Tips & Taboos 18

Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 18.

Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (21-10-2015)

Re-written by me in Devnagari lipi

Amaala kaayithri kaama vaanvan manje ami yathna karaanvan. Prayathna karaanvan. Amcha kaam hojori prayathna karatha asaanvan. Sodthaane. Nankara rubbaltha peetayin asala, kshama karaanvan. Mee Nannilam shaalaantha vaachthaana, baila (bullocks) naangraala nungelthra chaalatha jaayina, chaar mile, saath aat pora asthila. Shaankaali parthu yethaana vaataanthla nadhintha snaan karana. Nadhi manje, Ganga, Yanuna, Cauveriska thora asna, laahnacha asala, Puththar manun naanva. Kiththek samayaantha pani barun asala, pravaahayin bhayankara asala, baaki samaya paani unacha asala. Aekdha paani barun asthaana snaan karthaana, paanicha pravaah mala badingun nungela. Mala pogaala kalna, rodka asana (aththaa paravaanee) vaaraantha udun jaaseela re manun maskari karthila. Mee poraana paavun vardatha hothon, theni kheli maningitle. Devaacha dhayaantha nadhi valaandun jaayaala velu ghaalun aeka chaalun jaayaacha vaata karlaasthila, thyaaja aeka velu dharingun vora alon. Thaeyi aeka punarjanma mala. Gharaala jaavun aajaakada saangitlon. Theni mala pogaala sikun dhethon mantle. Dusara dhivasa paashte mala kuntaala balaangun gele. Mala dharingun paanintha uthrun pude gele. Mala nankara bhencha. Kuntaa madhdhe jaavun mala sodun kasa pogaanvan, haath paaye kasa kasa paanivora badivaanvan manun karun dhaakivle, aeka ardha ghantevela. Theni aeka hata yogi, aeka ghante vela paanivora alnaatha aakasha paatha ultha nijlaasthila. Nadayya (nadu + ayya) thanniyile kidakkuraaru manu loka saangthila (theen bhaavandaantha theni madhdhle karthaan theni nadayya. Aeka vaara nantharapini mala barora pogaala alni. Maja aajaayi sodlenaahitha, meeyin sodlonahi, prayathna karatha hothon. Pandhraa vees dhivasa nanthara pogna evungela, otaakalthe paanintha (static water) poguyaa paranthu palaacha panintha somorla patisa pogaala aangaandha shakthe asaanvan, majaska rodkaala thae hoina. Thasa asunayi aekdha Delhintha asthaana gharaala kalnaaska Yamunaatha pogloyen. Aek dhivasa maise paayinganaara manusha alaa nahi. Dhood dhaarkaadaacha puda maiseela kuntaantha uthrivun angoli karun gaalthila, theja aangaavorla shena mootha aggi jaavundhe manu. Aththaa thae kaama mala evungela. Maise mana, kuntaantha uthralakinicha madhdhla kuntaala nunjaayila. Voracha yeyinaa. Mee vorasun kaati dhaakivatha oyn oyn manu varadun paayina. Thae shraddaacha karna, Meeyin kuntaantha utharun, bheengun bheengun maiseekada jaavun thela vora vegivana. Thyaaja mala malaa pogna besha yevungela. Pognaantha maja payilla panthoji (Chief Coach) maja aaja; amcha maise? Dusara panthoji (Assistant Coach). Amcha maisee vora mala thevda preethi. Amcha MDMS wale aekle livlothe 'maisee barora vaaghun vaaghun thumcha (RR cha) rangayi maiseeska hungela, manun. Ranga kasa holaki kalna, kathaada gatti hungela, kona kaaye saangitlathiri mala laagna. Maise Mangalaaska asana. Maise mantlathra mala aek saye ala. Maja barora kaam karatha hoththe aekle - Sitaram Koushik manu naanva- thyancha lenkila navara hudukaa karthan navricha naanva naksha aggi livun dhe mantle. Thyaantha lenkicha ranga 'gandhoomi fair' manun livay mantle. Punjabintha gevula (wheat) gandham manthila. Veghla vaata nahi, tasacha livun dhilon. Thae porila mee paayloye, ardha jallatha laankadaacha ranga thija, thija ranga wheatish manun livnacha chooke, thyaaja barora 'fair' veghla jodlothe. Thae baro, yelayi amcha maiseelayi kaaye sambandha? Amcha maiseyin 'Gandhoomi fair' (wheatish complexion)! Pogna sikingaala thevda prayathna karaavanska padla. Hata yogayin sikun dhethon mantlothe aaja, paranthu thajjori thenaala Swargaantha kaam milungela. Nigunaacha gele! Amcha kaama barora vaanvan manje ami sevtori prayathna karatha asaanvan, maagha sarkathaane. Aaje evda puray. Aniki yevuya mee vaa a.

अम्हाला कायतरीन काम व्हांव॑ (होम॑) म्हणजे अम्ही यत्तन करांव॑. प्रयत्न करांव॑. अम्च॑ काम होजोरी प्रयत्न करत असांव॑. सोडताने. नंखर॑ रुब्बलते पीठहीं असेल॑, क्षमा करांव॑. मी नन्निलम शाळेंत वाचताना बैल (bullocks) नांग्राला नूंगेलतर॑ (निघून गेलतर॑) चालत जाईन॑, चार मैल. सात आठ पोरे असतील॑. सांकाळी परतूं येताना वाटेंत नदींत स्नान करणे. नदी म्हणजे, गंगा, यमुना, कावेरीस्क॑ थोर असना, ल्हानच असेल॑. पुत्तार म्हणूं नांव॑. कित्येक समयांत पाणी भरून असेल॑, प्रवाहहीं भयंकर असेल॑. बाकी समय पाणी उणेच असेल॑. एकदा पाणी भरून असताना स्नान करताना पाणीच प्रवाह मला बडींगून नूंगेले (निघून गेले). मला पोगाला (पोहाला) कळना, रोडका असेन॑. अत्ता परवा नाही (परवानी). "वारेंत उडून जाशील रे" म्हणूं मस्किरी करतील॑. मी पोरांना पाव्हून वरडत होतों. तेनी खेळी म्हणींगट्ले. देवाच दया, नदी वलांडून जायाला वेळू घालून एक चालून जायाच वाट करलसतील॑. त्यज एक वेळू धरींगून व॑र आलों. तेहीं एक पुनर्जन्म मला. घराला जाऊन आजाकडे सांगिट्लों. तेनी मला पोगाला शिकून (शिकिवून) देतों म्हणट्ले. दुसर॑ दिवस पाष्टे मला कुंठाला (कुंडाला) बलाईंगून गेले. मला धरींगून पाणींत उतरून पुढे गेले. मला नंखर॑ भेंच. कुंठ मद्धे जाऊन मला सोडून कस॑ पोगांव॑, हात पांये कस॑ कस॑ पाणीव॑र बडिवांव॑ म्हणून करून दाखिवले, एक अर्ध घंटे वेळ॑. तेनी एक हठयोगी. एक घंटे वेळ पाणीव॑र हलनात आकाश पाह्त उल्टा निजलसतील॑. "नडय्या (नडु + अय्या) तण्णीयिले किडक्कुरारु" म्हणूं लोके सांगतील॑. (तीन भावंडांत॑ तेनी मद्धले करतां तेनी नडय्या). एक वार नंतरपणीं मला बरोर पोगाला आलनी (आल नाही). मझ॑ आजाईं सोडल॑ नाहीत॑. मीईं सोडलों नाही. प्रयत्न करत होतों. पंध्रा वीस दिवसानंतर॑ पोगणे येऊनगेल॑. ओठाकलते पाणींत (static water) पोगूया, परंतु, पळाच पाणींत सोमोरल॑ पटीस पोगाला आंगांत शक्त असांव॑, मझस्क॑ रोडकाला ते होईना. तस असूनईं एकदा डेल्हींत असताना घराला कळनास्क यमुनांत पोगलोयें. एक दिवस म्हैश (मैश) पाह्यींगणार मनुष आल नाही. दूध धार काढाच पुढे म्हैशीला कुंठांत उतरिवून आंघोळी करून घालतील॑. तज आंगाव॑रल॑ शेण मूत अग्गीन जाऊनदे म्हणूं. अत्ता ते काम मला येऊनगेल॑. म्हैश कुंठांत उतरलकिनीच मद्धल॑ कुंठाला नूंजाईल॑ (निघून जाईल॑). व॑र येईना. मी व॑रसून काठी दाखिवत "ओयं ओयं" म्हणूं वरडून पाह्यीन॑. ते श्रद्धाच करना. मीईं कुंठांत उतरून, भींगून भींगून म्हैशीकडे जाऊन तेला व॑र वेगिवणे. त्यजमळे मला पोगणे बेष येऊनगेले. पोगणांत मला पहिल॑ पंतोजी (Chief Coach) मझ॑ आजा ; अम्च॑ म्हैश ? दुसर॑ पंतोजी (Assistant Coach). अम्च॑ म्हैशेव॑र मला तेवढ॑ प्रीती. अम्च॑ MDMSवाले एकले लिव्हल्होते "म्हैश बरोर वागून वागून तुमच॑ (RRच) रंगईं म्हैशीस्क॑ होऊनगेले (हूंगेले) म्हणून. रंग कस॑ झालकी (होलकी) कळना, काताड घट्टि होऊनगेले (हूंगेले). कोण काय सांगट्लतरीन मला लागना. म्हैश मंगळास्क॑ असना. म्हैश म्हणट्लतर॑ मला एक सये आल॑. मझ॑ बरोर काम करत होतते एकले - सीताराम कौषिक म्हणूं नांव॑ - त्यंच लेंकीला नवरा हुडुकाकरतां नवरीच नांव-नक्षा अग्गीन लिव्हून दे म्हणट्ले. त्यांत लेंकीच रंग 'gandhoomi fair'  म्हणून लिव्हा म्हणट्ले. पंजाबींत गहूंला गंदम म्हणतील॑. वेगळ॑ वाट नाही, तसच लिव्हून देलों. ते पोरीला मी पाह्यलोयें. अर्ध जळलते लांकडाच रंग तिज॑. तिज रंग wheatish म्हणून लिव्हणे चूक॑, त्यज बरोर fair वेगळ॑ जोडल्होत॑. ते बरोर, येलाईं अम्च॑ म्हैशीलईं काय संबंध ? अम्च॑ म्हैशीईं 'Gandhoomi fair' (wheatish complexion)!              पोगणे शिकाला तेवढ॑ प्रयत्न करांवास्क॑ पडल॑. हटयोगईं शिकून (श्किवून) देतों म्हणट्ल्होते आजा. परंतु, तजजोरी तेनाला स्वर्गांत काम मिळूनगेले. निघूनच गेले ! अम्च॑ काम बरोर व्हांव॑ (होम॑) म्हणजे अम्ही शेवटोरि प्रयत्न करत असांव॑. मागे सरकताने. आज एवढ॑ पुरे. अण्की येऊया. मी वा अ.

Tips & Taboos 17

Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 17.

Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (14-10-2015)

Re-written by me in Devnagari lipi

Ami bolthaana nidhaana bolaanvan, sochun samjun bolaanvan, ami bolaacha ghoshtimala konaalayi sankat (embarrassment) ki srama ki hothaane. Ami bolun konaacha mannayin dukhivithaane. Nankara payilla rubbaltha peetacha, dhiruda naho, ooththappam maninga. Mee thisri vaachthana, razaantha Pallavapuramala alothon. Aeka dhivasa bapa Tiruvaaruraala ghelothe. Baaju gharche mama, mami, lenkra askayin Tiruvaaruraala ghelothe. Thyaancha kaki ajimma amcha gharaala yevun maja ajimma barora basun kevde kelatha hothe. Amma sampaak kolintha kaam karatha hothe. Themma baaju gharcha kaamvaali Rajamma kamaala ali. Kaki aajimma majakada, 'Thina Rajamma kaam karaala gheliye. Gharaantha koni nahitha, thoo jaavun thina kaayin kaadingun jaayinaatha paayinge' mantle. Amcha gharaanthasun baaju ghaarala jaayaala amcha gharaanthasun aanganaantha vaata hotha. Mee ghelon. Rajamma, 'Engay pavunu (sona - tasacha amcha ghaavncha loka amaala balaavthila) vandheenga?' mantli. Ami thora Sathya Sandha manu naho, mala thevda vivara kalna, 'Aaji thoo kaayin kaadingun jaayinaaska paayinge manun mala paativletha' manun saangitlon. Ae kaala manje kaam karnaari kersoni tasacha kalle ghaaluntakun, nahi, nahi, kersoni kaadingun kaki ajimma barora baandaala alaasala. Paranthu kaala thae, keda ghaanva vegla, Rajamma kaama aski sampivuntakun amcha gharaala yevun kaki aajimma kada, 'kaama sampungela, tumaala maja vora paathera nahika, yenaala paativlaayentha mee kayin choringun jaathen ka paa manun' manun saanguntakun nungeli. Kaki aajimma mala "thoo kaaye saangitlaasa thijakada manun vichaarle", mee "thumi saangitlaaska sangitlon" mantlon. Themma theni majakada saangitle, 'thoo karracha bollasa, baroracha. Asalthiri thija manna kevda srama bhoglaasala? Aththa mala thine bollathe aikun sankata hungela. Thina thula vichaarlathaala, mee ugocha alon manun saangitlaasuya'. Mala nankara samjalaaska hotha. Aththa ami aeklaansa aeka tikaana paathon maninga, thae chokkota tikaanaki vangala tikaanaki bolnaatha asunjaanvan. Thae sodundaakun thyaancha gharchaankada, 'mee thenaala theththa paayilonki' manun saangna gardhini, theni gharaantha thikkada gheltha saangitle ki naayiki. Saangitlothe manje barora, saangitlothe nahi maninga, thenaala kevda sankata holaasala. Ami kaayithiri bolthaana, konaborora bolthon, kasaala bolthon, kaaye bolaanvan, aaju baaju kona ahetha askin samjingun bolaanvan. Karracha bolthon manun konaalayi sankata hoyaaska karthaane. Majaana jaalthe poorthe mee tasacha asaanvan maningthon. Khemmathiri chukun jaathon. Karra bolthon ki nahiki, latka bolaala maagha sarkana, thyaajamala konaalthiri upayog hoila manje. Mee kaam karlatha tikaana asa kevdakidhaa karloyen, mala laaja vaatthini. Aaje evda puray. Aniki yevuya, mee vaa a.

अम्ही बोलताना निदान बोलांव॑. सोचून समजून बोलांव॑. अम्ही बोलाच गोष्टीमळे कोणालईं संकट (embarrassment) की श्रम की होताने. अम्ही बोलून कोणाच मन्नीं दुखिवताने. नंखर पहिले रुब्बलते पीठेच. धिरडे न्हो, ऊत्तप्पम म्हणींगा. मी तिसरींत॑ वाचताना, रजांत पल्लवपुरमाला आल्होतों. एक दिवस बापा तिरुवारूराला गेल॑ होते. बाजू घरच॑ मामा मामी, लेंकरे अस्किन तिरुवारूराला गेल॑ होते. त्यंच काकी-आजिम्मा अम्च॑ घराला येऊन मझ॑ आजिम्मा बरोर बसून कवडे खेळत होते. अम्मा संपाक खोलींत काम करत होते. तेम्हा बाजू घरच॑ कामवाली राजम्मा कामाला आली. काकी- आजीम्मा मझ॑कडे, "तिन॑ राजम्मा काम कराला गेलीहे. घरांत कोणीं नाहीत॑, तू जावून तिन॑ कायीं काढींगून जाईनास्क॑ पाह्यींग॑" म्हणट्ले. अम्च॑ घरांत्सून बाजू घराला जायाला, अम्च॑ घरांत्सून आंगणांत वाट होत॑. मी गेलों. राजम्मा, "यंगे पवनु (सोन॑ - तसच अम्च॑ गांवाच लोके अम्हाला बलावतील॑) वंदींगे ?" म्हणट्ली. अम्ही थोर सत्यसंध म्हणून न्हो, मला तेवढ॑ विवरीन कळना, "आजी तू कायीं काढींगून जाईनास्क॑ पाह्यींग म्हणून मला पाठिवले" म्हणून सांगिटलों. हे काळ म्हणजे काम करणारी केरसोणी तसच खाले घालूनटाकून, नाही, नाही, केरसोणी काढींगून काकी-आजीमाकडे भांडाला आलसेल॑. परंतु, काळ ते, खेडे गांव वेगळ॑. राजम्मा काम अस्कीन संपिवूनटाकून अम्च॑ घराला येऊन काकी-आजीम्माकडे "काम संपूनगेल॑, तुम्हाला मझ॑ व॑र पातेरा नाहीका, हेनाला पाठिवलाहेंत॑, मी कायीं चोरींगून जातेंका पाह म्हणून" म्हणूं सांगूनटाकून निघूनगेली (नूंगेली). काकी-आजीम्मा मला "तू काय सांगिटलास तिजकडे म्हणून विचारले. मी "तुम्ही सांगिटलास्क॑ सांगिटलों" म्हणटलों. तेम्हा तेनी मझकडे सांगिटले, "तू खरच बोल्लास, बोरोरच॑. असलतरीं तिज मन्न॑ केवढ॑ श्रम भोगलसल॑ ? अत्ता मला तिन॑ बोल्लते ऐकून संकट होऊनगेले (हूंगेले). तिन॑ तुला विचारलतेला, मी उगोच (उगेच) अलों म्हणून सांगट्लासुया". मला नंखर॑ समजलास्क॑ होत॑. अत्ता अम्ही एकलांस॑ एक ठिकाणी पाह्तों म्हणींगा, ते चोक्कोट ठिकाणकी वंगळ॑ (ओंगळ॑) ठिकाणकी, बोलनाते असूनजांव॑. ते सोडूनटाकून त्यंच घरचांकडे "मी तेनाला तेथ॑ पाह्यलोंकी" म्हणून सांगणे गरद नाही, तेनी घरांत तिकडे गेलते सांगिटलेकी नाहीकी. सांगिटल्होते म्हणजे बरोर॑. सांगिटल्होतेनाही म्हणींगा, तेनाला केवढ॑ संकट झालसेल॑ (होलासेल॑). अम्ही कायतरीन बोलताना, कोणाबरोर बोलतों, कसाला बोलतों, काय बोलांव॑, आजू बाजू कोण आहेत अस्कीन समजींगूं बोलांव॑. खरेच बोलतों म्हणूं कोणालाहीं संकट होयास्क॑ करताने. मझान झालतेपूर्त मी तसच असांव॑ म्हणींगतों. केम्हातरीन चुकूनजातों. खर॑ बोलतोंकी नाहीकी, लटक॑ बोलाला मागे सरकना, त्यजामळे कोणालातरीन उपयोग होईल म्हणजे. मी काम करलते ठिकाण अस॑ केवढकीदा करलोयें. मला लाज वाटत नाही. आज एवढ॑ पुरे. अण्की येऊया, मी वा अ. ………………SAVE DM……………….WRITE DM……………..

Tips & Taboos 16

Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 16.

Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (13-10-2015)

Re-written by me in Devanagari

Sowla owla - kaale sodlatha tikaanaanthasun.... Gharaantha vadyaa ghaalaacha dhandaka hotha, sowlaala veghla, owlaala veghla. Aajimma ki amma ki nahi dhoga dhaneyin milun sowlaacha vadya ghaalthila - laanyaacha vadya, poyecha vadya, kolavadya, kuru vadya manun. Thae naarlicha jaadaacha matta (Tamil) - aekata mattaa, duppata mattaa - veni ghaatlaaska karun chaampaaska asala, thela paanintha bijivun (sowlaantha) vaalun ghaalun thyaaja vora vadyaa vaalun ghaalthila. Owlaacha vadyaa manje aanganaantha vaalun ghalthila ami lenkra baala vaaghaacha tikaana. Sowlaacha vadyaa parsaapatisa aeka cementaacha tikaanaavora ghaalthila. Dhoninthayi kawla thonda tivla manje gharaantha upayogaala kaadingnaatha. Sowlaacha vadyaala aniki aeka thantaa. Parsuntha aada hotha, ghaavncha loka aggi thyaanthasuna paani kaadingun jaathila, snaan karthila. Theni thae vadyaa aggi sivnaatha. Ami aggi badhlun badhlun raakhana asana. Kiththeka samay beedhicha lenkrayin snaan karaala yethila. Thae lenkraana sowla, owla, sivthaane manaacha kaayin kalna. Rakhana asnaara paynaathemma konthiri aek lenkru sivuntaakla manje, thevdacha, thae vadyaayin gela, thae mattaayin thenaalacha kaadingun jaa mantaakthila. Amcha gharaantha asa manje, baaju hoththe maja kaka kakicha gharaantha sowla aniki adhika. Mee Pallavapuramaala althra ponaavanta kakacha gharaanthacha asana. Kaka kakila majavora adhik preethi. Kaka maja barora sagaja vini bolun chaalun karthila. Kaki thora paathraantha (tumbler) coffee milivun dhethila, kaayaalayin kaayithrin karun dhethila. Paranthu sowlaana asthaana udhanda Sowla paathila. Maja amma owlaacha baajna aggi raathri aat ghantevoracha karthila. Aanganaacha aek patisa unappaanicha choole asala. Thyaanthacha thevdin karthila. Themma aggi amcha ghanvaantha electricity nahotha, raathri saade saatha, aat ghantelaacha ghaanvan aggi jompi noonjayila. Nou ghantela ardha kaama hunjaayila. Amma aekle choolikada baslaasthaana meeyin sedhaari jaavun baslaasana, amma thoo jaavun neeje mantlathirin aikanaaska. Dhivasa pooraa sowlaacha kaama astha karthaan owlaacha kaama adavela raathri karthila. Baaikaa pori theen dhivasa somora yethaana, sowlaana asnaaracha kaanaath padaaska bolthaane, udhanda srama bhogthila. Thae kaalaantha thasa aggi challa! Atingun paayilthiri ascharya astha, thasaltha kaalayin valaandun aloyen manu. Aaje evda puray. Aniki evuya mee vaa a.

सोवळ॑ ओवळे - काल॑ सोडलते ठिकाणांतसून...... घरांत वड्या घालाच दंडक होत॑. सोवळ॑ वेगळ॑, ओवळ॑ वेगळ॑. आजिम्मा की अम्मा की, नाही, दोघेदनहीं मिळून सोवळेच वड्या घालतील॑ - लाह्येंच वड्या, पोहेच वड्या, कोह्ळ वड्या, कुरु वड्या म्हणून. ते नारळीच झाडाच मट्टा (Tamil) - एकट मट्टा, दुप्पट मट्टा - वेणी घाटलास्क॑ करून चांपास्क॑ असल॑. तेला पाणींत भिजिवून (सोवळेंत॑) वाळून घालून त्यज व॑र वड्या वाळून घालतील॑. ओवळेच वड्या म्हणजे अंगणांत॑ वाळून घालतील॑, अम्ही लेंकरे-बाळ॑ वागाच ठिकाण. सोवळेच वड्या परसापटीस एक सिमेन्टाच ठिकाणाव॑र घालतील॑. दोनींतहीं कावळा तोंड ठिवल॑ म्हणजे, घरांत उपयोगाला काढींगनात॑. सोवळेच वड्याला अण्कीन एक तंटा. परसूंत आड होत॑. गावांच लोके अग्गीन त्यांतसून पाणी काढींगून जातील॑, स्नान करतील॑. तेनी ते वड्या अग्गीन शिवनात॑. अम्ही अग्गीन बदलून बदलून राखणे असणे. कित्येक समय बीदीच लेंकरेहीं स्नान कराला येतीले. ते लेंकरांना सोवळ॑ ओवळ॑ शिवताने म्हणाच कायीं कळना. राखणे असणार पाह्यनातेम्हा कोणतरीं एक लेंकरु शिवूनटाकला म्हणजे, तेवढेच, ते वड्याहीं गेल॑, ते मट्टाहीं तेन्हालाच काढींगून जा म्हणटाकतील॑. अम्च॑ घरांत अस॑ म्हणजे, बाजू होतते मझ॑ काका काकीच घरांत सोवळ॑ अण्कीन अधीक॑. मी पल्लवपुरमाला आलतर॑ पोणवांटा काकाच घरांतच असणे. काका मझ॑ बरोर सहजविणी बोलून चालून करतील॑. काकी थोर पात्रांत (tumbler) कॉफी मिळिवून देतील॑. खायालीन कायतरीन करून देतील॑. परंतु, सोवळेन असताना उदंड सोवळ॑ पाह्तील॑. मझ॑ अम्मा ओवळेच भाजणे अग्गीन रात्री आठ घंटे व॑रेच करतील॑. अंगणाच एक पटीस उनुपाणीच चूल असल॑. त्यांतच तेवढीं करतील॑. तेम्हा अग्गीन अम्च॑ घरांत एलक्ट्रिसिटी न्होत॑, रात्री साडे सात आठ घंटेलाच गांवांत अग्गीन झोंपी जातील॑. नौ घंटेला अर्ध काम होऊन जाईल॑. अम्मा एकले चूलीकडे बसलासताना मीहीं शेदारी जाऊन बसलसन॑. अम्मा "तू जाऊन नीज" म्हणट्लतरीन ऐकनास्क॑. दिवस पूरा सोवळेच काम अस्तेकरतां ओवळेच काम अडवेळ रात्री करतील॑. बायका पोरी तीन दिवस समोर येताने, सोवळेन असणारांच कानांत पडास्क॑ बोलताने. उदंड श्रम भोगतील॑. ते काळांत तस॑ अग्गीन चाल्ल॑ ! अठींगून पाह्यलतरीन आश्चर्य असत॑, तसलते काळहीं वलांडून आलोहें म्हणूं. आज एवढ॑ पुरे. अण्कीं येऊया, मी वा अ.                      ……………..SAVE DM…………….WRITE DM…………..

Tips & Taboos 15

Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 15.

Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (12-10-2015)

Re-written by me in Devnagari

Gharaantha dhevaacha peti (saligrama, prathima, taanka) asalthara sowla, owla paana avasya. Pallavapuramaantha amcha gharaantha sowla owla udhanda paathila. Sowla manje sowla thevda sowla. Maja aajimma arnodhi chaar ghantela parsaantha adaakada javun imsa paanintha snan karuntakun, sowlaana baajun tivalthe kaapik kotta German machinaantha ghaalun haathaavaate dhalun, arakha ghalun coffee pithila. Yeh nithyepadi. Nanthara owla hunjaathila. Themma aggi maja amma owlaantha coffee ghaalun amaalaski dhethila. Punaayi aat ghantela aajimma snaan karun sowlaana sampaaka karaala aaramba karthila. Ami lenkraan aggi shilaa baath hotha manje - dayeen baath, thond laavingaala (tollaayingaala) maankotta - ghaaluntakun ammaayin snan karuntakun sampaakaacha kaam devaacha kolinthala kaam aggi karthila. Sowla manje sowla thevda sowla. Amaala aggi javvala yeyaala sodnaatha. Kaayinthri shloka saangatha ami jaavvala althra sowlacha kaativaata boyeevora badivatha amaala dhavuntaakun sowlaacha lugada kati vora vaalun ghalthila. Baapaacha pooja aggi sampalampiri amaala aggi paana maandun vaadthila. Vaadna kasa? Baatha, baaji aggi borora vaadthila. Kaalvana, saara, kadi, pitla (aekacha dhivasa thevdi naahi, kadhdhi kaaye aye ki, thae, saara poortha nithye asala) vaadthaanacha thamaasha. Thae paani (liquid) padhaarthaacha dhaara palinthasun amcha paanaantha padthaana, palilayin paanaalayin sampark hothaane manun thasacha pali paltha karuntakthila. (Varaadaacha gharaantha aggi amcha paanaavoracha pali tivun vaadthaatha). Laahna vayaantha mala thevda chooke vaatna, paranthu nankara thorla holampiri, mukhyavini Delhinthasun parthu althemma kasaki hotha. Kaaye amma asa vaadthaantha asa manun vichaarana. Thae tasachare, mee sowlaana ahen, thoo owla, ushta paana, thyaa karthaan asacha vaadaanvan manthila. Nantharacha thyaancha jevana. Jevana mala jirnaala yevunjaayila, paranthu yeh sowla owla jirnaala yeyaala nankara dhivasa jhaala. Aaje evda puray. Sowla owla aniki yevuyaa, mee vaa a.

घरांत देवाच पेटी (साळिग्राम, प्रतिमा, टांक) असलतर॑ सोवळ॑, ओवळ॑ पाह्णे अवश्य. पल्लवपुरमांत अम्च॑ घरांत सोवळ॑ ओवळ॑ उदंड पाह्तील॑. सोवळ॑ म्हणजे सोवळ॑ ; तेवढ॑ सोवळ॑. मझ॑ आजिम्मा अरुणोदि चार घंटेला परसांत आडाकडे जाऊन हिंस॑ पाणींत स्नान करूनटाकून, सोवळेन॑ भाजून ठिवलते कापि-कोट्टे जर्मन मशीनांत घालून हातेवाटे दळून, अर्क घालून कॉफी पितील॑. हे नित्यपडि. नंतर॑ ओवळ॑ होऊनजातील॑. तेम्हा अग्गीं मझ॑ अम्मा ओवळेंत कॉफी घालून अम्हालास्कीन देतील॑. पुन्हाहीं आठ घंटेला आजिम्मा स्नान करून सोवळ॑ संपाक कराला आरंभ करतील॑. अम्ही लेंकरे अग्गीन शिळे भात होत॑ म्हणजे - दहीं भात, तोळ्लाईंगाला (तोंड लाविंगाला) मांकोट्टे - घालूनटाकून अम्माहीं स्नान करूनटाकून संपाकाच काम, देवाच खोलींतल॑ काम अग्गीन करतील॑. सोवळ॑ म्हणजे सोवळ॑ ; तेवढ॑ सोवळ॑. अम्हाला अग्गीन जवळ येयाला सोडनात॑. कायतरीन श्लोक॑ सांगत अम्ही जवळ आलतर॑ सोवळेच काठीवाटे भोई व॑र बडिवत अम्हाला दौडिवूनटाकून सोवळेच लुगडे काठीव॑र वाळून घालतील॑. बापाच पूजा अग्गीन संपलांपिरी अम्हाला अग्गीन पान मांडून वाढतील॑. वाढणे कस॑ ? भात भाजी अग्गीन बरोर वाढतील॑. कालवण॑, सार॑, कढी, पिट्ळे (एकच दिवस तेवढीं नाही, कद्दी काय आहे की, ते. सार पूर्त नित्य असल॑) वाढतानाच तमाषा. ते पाणी (liquid) पदार्थाच धारा पळींतसून अम्च॑ पानांत पडताना पळीलाहीं पानालाहीं संपर्क होताने म्हणून तसच पळी पाल्ते करूनटाकतील॑. (वराडाच घरांत अग्गीन अम्च॑ पानाव॑रेच पळी ठिवून वाढतात॑). ल्हान वयेंत मला तेवढ॑ चूक वाटना, परंतु नंखर॑ थोरळा होलांपिरी, मुख्यविणी डेल्हींत्सून परतूं आलतेम्हा कसकी होत॑. काय अम्मा अस॑ वाढतांत॑ अस॑ म्हणून विचारेन॑. ते तसच रे, मी सोवळेंन आहें. तू ओवळ॑, उष्ट पान, त्या करतां असच वाढांव॑ म्हणतील॑. नंतरच त्यंच जेवण॑. जेवण॑ मला जीर्णाला येऊनजाईल॑, परंतु, ये सोवळ॑ ओवळ॑ जीर्णाला येयाला नंखर दिवस झाल॑. आज एवढ॑ पुरे. सोवळ॑ ओवळ॑ अण्कीं येऊया, मी वा अ. ………….…SAVE DM……………WRITE DM…………….

Tips & Taboos 14

Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 14.

Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (11-10-2015)

Re-written by me in Devnagari

Udhanda sankocha bhogthaane. Kaalecha livaanvan manun maningitlon. Nankara sankocha vaatla, udhanda laamba rundha hoonjaayila livaacha manu. Thyaa karthaan kaale livlon nahi. Aaje paavumna. Sankocha manaacha askaalin asnaa, asthaane. Sankocha bhogalthra amaalacha srama. Aththa jewala basloye maninga. Amcha gharaantha manje ami kaaye jevana, kevda jevana manun kalala. Thajjoksa vaadthila. Paranthu mathaala theertha prasaadhala, nahi varaadaacha gharaalaa jevaala jathon maningaa, kiththeka tikaana barun vaadthila. Kiththeka tikaana vaadaala sankocha bhogthila. Theyi varaadaacha gharaantha jevana contract sodlothemanje, vaadnaara nankara nankaracha vaadala. Baatha vaadlaampiri aniki nankara baatha ghaale manun saanguya manje, vaadnaara chaar paanch paan valaandun nungelasa. Thela balaavaala amaala sankocha, chaar dhane parthun paathila ki manun. Baatha purna manje aniki nankara vaade manun saanguya, sankocha karna gardhini, tho poora paise geingaalacha jaatho. Kiththeka vaadnaara, nankara ghale mantlathara dhone seetha baatha ghaaluntakun sarkun jaaayila. Thaata barun baatha teengun, aeka laahna palivaate konaanthasun nankara lotala. Ami sankocha bhogalthara ami ardha potacha jevaala hoila. Naahitra baayaara jaavun kaayithrin kaavanska asala. Hecha hishoba thevda vishayaantha yi. Sankocha sodun amcha kaama saadhingaanvan. Sandehacha nakko. Aaje puray. Aniki yevuya, mee vaa a.

उदंड संकोच भोगताने. कालेच लिव्हांव॑ म्हणून म्हणींगिट्लों. नंखर॑ संकोच वाटल॑, उदंड लांब-रुंद होऊनजाईल लिव्हाच म्हणून. ते करतां काल लिव्हलों नाही. आज पाव्हूम्हणे. संकोच म्हणाच अस्क्यालीं असना. असताने. अत्ता जेवाला बसलोंये म्झणींगा. अम्च॑ घरांत म्हणजे, अम्ही काय जेवणे, केवढ॑ जेवणे म्हणून कळल॑. तज जोक्त॑ वाढतील॑. परंतु, मठाला तीर्थ-प्रसादाला, नाही, वराडाच घराला जेवाला जातों म्हणींगा. कित्येक ठिकाण भरून वाढतील॑. कित्येक ठिकाण वाढाला संकोच भोगतील॑. तेहीं, वराडाच घरांत जेवण॑ कॉंट्राक्ट सोडल्होते म्हणजे, वाढणार नंखर॑-नंखरच वाढल॑. भात वाढलांपिरी अण्कीं नंखर॑ भात घाल म्हणून सांगूयाम्हणजे, वाढणार चार पांच पान वलांडून निघून गेलसल॑. तेला बलावाला अम्हाला संकोच. चारदने परतून पाह्तीलकी म्हणून. भात पुरना म्हणजे, अण्कीं नंखर॑ वाढ म्हणून सांगूया, संकोच करणे गरद नाही, तो पूरा पैसे घेईंगालाच जातो. कित्येक वाढणार॑, नंखर घाल म्हणट्लतर॑ दोन शीत भात घालूनटाकून सरकून जाईल॑. ताट भरून भात ठींगून, एक ल्हान पळिवाटे कोनेंतसून नंखर॑ लोटल॑. अम्ही संकोच भोगलतर॑ अम्ही अर्ध पोटेच जेवाला होईल॑. नाहीतर॑, बाहेर जाऊन कायतरीन खावांस्क॑ असेल॑. हेच हिषोब, तेवढ॑ विषयांतहीं. संकोच सोडून अम्च॑ काम साधिंगांव॑. संदेहच नक्को. आज पुरे. अण्कीं येऊया, मी वा अ.