॑. त्यंच सून बाह्येरल॑ देशांत असणारी. दल्ला बरोर रजांत आली. मांदरालाईं पिल्लूसांलीं उदंड लाड करली. दूध, दूधाच भात वगैरा घालत होती. तेवढ॑ खाऊनटाकून ते मांदर॑ सकुटुंबान अम्च॑ माडीला उडीमारून येऊनजात॑. त्यंच घरांत खाणे, बाकी काम अम्च॑ माडीव॑र करणे. माडी घाण होऊन जात॑. मीईं दवडिवून दवडिवून पाह्तों. तेम्हा पळून जात॑, मागेच पर्तून येऊनजात॑. पिल्लू अग्गीन पांयांत घालींगाच षू आंत बसलास्त॑.







सून गांवाला निघून गेली. अत्ता सासू सासरा मांदराच कुटुंबाच शुश्रूषा करतात. लेंकरे अग्गीन बाह्येरल॑ गांवांत आहेत, काय करतील॑ ? मझ॑ श्रम मला. त्यांचकडे सांगूम्हणे म्हणून म्हणींगट्लोहें, "पिल्लूला अग्गीन लंगोटी (डयापर) घालून सोडा, मायाला सानिटरी नॅपकिन घालून सोडा" म्हणून !

आण्कीन येऊया, मी वा अ.....

अभिप्राय :-

i) कंचि भीमराव रवि : खाणी फार नीट आहे. चुम्मणपणांत पसून मांदर॑ म्हणजे परम कंटाळा मला. तुम्च खाणींत ज्ञानिलोकांच संबंध आहे. ज्ञानिलोक॑ त्यंच शिष्यलोकांना दोन विधान पाह्यींगतात म्हणून ऐकलों. एक "मर्जल न्याय", अण्किएक "मर्कड न्याय". माकड लेंकरांस उचलत नाही. लेंकरच॑ घट्टि धरींगून असतम्हा कोठ म्हणजे तेथ॑ उडीमारत जात॑. शिष्यलोक॑ गुरूला घट्टि धरींगून ज्ञान संपादन कराम॑ म्हणाच तत्व. मांदर॑ पिल्लूला तोंडावाटे धरींगून जात्त्न लप्पिवून ठिवते. पिल्लूला जत्तन/दत्तन पाह्यींगते हे विधान॑. तसच, गुरु म्हणणार शिष्यलोकांच आवश्य अग्गीन पाह्यींगणे ! तुम्च॑ खाणी मार्जल न्याया बरोर आलाहे !     



Saturday 13 February 2016

Tips & Taboos 22



Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 


Post No. 22.


Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (27-10-2015)


Re-written by me in DM script



Navaraathrintha gharaantha kolu tivthon. Nava, juna, laahna, thora, veghla veghla rangaacha bavoli tivthon. Maja aajimma saangthila, 'mathintha karlatha Sri Raghavendra Swamicha bavoli tivthaane' manun. Koluntha maathra naho, tasaltha bavoli gharaantha nokko manthila. Kasa Ganesh Chavthi (Ganesh Chathurthi) poojaala rangi Ganesh tivthaane ki tasacha yeyin manun saangthila.


Kumbhaaraacha gharaanthasun kalivalthe ola (wet) maathi anun Ganesh karivthila, thaecha poojaala tivthila. Aththa amcha garcha koluntha aeka maathintha karlatha Sri Raghavendra Swamicha bavoli tivlothon, Deva kshama karaanva. Paranthu Ganesh Chavthila rangi Ganesh gena nahi. Mathintha karlatha Ganeshacha gevun anana. Visarjana? Ghanvaantha asthaana kuntaantha nahithra paani palatha asaacha vaaikkalaantha karana. Chennai Nanganalluraantha payila aggi aadaantha ghaalatha hothon. Aththa aadaantha thevda paani thae samayaantha asthini, thyaa karthaan aeka vaalintha (bucket) paani barun thyaantha Ganeshaala uthrivuntakina. Theen dhivasathiri hoila vugaraala.

Navaraathicha dhaha dhivasa (Vijaya Dasami miluna) gharaantha shanaacha sampaakacha. Thyaaja vina amaala themma themma kaayaala gulchita, ambata, thikkata kaayithiri milatha asala. Ambaacha paanaacha thorana, naarlicha mattacha olai (?) thorana askin adikivun alakaara karlaasthila. Shaankaali ghanvaacha lenkra aggi aethila, khaayaacha padhaartha gevingun jaathila.




नवरात्रींत घरांत कोलु ठिवतों. नव॑, जुन॑, थोर, वेगळ॑ वेगळ॑ रंगाच बावोली ठिवतों. मझ॑ आजीम्मा सांगतील॑, "मातींत करलते श्री राघवेन्द्रस्वामीच बावोली ठिवताने" म्हणून. कोलूंत मात्र नहो, तसलते बावोली घरांत नोक्को म्हणतील॑. कस॑ गणेश चौथी (गणेश चतुर्थी) पूजाला रंगाच गणेश ठिवताने की, तसच येहीं म्हणून सांगतील॑.




कुंभाराच घरांत्सून कालिवलते ओल॑ माती आणून गणेश करिवतील॑. तेच पूजाला ठिवतील॑. अत्ता अम्च॑ घरच॑ कोलूंत एक मातींत करलते श्री राघवेन्द्रस्वामिच बावोली ठिवतों, देव क्षमा कराम॑. परंतु, गणेश चौथीला रंगाच गणेश घेणे नाही. मातींत करलते गणेशेच॑ घेऊन आणणे. विसर्जन॑ ? गांवांत अस्ताना कुंठांत, नाहीतर॑, पाणी पळत असाच कालवायींत॑ करणे. चेन्नै नंगनल्लूरांत पह्यिल॑ अग्गीन आडांत घालत होतों. अत्ता आडांत तेवढ॑ पाणी ते समयांत असत नाही. ते करतां एक वाळींत पाणी भरून त्यांत गणेशाला उतरिवूनटाकणे. तीन दिवसतरीन होईल॑ विघराला.




नवरात्रीच दहा दिवस (विजयदशमी मिळून) घरांत सणाच संपाकच॑. तज विना अम्हाला तेम्हा-तेम्हा खायाला गुळचीट, अंबट, तिखट कायतरीन मिळत असेल॑. अंबाच पानाच तोरण॑, नारळीच मट्टाच तोरण॑ अस्कीन अडिकिवून अलंकार करलास्तील॑. सायनकाळी गांवाच लेंकरे अग्गीन येतील॑, खायाच पदार्थ घेईंगून जातील॑.