RR's Musings & Compilations 10

A series of 11 musings and compilations of RR, laced with his inimitable flavour…….

No. 10

RR’s Musings & Compilations (25-05-2016)

Re-written in DM script

June 1958. Madraasaanthasun parthaltho - Veedhividangan – Asa chinthun paayilon, aeka mahina Madrasaantha hothon. Paashte saade paanch ghantela utun, dhaanth ghaasna, saha ghantela coffee pina, baaki paashte karaacha vidhila aggi nankara raakuna (aekacha snaanaacha koli, thyaaja maaga sandaas, loka baruna, baika aanga dhuvuntakun sampaaka karaanvan kaaryaalayaala jaanaara, shaalaala jaanaara), angoli karun (hyaaja madhdhae aekle Vijay Manjrekaraaska, runnayi badivnaatha outayi hoinaatha dheed ghante aanthacha astheela), kaayithri kaavuntakun, asa baayaara jaavun, imsa paani pivun, Kalathi* boichanecha burfi kaavun parthun yevun, baaraah saade baaraahla jevuntakun, nankara nijun, adeecha ghantela coffee pivun, paanch ghantela aalu arku kaavun, asa thasa baayaar jaavun yevun raathri saade aat nou ghantela jevuntakun, daha saade dahaala anthunaantha nijun jaayina. Niththe hecha kram. Heththa? Paashte paanch ghantela utlathra saade paanch ghantela coffee. Dhaantha gaasna adaakadaki aanganaantha ki. Saandaas? Ghaanv barun tikaana (swachcha Bharat yeyaala aniki attaavan varsha ahe), theththa kuntaki, paani jaatha asaacha nadhinthasun yaacha vaaikkaal ki. Snaan adaakada ki kolinthaki. Unappaani manje koli, nahithra aada. Unappaani thaavaacha paathra, kaansaacha andaa, thae kaalaantha majabachchaan uncha asala, sevti koniki choringun nungela, pani visan karingaala thor piththalaacha gangaala, thyajantha mee pini aththa basuya, panilaa unacha nahi . Paashte ponaavaantaa shilaa baatha, kemmathiri illa, dhiruda, saade akra baarah ghantela jevana - aaja Renuka Devila pooja karun, soorya namaskaara karaanva. Thor Mama baayaarla kaam sampivuntakun yaanvan. Shaal naahitha dhivasa askin milun chakraakar jevaala basana. Dhone ghantela Coffee Tea, nanthara kaayithri khaayaala. Saath ghantela raathri jevana. Electricity nahitha karthaan chumni thelaacha dhivacha. Dhivasaa madhdhe naarli jaada vegun koula naaralaacha pani, baghaantha amba, chinchona, palm treenthasun utharivalthe nungu, avla, bora, kela, dhoodh kela, kodukkaapuli, papaaya, asa samay palala. Aniki Aeka, nankara dhivasa puda aggi chaangalupanaala thondaala laayingaacha padhaarthaala Aloe vera milivalthe manun gaatlatha hothae. Thae amcha ghaavaancha pateesa aggi barun milaacha Kaththazai cha. Amcha ghaavancha pateesa thela Soththuk (baathaacha) Kaththazai manun manthila. Ami thae anun vorla saalpata kaaduntakun saakare ki madha ki laavun khaayina, aangaala udhanda chokkota, imsa manthila. Thunnooththup Pachchilai manun aeka ropa asala. Thyaaja been (seed) kaadingun yevun paanintha galun saakare milivun sharbath karun peena, thevda vaasa, thevda rooche. Aththa aggi haecha Bengaluruntha varaada vaevaala aggi juice karun dhethaatha. Thaela kaayithri nava naama tivlaasthila. Mala Vaithilingam manaacha Hishobi (Kanakkuppillai) vichaarle Madras kasa hotha manun. Amcha ghaanvacha parava nahi mantlon. Thae kasa? Yenaara jaanaara aggi Madras asa thasa manun udhanda aasa dhakivlothe, paranthu vaasthavaantha Madras thevda kaayin nahin manun mala vaatla. G.K.Chesterton saangitle, 'too much of anticipation leads to disappointment' manun. Thae kaaye kaadlathaala aggi thoo Chesterton, Chesterton manthosa manun thumi vichaaruya. Mee adhika English pusthaka aggi vaachalthe nahi. Saangitloye nahoka, shaalaantha mala Englishayin tamizh dhwaaracha sikun dhethila. Thyaajamala English pusthaka askin vaachasaka gyan nahotha. Asalthiri Sir Isaacc Asimov (askin pusthaka), Arthur Hailey, Robert Ludlum, Edgar Wallace, Erle Stanley Gardner, Ian Fleming, asa kiththeka pusthakacha vaachloyen. Paranthu G.K.Chesterton livalthe kiththeka ghoshte mala udhanda avadala, Habits die hard, Too much of anticipation leads to disappointment, Everything depends upon the emotional point of view, vagairah. Aththa Taj Mahal ahe. Ami laahn panaanthasun vaachloyen thae kasa asala, kevda besha asala, yeh boothalaanthala saath adhbuthaantha thaeyin aeka asa manun. Maja manaantha Taj Mahal kasa asala manun aeka srushti karun tingitlothon. Asa maningun chavvees varshaa nanthara somora payilon. Kasa hotha? Besha hotha, thevdacha. Aaha, oho manaaska nahotha. Amcha pateesa kevdaki dhevula gopura ahe, thae askin kevdaki chada Taj Mahala bachchan. Yaecha manushyaalin. Mee laahna asthaana cha Bharath swathanthra jaala. Loka askin Mahatma Gandhi, Pandit Jawaharlal Nehru vagairaala dheva samaan samajtheela. Mahatma Gandhi la mee paayilthe nahi vivara kalun, theni Gunturaala althemma maja amma barora jaavun paayilon manthila. Paranthu Nehrujila dhone dha paayiloyen. Indira Gandhi, Rajiv Gandhi, Sanjay Gandhi vagairaala aek dhone dha paayiloyen. Thor thor manusha aggi ami vaachalthe/aikaltheska asthinitha. Mala thasa kaayin visesh manushaaska kalthinitha. Asa kevdaki dhane udhanda oonchala sthaanaantha asnaara manun vaachlonki/aiklonki theni askin saadhaarana manun mala vaatla. Kiththeka dhane saadhaarana manun maningitlathane udhanda thor manusha vini asthaatha. Pataake ahe nahoka, atom bomb manun gethon, garcha lokaana aggi balaavun, atom bomb petivaala jathon, dhoor otaaka, kaan jaankingaa manun saangun petivalthara thae pussssss manun jaayaaska. Buswaanam laavaala javvala jaavun lavun petivthaana thae pataakeska shabdha karatha putaaska. Sri Anand Rao ji Vashisht, Smt. Manasi ji Kelkar samjingitlathara borora. Yeh sevatla vaakhyaa karthaan evda thora kaani livaavanska padungela. Doska (doyee) pirna, kapaal soola aggi konaal konaal alaki mala kshama kara. Ithpar Aashaada mahina aeka, amaavaasyaala aeka, thevdacha livna.

June 1958. मद्रासांत्सून पर्तलों - वीदिविडंगन - अस॑ चिंतून पाह्यलों. एक महिना मद्रासांत होतों. पाष्टे साडे-पांच घंटेला उठून दांत घासणे, सहा घंटेला कॉफी पीणे. बाकी पाष्टे कराच विधीला अग्गीन नंखर॑ राखून (एकच स्नानाच खोली, त्यज मागे संडास, लोके भरून. बायका आंग धुवूनटाकून संपाक करांव॑, कार्यालयाला जाणार॑, शाळेला जाणार॑), अंघोळी करून (ह्यज मध्ये एकले विजय मांज्रेकरास्क॑ रणहीं बडिवनात॑, औटहीं होईनात॑ दीड घंटे आंतच असतील॑), कायतरीन खाऊनटाकून, अस॑ बाह्येर जाऊन, हिंस॑ पाणी पीऊन, कलति भोईंचणे बर्फ़ी खाऊन, पर्तून येऊन, बारा साडे-बाराला जेवूनटाकून, नंखर॑ निजून, अडीच घंटेला कॉफी पीऊन, पांच घंटेला हाळ॑-अर्कु खाऊन, अस॑ तस॑ बाह्येर जाऊन येऊन, रात्री साडे-आठ नौ घंटेला जेवूनटाकून, दहा साडे-दहाला अणथूणांत निजून जाईन॑. नित्य (नित्त॑) हेच क्रम॑. हेथ॑ ? पाष्टे पांच घंटेला उठलतर॑, साडे-पांच घंटेला कॉफी. दांत घांसणे आडाकडे की, अंगणांत की. संडास ? गांव भरून ठिकाण (स्वछ भारत येयाला अण्कीन अठ्ठावन वर्ष आहे), तेथ॑ कुंठ की. पाणी जात असाच नदींत्सून याच वैक्काल (कालवा) की स्नान आडाकडे की खोलींत की. उनूपणी म्हणजे खोली. नाहीतर॑ आड॑. उनूपाणी तावाच पात्र, कांसाच हंडा ते काळांत मझ॑ पक्षा उंच असेल॑. शेवटी, कोण्की चोरींगून नूंगेले (निघून गेले). पाणी विसाण करींगाला थोर पित्तळाच घंगाळ. त्यजांत मी पणीं अत्ता बसूया, पाणीला उंच नाही. पाष्टे पोणावांटा शिळे भात. केम्हातरीन इळ्ळगे, धिरडे. साडे-अक्रा बारा घंटेला जेवण॑. आजा रेणुका देवीला पूजा करून सूर्य नमस्कार करांव॑. थोर मामा बाह्येरल॑ काम संपिवून येंव॑. शाळे नाहीते दिवस अस्कीन मिळून चक्राकार जेवाला बसणे. दोन घंटेला कॉफी टी. नंतर॑ कायतरीन खायाला. सात घंटेला रात्री जेवण॑. एलक्ट्रिसिटि नाहीते करतां चुमनी तेलाच दिवाच॑. दिवसा मध्ये नारळी झाड वेघून कोवळ॑ नारळाच पाणी, बागांत अंबा, चिंचोणा, ताडाच झाडांत्सून उतरिवलत॑ नुंग॑, अवळा, बोर॑, केळे, दूध-केळे, कोडुक्कापुळी, पपाया अस॑ समय पळेल॑. अण्की एक. नंखर॑ दिवसाच पुढ॑ अग्गि चांगूळपणाला तोंडाला लावींगाच (लायींगाच) पदार्थाला "अलो-वेरा" मिळिवलते म्हणून घाटलत॑ होत॑. ते अम्च॑ गांवाच पटीस अग्गीन भरून मिळाच कत्तालै च॑. अम्च॑ गांवाच पटीस तला सोत्तुक (भाताच॑) कत्तालै म्हणून म्हणतील॑. अम्ही ते आणून व॑रल॑ सालपट काढूनटाकून साखरे की मेध की लावून खाण॑. आंगाला उदंड चोखोट॑, हिंस॑ म्हणतील॑. "तुण्णूत्तुप पच्चिलै" म्हणून एक रोप असेल॑. त्यज बीं काढींगून येऊन पाणींत घालून साखरे मिळिवून शरबत करून पीणे, तेवढ॑ वास, तेवढ॑ रूच॑. अत्ता अग्गीन हेच बंगळूरांत वराड-वेवाला अग्गीन ज्यूस करून देतात॑. तला कायतरीन नव॑ नाव ठिवलसतील॑. मला वैतिलिंगम म्हणाच इषोबी (हिषोबी - कणक्कु पिळ्ळै) विचारले, मद्रास कस॑ होत॑ म्हणून. अम्च॑ गांवेच परवा नाही म्हणट्लों. ते कस॑ ? येणार जाणार अग्गीन मद्रास अस॑ तस॑ म्हणून उदंड आशा दाखिवल॑होते, परंतु वास्तवांत॑ मद्रास तेवढ॑ काहीं नाही म्हणून मला वाटले. G.K. Chesterton सांगीट्ले, "Too much of anticipation leads to disappointment" म्हणून. ते काय, काढलत्याला अग्गीन तू चेस्टरटण चेस्टरटण म्हणतोस म्हणून तुम्ही विचारूया. मी अधीक इंग्ळीष पुस्तक अग्गीन वाचलते नाही. सांगीट्ल॑होयें नहोका, शाळेंत मला इंग्ळीषहीं तमिल द्वाराच॑ शिकिवून देतील॑. त्यजमळे इंग्ळीष पुस्तक अस्कीन वाचास्क॑ ज्ञान नहोत॑. असलतरीन, Sir. Issac Asimov, Arthur Hailey, Robert Ludlum, Edgar Wallace, Erle Stanley Gardner, Ian Fleming अस॑ कित्येक पुस्तक वाचल्होयें. परंतु, G.K. Chesterton लिव्हलते कित्येक गोष्ट मला उदंड अवडल॑ ; "Habits die hard". "Too much of anticipation leads to disappointment", "Everything depends upon the emotional point of view", वगैरा. अत्ता ताज-महल आहे. अम्ही ल्हानपणांत्सून वाचल॑होयें ते कस॑ असेल॑, केवढ॑ बेष असेल॑, हे भूलोकांतल॑ सात अद्भुतांत॑ तेहीं एक, अस॑ म्हणून. मझ॑ मनांत ताज-महल कस॑ असेल॑ म्हणून एक सृष्टी करून ठींगटल॑होतों. अस॑ म्हणींगून चोवीस वर्षा नंतर॑ समोर (सोमोर) पाह्यलों. कस॑ होत॑ ? बेष होत॑, तेवढ॑च. आहा ओहो म्हणास्क॑ नहोत॑. अम्च॑ पटीस केवढ॑की देऊळ गोपुर आहे. ते अस्कीन केवढ॑ की चाडा ताज-महला पक्षा. हेच मनुष्यांलीन. मी ल्हान असतानाच॑ भारत स्वतंत्र झाल॑. लोके अस्कीन महात्मा गांधी, पंडित जवाहरलाल नेहरू वगैर देवा समान समजतील॑. महात्मा गांधीला मी पाह्यलते नाही, विवर कळून. तेनी गुंटूरला आलतेम्हा मझ॑ अम्मा बरोर जाऊन पाह्यल॑होंयें म्हणतील॑. परंतु, नेहरूजीला दोनदा पाह्यल॑होंयें. इंदिरा गांधी, राजीव गांधी, संजय गांधी वरैरा एक दोनदा पाह्यल॑होंयें. थोर थोर मनुष अग्गीन वाचलते/ऐकलतेस्क॑ अस्त नाहीत॑. मला तस॑ काईं वेशेष मनुषास्क॑ कळतनाहीत॑. अस॑ केवढ॑की दन उदंड ऊचल॑ स्थानांत अस्णार म्हणून वाचलोंकी/ऐकलोंकी तेनी अस्कीन साधारण म्हणून मला वाटल॑. केत्येकदन॑ साधारण म्हणून म्हणींगट्लतेने उदंड थोर मनुष विणी अस्तात॑. पटाके आहे नहोका, ॲटम-बॉम्ब म्हणून घेतों. घराच लोकांना अग्गीन बलावून ॲटम-बॉम्ब पेटिवाला जातों म्हणून सांगून पेटिवलतर॑ ते पुस्स्स्स म्हणून जायास्क॑. बुसवाणम लावाला जवळ जाऊन लवून पेटिवताना ते पटाकेस्क॑ शब्द करेत फुटास्क॑. हे शेवटल॑ वाक्या करतां एवढ॑ थोर खाणी लिव्हास्क॑ पडूनगेल॑. डोस्के (डोई) फिरणे, कपाळसूळ अग्गीन कोणाला कोणाला आलकी मला क्षमा करा. इथपर आषाढ महिना एक, अमावास्याला एक तेवढ॑च लिव्हणे.

RR's Musings & Compilations 9

A series of 11 musings and compilations of RR, laced with his inimitable flavour…….

No. 9

RR’s Musings & Compilations (20-05-2016)

Re-written in DM script

May 1958. Madras. Pallavapuramaantha payilla Madhwa Mithran manun aeka pachanga getha hothe. Nanthara Madhwa Baktha Bandhu manun panchanga ala. Thyaaja nanthara Madhwa Bandhu ala. (Aaje pathori ami thaecha teengitloyen, sandhehaala Uttaradhi Mataacha Panchangayin ahe). Thyaaja vina Udupi Panchangam manu aekayin varsha varsha Bapa gethila. Thae Udupi panchaangaantha Madrasaantha asaacha barun dukhaanaacha vivara aggi livlaasala. Thyaantha aeka P.T.Bell & Co. manun Triplicanaantha asaacha. Vaachaacha pusthaka, nava juna askin vikaacha dukhaana. Teththa jaanvun aeka pusthaka gyaanvan manun mamakada saangitlon. Balaangun gele. Mala Wren & Martin (G.C.Wren & P.C.Martin) English grammar pusthaka pajjeska hotha. Maja panthoji A V (Sri A. Venkatraman) saangitlothe, 'buy, beg, borrow or steal, you must have this book for next academic year'. Dukhaancha manusha Madraswale cha. Naama P.T.Bell kasa ala manu mamaala vicharlon. Thyaaja naama P.Thangamani, P.Thanga ala T, manila English Bell, thevdacha, P.T.Bell, mantle. Pusthaka junacha milla adeech rupaye la. Asa thae panchaangaanthala saath dukhaana paavuntaklon. Jaala. Dhone theen dhivasa kasa palaala manun kallanaayi. Ghaavaanla raathri bandi vegaanvan. Sevti aekdha Udupi Sukha Nivas jaavun imsa paani pivuntakun fruit salad kaavuntakun thasacha Kalathi Stores boichanecha burfi gevun kaavuntakuna Kapaaliswarala paavun navasingtlon. Gharaala alon. Shaankaali mama Egmore stationaala balaangun gele. Yethaana rail adhikari ardha ticket getlaasuyaaki mantlatha mamakada saangitlothon nahoka, thyaa karthaan mama mala ardha ticket gevun dhile. Bandi nigla, Chingleput yethaana ticket check karnaara adhikari ale. Mee ticket dhaakivlon, mala kaale vora paayle, kaaye vaachthosa mantle. Saangitlon. Thevdacha. Thoo full ticket getlaasaanvan, ardha ticket getlaaysa, aparaadh baandhaanvan, mantle. Majakada thevda paise nahotha (fruit salad barun kallon nahoka?) Saangitlon. Themma yeyaacha stationaatha uthrivuntakana manun dhataavle. Mee thyaanchakada 'gela mahina althemma poora ticket geingu alon parantha rail adhikari ardha ticket getlaasuyaaki mantle, thyaajamalacha aththa ardha ticket getlon' manun saangitlon. Theni aikle naahitha. Samacha mee Radka Ramaiah hungelon. Aaju baaju basalthe loka thae adhikaarikada bolun, paapa pora, soduntaka mantle. Paavumna manun pude gele. Parthun ale nahi, mee vaanchlon. Aparaadhamu aenilla, aparaadhiyu naanilla - gelaandha theni ardha ticket getlaasuyaaki mantlathaakarthan, thae mee maja maamaakada saangitlathaamala theni mala ardha ticket gevun dhile. Vina kaayin kaam karnaatha gharaanthacha basun kaavun pivun karlon. Saath aat fruit salad vegla, aang nankara puglaaska oongela. Majavora kaaye chooke, saanga. Dusthepaari Nannilam Station (ghaavncha naama Sannanallur) utharlon. Bandi alotha, vegun gharaala - Veedhividangan - nungelon. Amcha ghaanvacha ghaanva.

May 1958 मद्रास. पल्लवपुरमाण्त "मध्व मित्रन" म्हणून एक पंचांग घेत होतों. नंतर॑, "मध्व भक्त बंधू" म्हणून पंचांग आल॑. त्याज नंतर॑, "मध्व बंधू" आल॑. (आज पतोरी अम्ही तेच ठींगट्लोहें. संदेहाला उत्तरादि मठाच पंचांग आहे). त्यज विना "उडुपी पंचांग" म्हणून एकहीं वर्षा-वर्ष बापा घेतील॑. ते उडुपी पंचांगांत मद्रासांत असाच भरून दुकानाच विवर अग्गीन लिव्हलसेल॑. त्यांत एक P.T. Bell & Co. म्हणून. (पी.टी. बेल & को, म्हणून). ट्रिप्ळिकेनांत असाच॑. वाचाच पुस्तक, नव॑ जुने अस्कीन विकाच दुकान. तेथ जाऊन एक पुस्तक घेंव॑ म्हणून मामाकडे सांगिट्लों. बलाईंगून गेले. मला Wren & Martin (जी.सी. रेन & पी.सी. मार्टिन) इंग्ळीष व्याकरण पुस्तक पह्जेस्क होत॑. मझ॑ पंतोजी A.V. (श्री. ए. वेंकटरामन) सांगिट्ल॑होते, "buy, beg, borrow or steal, you must have this book for next academic year"- "घेतोसकी, भीक मागतोसकी, रीणांत विचारून आणतोसकी, चोरतोसकी, पुढ॑ याच वर्षांत शाळे उघडताना हे पुस्तक असूनच सराम॑". दुकानाच मनुष मद्रासवालेच॑. नाव॑ "पी.टी. बेल" म्हणून कस॑ आल॑ म्हणून मामाला विचारलों. तज नाव॑ पी. तंगमणी (P. Thangamani). तंगांतून "T" आल॑. मणीला इंग्ळीषांत Bell, तेवढेच॑, P.T. Bell म्हणट्ले. पुस्तक जुनेच मिळ्ल॑. अडीच रुपेला. अस॑ ते पंचांगांतल॑ सात दुकान पाव्हूनटाकलों.  झाल॑. दोन तीन दिवस कस॑ पळाल॑ म्हणून कळ्ळ॑ नाही. गांवाला रात्रीच बंडी वेघांव॑. शेवटी, एकदा उडुपी सुख-निवास जाऊन हिंस पाणी पीऊनटाकून, फ़्रूट-सालड खाऊनटाकून, तसेच कालती स्टोर भोईंचणे-बर्फ़ी घेऊन खाऊनटाकून, कपालीश्वराला पाव्हून नवसींगट्लों. घराला आलों. सायंकाळी मामा एग्मोर स्टेषनाला बलाईंगून गेले. येताना रैल अधिकारी अर्ध टिकट घेटलासुयाकी म्हणटलते मामाकडे सांगींटलों, नहोका. ते करतां मामा मला अर्ध टिकट घेऊन दिले. बंडी निघल॑. चिंगलपेट येताना टिकट चेक करणार अधिकारी आले. मी टिकट दाखिवलों. मला खाले-व॑र पाह्यले. "काय वाचतोस" म्हणट्ले. सांगीटलों. तेवढच॑. "तू फुल-टिकट घेटलसाम॑, अपराध बांधाम॑" म्हणट्ले. मझकडे तेवढ॑ पैसे नहोत॑ -फ़्रूट-सालड भरून खाल्लों नाहीका ? सांगीटलों. "तम्हा, याच स्टेषनांत उतरीवूनटाकन॑" म्हणून धटावले. मी त्यंचकडे, "गेल महेना आलतम्हा पूरा टिकट घेईंगून अलों. परंतु, रैल अधिकारी अर्ध टिकट घेटलसूयाकी म्हणटले. त्यजमळेच अत्ता अर्ध टिकट घेटलों" म्हणून सांगीटलों. तेनी ऐकले नाहीते. समेच मी रडका-रामय्या होऊनगेलों. आजू बाजू बसलते लोके ते अधिकारीला बोलून, पाप पोर॑, सोडूनटाका म्हणटले. "पाव्हूमणे" म्हणून पुढे गेले. पर्तून आल॑ नाही. मी वांचींगटलों. अपराधमु एनिल्ल, अपराधियु नानिल्ल - गेलंदा तेनी अर्ध टिकट घेटलसुयाकी म्हणट्ल-ते-करतां ते मी मझ॑ मामाकडे सांगींट्लामळे तेनी मला अर्ध टिकट घेऊन दिले. विना काहीं काम करनास्क॑ घरांतच बसून खाऊन पीऊन करलों. सात आठ फ़्रूट-सालड वेगळ॑. आंग नंखर॑ फुगलास्क॑ होऊनगेल॑. मझव॑र काय चूक, सांगा. दुस्तेपारी नन्निलम स्टेशन (गांवाच नाव, सन्ननल्लूर ) उतरलों. बंडी आल॑होत॑. वेघून घराला - वीदिविडंगन- निघूनगेलों. अम्च॑ गांवेच गांव॑.

RR's Musings & Compilations 8

A series of 11 musings and compilations of RR, laced with his inimitable flavour…….

No. 8

RR’s Musings & Compilations (19-05-2016)

Re-written in DM script

May 1958. Madras. Kaale rathri bapa ghaanvaala nigun gele. Jaathaana mala vechaala nankara paise dhevuntakun gele. Bara, aaje paashte Udupi Sukha Nivas jaavun imsa paaniyi aniki kaaythri gevun khaavan maningitlon, gelon. Jaavun kursivora buslon. Kaaye pajje manun aekla evun vichaarlaa. Payilla imsa pani ane mantlon, jebaantha paise aheka manun sivun paayingitlon (themma Server Sundaram chal chithra ala nohotha). Pani ala. Aniki kaaye pajje manun vichaarlaa, aeka fruit salt aane mantlon. Tho mala vora kalle paaylaa. Pandu dhoodha icecream ghaatlathaka manun vichaarla, oye mantlon. Thyaaja naama fruit salad, fruit salt naho mantla. Mala amcha ghaavaantha maja chumna aaji - maja ammacha kaki - niththe aeka chaangla bottilaanthasun pandra poode paanintha ghaalun phithila. Thyaaja naama Kruschen's salt (akshar - spelling barorka, paavun pannas varshaavora hungela) maningthon. Thaecha saye mala. Lenkrupanaantha kaaye kaaye aasa paava, thorla olampiri, meeyin yeh gevun pyaanvam maningana. Pallavapuramaala baaju gharaala Nagamma Mausiyin thyaancha dhalla Bangalooraanthasun yethila. Thae Mausi - aaji - la ami Neruppukkozhi - ostrich - manun naanma tivlothon, kaan manje theni kadaththa kadaththa coffee pithila. Thae aaja aeka laahna chaangla dabbanthasun laahn laahn maathra kaadun coffeentha gaalun pithila, thaeyin mee thorla olaampiri gyaanvan manun aasa. Theni aeka chaangla belt teengitlaasthila, laamba kiduska aeka thenthasun kalla patisa tivlaasthila. Mee maja baapaakada thyaajaska belt mala gevun dhyaavaa manana. Theni saangthila, are veda, thae belt askadhani galingaacha naho re, thela hernia belt manthila, thula kasaal re thae aggi manun. Dheva dhayaantha mee thorla olaampiri thae askin gyaanvaska avasya holni - katta siva). Parthun Udupi Sukha Nivas, fruit salad ala, kallon, paar besha hotha. Chaar ane thae, imsa pani theen paise. Ghaanvaala jaajori aniki dhone theen fruit salad kaavuya maningitlon. Yatha braanthi Kalathi Stores boichanecha burfi saha paisela gevun kaavuntakun gharaala gelon. Jaala, dhone theen dhivasa palun jaayila. Shaala pudla vaara ugadtha. Kontha koli akraveenla manun paavun barorla tikaan dharaanvan. Kon kon panthoji yethilki, paavumna. Aaja mala Dubba Chetty dukhaanaala balangun jaavun kiththeka aushadhi getle. Dubba Chetty dukhaana manun kaan naama ala manun aajaala vicharlon. Ami kaaye kaaye padhaartha, aushadhi pajje manun aeka parchee dhethonkini, thae dukhaanwale Chettiar aantha kaam karnaarakada dhethila. Theni samacha aeka thor dubba kaadingun ami dhilthe parcheenthala padhaartha aggi aeka aeka vani kaadun thae dubbaantha gaalun dhethila. Sevti paise dhilaampiri thae dubbanthala aggi ami amcha pisivintha gaalinganvan. Theththa paa kevda kaali dubba ahe manun mantle. Thyajamala dukhaanacha naamacha dubba chetty dukhana manun askin bolthaatha. Kemma paa thae dukhaanaantha gumpa, dhaate.

May 1958. मद्रास. काल रात्री बपा गामाला पर्तून गेले. जाताना मला वेचाला नंखर॑ पैसे देऊनटाकून गेले. बर॑, आज पाष्टे उडुपी सुख-निवास जाऊन हिंस पाणीहीं अण्की कायतरीन घेऊन काम॑ म्हणींगट्लों. गेलों. जाऊन कुर्सीव॑र बसलों. काय पह्जे म्हणून एकला येऊन विचारला. पीयाला हिंस पाणी आण म्हणटलों. जेबांत पैसे आहेका म्हणून शिवून पाह्यींगट्लों. (तेम्हा "सर्वर सुंदरम" चल-चित्र आल॑ नहोत॑). पाणी आल॑. अण्की काय पह्जे म्हणून विचारला. "एक फ़्रूट-साल्ट आणे" म्हणट्लों. तो मला व॑र-खाले पाह्यला. पंडू दूध ऐस-क्रीम घाटलते का म्हणून विचारला. होय म्हणटलों. तज नाव "फ़्रूट-सालड", फ़्रूत-साल्ट नहो म्हणट्ला. मला अम्च॑ गामांत मझ॑ चुम्मण॑ आजी - मझ॑ अम्माच काकी- नित्य एक चांगळ॑ बॉट्टलांस्तून पंढ्र पूड पाणींत घालून पीतील॑. त्यज नव "क्रुष्चन'स साल्ट" (अक्षर - स्पेल्लिंग बरोर का, पाव्हून पन्नास वर्षा व॑र होऊनगेलाहे) म्हणींगतों. तेच सय॑ मला. लेंकरूपणांत काय काय आशा पावा, थोरळे झालांपिरी मीहीं हे घेऊन प्यांव॑ म्हणींगणे. पल्लवपुरमाला बाजू घराला नागम्मा मावुशीहीं त्यंच दाल्ला बंगळूरांत्सून येतील॑. ते मावुशीला (आजीला) अम्ही नेरुप्पु-कोली -ostrich- म्हणून नाव ठिवलों. कां म्हणजे, तेनी कढत कढत कॉफी पीतील॑. ते आजा एक ल्हान चांगळ॑ डब्बांत्सून ल्हान-ल्हान मात्रा काढून कॉफींत घालून पीतील॑. तेहीं मी थोरळा झालांपिरी घ्यांव॑ म्हणून आशा. तेनी एक चांगळ॑ बेल्ट ठींगिट्लसतील॑. लांब कीडूस्क॑ एक त्यांतसून खाल॑पटीस ठिवलसतील॑. मी मझ॑ बापाकडे त्यजस्क॑ बेल्ट मला घेऊन द्यावा म्हणेन॑. तेनी सांगतील॑, "अरे वेडा, ते बेल्ट अस्किदनीन घालींगाच नहो रे, तला हेरण्या बेल्ट म्हणतील॑. तुला कसाला रे ते अग्गीन " म्हणून. देवाच दयांत॑, मी थोरळा झालांपिरी ते अस्कीन घ्यांवास्क॑ आवश्य झालनाही - कट्ट सिवा). पर्तून उडुपी सुख-निवास, फ्रूट-सालड आल॑. खाल्लों. फार बेष होत॑. चार अणे ते. हिंस पाणी तीन पैसे. गामाला जाजोरी अण्कीन दोन तीन फ़्रूट-सालड खाऊया म्हणींगट्लों. कलती स्टोर भोईंचणे-बर्फी सहा पैसेला घेऊन खाऊनटाकून घराला आलों. झाल॑, दोन तीन दिवस पळून जाईल॑. शाळे पुढ॑ल॑ वार उघडत॑. कोण्त खोली अक्रावींला म्हणून पाव्हून बरोरल॑ ठिकाण धरांव॑. कोण कोण पंतोजी येतीलकी, पाव्हुम्हणे. आज मला दुब्बा चेट्टि दुकानांत बलाईंगून जावून कित्येक औषधी घेट्ले. दुब्बा चेट्टि दुकान म्हणून कां नाव आल॑ म्हणून आजाला विचारलों. अम्ही काय काय पदार्थ औषधीला पह्जे म्हणून एक पर्ची देतोंकी, ते दुकानवाले चेट्टियार आंत काम करणारकडे देतील॑. तेनी समेच (सवेच) एक थोर डब्बा काढींगून अम्ही देलते पर्चींतल॑ पदार्थ एक एक विणी काढून ते डब्बांत घालून देतील॑. शेवटी, अम्ही पैसे देलांपिरी ते डब्बांतल॑ अग्गीन अम्ही अमच॑ पिशवींत घालींगाम॑. "तेथ पाह, केवढ॑ खाली डब्बा आहे" म्हणून म्हणट्ले. त्यजमळे दुकानाच नावच डब्बा चेट्टि दुकान म्हणून अस्कीन बोलतात॑. केम्ह पाह ते दुकानांत गुंप धाट॑.

RR's Musings & Compilations 7

A series of 11 musings and compilations of RR, laced with his inimitable flavour…….

No. 7

RR’s Musings & Compilations (18-05-2016)

Re-written in DM script

May 1958 - Madraasaala mee payilla payilla althemma chaallathe: Aeka dhivasa maja Bapaa mala Luz konaala balaangun jaavun Durable dukaanaanthasun aeka chappli gevun dhile. Mola panchaapan rupaye, neet dhaandka jada hotha. Aeka Saroja Devicha calendarayin milla. Hecha maja payilla chappli. Dukaanaanthasun thae chapli gaalingun baapaa barora chaalun gelon. Ardha ponaa ghantevela heththa theththa jaavun gharaala parthun gelon. Maja dhone paayaacha motta botaalin sedhaarla botaalin madhdhe nankara dukhatha hotha, barora chaalaala jaalni. Aekadha payillaandha chapli ghaalingun chaallathamala asuya manun maningitlon. Garaala jaavun paayalthara, thae tikaana thambda hungelotha, nankara saalpatayin sutlotha (uchatlotha). Dukatha hotha. Mami saangitle, nava chappli naho, chaavuntakala, manun. Maaga puda chappli gaalingitlaasthara kallasala. Mami saangitlaaska chapplila thel vagairah laavun sushrusha karuntakun paayaala aushadha laavingitlon. Ghaanvaala jaajori chappli gallingun jaayaala holni. Thyaaja nanthara? (Chappli gaalingun ghaavaantha kottin jaayaala nahi. Shaalaala gaalingun jaayaala nahin. Chappli nahitha chaalthaanacha pousaalaa dhivasa nisurun padatha asana, chappli gaalingun jaayaala hoinaacha hoina. Unaala dhivasa? Adava vaata jameenaatha uthrun chaalaavan. Maja bapa saangthila, jameenacha amaala dhaan thaandula dhetha, thyaaja vora chappli gaalingun chaalthaane manu. Asa, paadha raksha mala hastha rakshaaska hungela, ponaavantaa haathaanthacha kaadingun jaayina. Thae kaalaantha plastic/poly pisivi aggi nahotha, gaalun kaadingun jaayaala. Shaalala gelthra? Vaachaacha tikaana, aantha chappli gaalingun jaathaane. Thyaaja vina panthoji lokacha chappli gaalingun yeinaatha. Mee kasa? Chapplila upayoga gharaantha unaala dhivasa avasya hotha. Kavalaacha ghara nahoka, vorasun vinchu themma themma kalle padatha asala, chapplivaatecha thala maarna sulabha. Vinchoola aeka vadil bhavu ahe, Nanduvaakkili manthila. Thyaala maarna udhanda srama, paranthu maja chappli dhaandka hothatha mala, aekacha maara, kaam hunjaayila. Thaecha samayaantha census kaadaakarthan ale Rangaiah Mudaliar manun aeka panthoji, Nannilamaanthasun, maja shaalcha panthojicha, mala besha kallathane. Yethaanach appappa, kaaye oona, manatha ale. Maja mama ghaavncha Pattamaniam karthaan payilla amcha gharaala ale. Thaaka pile. Theni jaathaana maja mama maja chappli kaadun thenaala dhevun thumi kaadinga manun dhevuntakle. Theniyin chappli adikingun nungele. Thevdacha, maja payilla chappli cha kaani sampla. Dusara? Aniki dhone varshaa nanthara Delheentha. Maja aaja mala Moore Market balaangun gele. Udhanda thor market. Juna saamaan askin milala, navayin. Maja aaja bhaaghaantha kaam yeyaacha kiththeka upakaran getle. Gaaraala parthlon.

May 1958 - मद्रासाला मी पह्यिल॑ पह्यिल॑ आलतेम्हा चाल्लते : एक दिवस मझ॑ बापा लज़ कोनेला बलाईईगून जाऊन "ड्यूरबल" दुकानांत्सून एक चप्प्लि घेऊन दिले. मोल पंचावन्न रुपे, नीट दांडग॑ जाड होत॑. एक सरोजा देवीच कलंडरहीं मिळ्ल॑. हेच मझ॑ पह्यिल चप्प्ली. दुकानांत्सून ते चप्प्ली घालींगून बापा बरोर चालून गेलों. अर्ध पोणा घंटे एथे तेथे जाऊन घराला पर्तून गेलों. मझ॑ दोन पांयाचीन मोठ॑ बोटालीन शेदारल॑ बोटालीन मध्य नंखर॑ दुखत होत॑. बरोर चालाला झाल नाही. एकदा, पह्यिलंदा चप्प्ली घालींगून चालत्यामळे असूया म्हणून म्हणींगट्लों. घराला जाऊन पाह्यलतर॑, ते ठिकाणी तंबड॑ होऊनगेल॑होत॑. नंखर॑ सालपटीन सुटल॑होत॑ (उचल॑होत॑). दुखत होत॑. मामी म्हणट्ले, " नव॑ चप्प्ली नहो, चावूनटाकेल॑" म्हणून. मागे पुढ॑ चप्प्ली घालींगट्लसलतर॑ कळ्ळसेल॑. मामी सांगींट्लास्क॑ चप्प्लीला तेल वगैरा घालून, सुश्रूषा करूनटाकून पांयेला औषद लावींगट्लों. गांवाला जाजोरी चप्प्ली घालींगून जायाला झाल नाही. तज॑ नंतर॑ ? चप्प्ली घालींगून गांवांत कोठीन जायाला नाही. शाळेला घालींगून जायाला नाही. चप्प्ली नाहीत चालतानाच॑ पाऊसाळा दिवस॑ निसरून पडत असेन॑. उन्हाळाच दिवस॑ ? अडव॑ वाट (अडवाट) जमीनांत उतरून चालांव॑. मझ॑ बापा सांगतील॑, "जमीनेच॑ अम्हाला धान-तांदूळ देत॑, तज व॑र चप्प्ली घालींगून चालताने" म्हणून. अस॑, पाद-रक्षा मला हास्त-रक्षास्क॑ होऊनगेलाहे. पोणावांटा, हातांतच काढींगून जाईन॑. ते काळांत प्ळास्टिक / पॉळि पिशवी अग्गीं नहोत॑, घालून काढींगून जायाला. शाळेला गेलतर॑ ? वाचाच ठिकाण. आंत चप्प्ली घालींगून जाताने. तज विना, पंतोजी लोकेच चप्प्ली घालींगून येईनात॑. मी कस॑ ? चप्प्लीला उपयोग घरांत उन्हाळा दिवस अवश्य होत॑. कवलाच घर नहोका ? व॑रसून विंचू तेम्हा तेम्हा पडत असेल॑. चप्प्ली वाटेच तला मारणे सुलूभ॑. विंचूला एक वडील भाऊ आहे. नडुवाक्किली म्हणतील॑. त्याला मारणे उदंड श्रम॑. परंतु, मझ॑ चप्प्ली दांडग॑ होत॑ते मला एकच॑ माराच काम होऊनजाईल॑. तेच समयांत सेन्सस काढाकरतां आले रंगय्या मुदलियार म्हणून एक पंतोजी, नन्निलमांत्सून. मझ॑ शाळेच पंतोजीच॑, मला बेष कळ्लतेने (कळ्लते हेनी). येतानाच "अप्पाप्पा, काय ऊन" म्हणत आले. मझ॑ मामा गांवाच पट्टमनियम करतां पह्यिले अम्च॑ घराला आले. ताक पीले. तेनी जाताना मझ॑ मामा मझ॑ चप्प्ली काढून तेनाला देऊन, "तुम्ही काढींगा" म्हणून देऊनटाकले. तेनीहीं चप्प्ली अडिकींगून निघून गेले. तेवढच॑, मझ॑ पह्यिल॑ चप्प्लीच खाणी संपल॑. दुसर॑ ? अण्कीन दोन वर्षा नंतर॑ डेल्हींत॑. मझ॑ आजा मला मूर-मार्केट बलाईंगून गेले. उदंड थोर मार्केट. जुन॑ सामान अस्कीन मिळल॑. नव॑हीं. मझ॑ आजा बागांत काम येयाच कित्येक उपकरण घेट्ले. घराला पर्तलों.

RR's Musings & Compilations 6

A series of 11 musings and compilations of RR, laced with his inimitable flavour…….

No. 6

RR’s Musings & Compilations (17-05-2016)

Re-written in DM script

Pudacha saangitlaaska mee payillaandha Madraasaala althemmaa May 1958 - chaallatha saangun thumaala aggi aniki aeka dhone theen dhivasa kaapana maningthon. Ajecha kaapani: Pallavapuramaanthasun maja bapaa aale. Veedhividangaanthasun maja maaye-aajayin ale. Maja mama Odeon theateraantha aeka English chal chithraala raathri dusara daavaala pass andle. Chithraacha naama Ten Commandments maningthon. Ami aat dhane hothon - mee, maja bapaa, aaja, doga mama, aeka mamaacha doga mevne, mala En Thangaila balaangun geltha pora - jaathaana bussantha noongelon. Ooncha shrenicha pass, basaala kursi neeta hotha, chithra aaramba hola. Mee paatha hothon. Samjala ka nahika thae veghla vishaya. Maja shaalaantha English pini Tamizhaantha cha sikun dhethila, tasa asthaana, English wale bolaacha English mala kevda samjala! Ardha chithra jaalaampiri antharaanna (?) ala. Tiruvarur Prabhat, Baby theaters antha hey velaantha 'soda, color, soodaana tea' manu vikatha pora aantha yethila. Heththa kaayiki sabdha aikathacha hotha. Ami basalthe oonchla shrenimala chokkata vesh boosha gaalingun aekla yevun kaaye pajje manun vichaarla. Askin bolingun aat Rose Milk aane manun mama saangitle. Nankara velaantha thor thor glassaantha Rose Milk ala, askadhani pilon. Kevda paise manun mama vichaarle, saha rupaye manun tho saangitla. Aeka glass baarah aane jaala. Mamaala nankara manna kashta ola, asalthiri paise dhevuntaakle. Chithra sampaala vela hoongela, thor chithra, bus kaayin nahotha. Chaalatha cha gharaala alon. Chithra avadlakaa manun bapa vicharle, Rose Milk neeta hotha mantlon. Masthicha. Gharaala yethaanaacha ghante dhone. Dusara dhivasa bapa barora T.Nagar Giri Roadaantha hoththe Krissam Mama (ami thenaala thasacha bolingina, thyaancha naama Krishnaswamy Rao), maja bapaala Mama, Sulu Mausicha gharaala jaavun alon. Themma T.Nagar thevda praabalya nahotha maningthon. Mylapooracha Madras manun mala vaatla. Shaankaali mama mala cycleantha Theosophical Society la balaangun gele. Themma juna rodka bridge poortha hotha. Thevda motta jaada mee paayilthecha nahi. Adyar aalamaram manun udhanda dhaandka asnaaraala saangthila, aikloye. Raathri gharaantha askin basun bolatha hothon. Aslaaska asun konki maja ujava haathaacha kompuraantha balaana maarlaaska hotha. Vardatha haatha alivum sedhari paaylon. Mee bintheela tenkuncha baslothon, haatha paatimaga tingitlithon. Maja mama kaayera kaye jaala manun utun ale. Mee aek haathaantha laahn botaanthaa nanka laamba vadingitlothon. Maaga aeka plug point hotha, thae 'on'antha aslaaye, maja nanka thyaantha laagun mala shock badivlaaye. Mala badivalthe payilla shock hecha. Amcha ghaavaantha mee asjori Electricity nahi, chumni thelaacha chumni dhiva - ink bottle antha thela ghalun vora jaankanaantha putuka karun vaathe ghalun dhiva. Aeka dhone hurricane dhivaa thevdacha, mala kaaye kalala shock kaaye manun. Aththa kalungela.

पुढेच सांगींट्लास्क॑, मी पह्यिलंदा मद्रासाला आलतम्हा May 1958. चाल्लते सांगून तुम्हालग्गीन अण्कीन एक दोन-तीन दिवस कापेन॑ म्हणींगतों. आजच॑ कापणी : पाल्लवपुरमांत्सून मझ॑ बापा आले. वीदिविडंगनांत्सून मझ॑ मायआजाहीं आले. मझ॑ मामा Odeon तियेटरांत एक इंग्ळीष चल-चित्राला रात्री दुसर॑ डावाला पास आणले. चल-चित्राच नाव Ten Commandments म्हणींगतों. अम्ही आठ दने होतों. मी, मझ॑ बापा, आजा, दोघे मामा, एक मामाच दोघे मेवणे, मला "एन तंगै"ला बलाईंगून गेलते पोर॑. जाताना बस्सांत निघून गेलों. ऊंच श्रेणीच पास. बसाला कुर्सी नीट होत॑. चित्र आरंभ झाल॑. मी पाह्त होतों. समजलका नाहीका ते वेगळ॑ विषय. मझ॑ शाळेंत इंग्ळीष पणीं तमिलांतेच शिकिवून देतील॑. तस॑ असताना इंग्ळीषवाले बोलाच इंग्ळीष मला केवढ॑ समजेल॑ ! अर्ध चित्र झालांपिरी अंथरणे (पर्दा) आल॑. तिरुवावूर प्रभात, बेबी तियेटर्सांत हे वेळांत "सोडा, कळर, सूडाना टी" म्हणून विकत पोरे आंत येतील॑. येथ॑ कायकी शब्द ऐकतेच होत॑. अम्ही बसलते ऊंच श्रेणीमळे, चोक्कोट वेष-भूष घालींगून एकले येऊन "काय पह्जे" म्हणून विचारले. अस्कीन बोलींगून "आठ रोस-मिल्क आण॑" म्हणून मामा सांगीट्ले. नंखर॑ वेळांत थोर-थोर ग्ळासांत रोस-मिल्क आल॑. अस्किदनीं पीलों. केवढ॑ पैसे म्हणून मामा विचारले. सहा रुपे म्हणून तो सांगीट्ला. एक ग्ळास बारा अणे झाल॑. मामाला मन्न॑ नंखर॑ कष्ट झाल॑, असलतरीन पैसे देऊनटाकले. चित्र संपाला वेळ होऊनगेल॑. थोर चित्र. बस काहीं नहोत॑. चालतच घराला आलों. चित्र अवडलका म्हणून बापा विचारले. रोस-मिल्क नीट होत॑ म्हणून म्हणट्लों. मस्तीच॑. घराला येतानाच घंटे दोन. दुसर॑ दिवस बापाच बरोर टी.नगर, गिरि रोडांत होतते क्रिस्सम मामा (अम्ही तेनाला तसच बोलींगणे. त्यंच नाव क्रिष्णसवामी राव), मझ॑ बापाच मामा, सुलु मावशीच घराला जाऊन आलों. तेम्हा टी.नगर तेवढ॑ प्राभल्य नहोत॑ म्हणींगतों. मैलापूरेच "मद्रास" म्हणून मला वाटले. सायंकाली मामा मला सैकलांत तियसोफिकल सोसैटाला बलाईंगून गेले. तेम्हा जुने रोडक॑ ब्रिड्ज पूर्त होत॑. तेवढ॑ मोठ॑ झाड मी पाह्यलतेच नाही. "अडयार आलमरम" म्हणून उदंड दांडगे असणारांला सांगतील॑, ऐकलोहें. रात्री घरांत अस्कीन बसून बोलत होतों. असलास्क॑ असून कोणकी मझ॑ उजव॑ हाताच कोंपुरांत बळान मारलास्क होत॑. वरडत हात हलीवून शेदारी पाह्यलों. मी भिंतीला टेंकूनच बसलहोतों. हात पाठीमागे ठींगिटल्होतों. मझ॑ मामा "काय रे, काय झाल॑" म्हणून उठून आले. मी एक हातांत ल्हान बोटांत नंख लांब वाढींगटल्होतों. मागे एक प्लग-पॉयिंट होत॑. ते "ऑणांत" असलाहे, मझ॑ नंख तजांत लागून मला षॉक बडिवलाये. मला बडिवलते पह्यिल षॉक हेच. अम्च॑ गामांत मी असजोरी एलक्ट्रिसिटि नाही. चिम्नी तेलाच चिम्नी-दिवा - इंक बॉट्टलांत तेल घालून व॑र झांकणींत॑ फुटक करून वात घालून दिवा. एक दोन हरिकेन-दिवा, तेवढ॑च. मला काय कळल॑ षॉक काय म्हणून. अत्ता कळूनगेल॑.