शब्दालंकार - 10

Shabdalankar - 10

Taking cue from some head-words in the “Figures of Speech” section of the DM Dictionary, Shri. Rajaram Ramachandran regales us with his “शब्दालंकार”, a series of 17 writings.

उकरून काढणे उकरून काढणे fig to provoke or dig out a fight. आवश्यनाहीस्क॑ एक भांडण॑ हुडुकून काढणे. uis बाजू घरच॑ नव सून एक चोखोट पोरी झालतरीन तिज सासू सदा तिला सळिवून भांडणे उकरून काढाला प्हात असते. Kheda ghaavaantha bbaagaalaskin aantha maise, gaaye, bakra vagairah gusthaane manuna chaari patisayin velucha kaanta galun baandhun tivlaastheela, thela aravaantha vaeli (வேலி) manthila..  Manusha jaayaala vaata pajje manun ugudun jaankaaska aeka vyavasthaa karlaasthila, thaeyin velucha kaantaa gaaluncha karlaasthila, thela padal (படல்) manun aravaantha saangthila. Pallavapuramaantha asthaana rr gadi gadi somora hothathae bhaagaala jaayila, amba thodaala, avlaa thodaala, baaji paala thodaala, maaga asaacha bhaagaala kela, kothimbiri, kareppaaka, poojaala pula thodaala jaayila. Somorla bhaagaala jaathaana aathaala, paayaala kaantaa avasya toanchala, ragatha yeyila.  Samacha thethla dhone jaadaacha paantaa modun yeyaacha dhoodha gaanvaa vora laavala, ragatha raavunjaayila, dhone dhivasaantha ranayin vaalun jaayila.  Paranthu thyaaja vora kaalavini aeka kapli baandhlaaska asala, themma themma khande hoila.  Botaantha nanka vaadatha asala, thuru thuru karala, kaayethirin ukraanvan manun vaatala, kalnaaska ranaavorla kapli ukruntakila, punaayin ragatha, aushadha.... Jawwala jawwala vaalungeltha poda nankaamala punayin upadhrava karala. Thae kaalaantha Pallavapuramaa patisa aeka rajneethi prabala hotha.  Thambda jhanda, thyaantha madhdhe kaapani kaapaacha upakaranaacha (sickle) chithra asala.  Thyaantha asaacha loka apan kaayin kaam karnaatha, kaam karnaaraana upakar karthon manun dhusaraana ukrun kaadthila.  Paise asaacha phallumdhaaraana paayilthara hae thambda jandewaalaana hoinaacha hoina.  Paise ugochaka yetha, kaam karthaatha, phallam miltha (thae kaalaantha).  Hae thambde paisewaalaankada kaam karnaara lokaansa milivun majori aniki adhika vichare, amka ghantenthasun amka ghante pathori cha kaam karana, vaaraala aeka dhivasa, thyaaja vina amaavaasya dhivasa kaam karna manun saange manthila.  Madhyasthatha​ karthon manun kaam dhenaaraakada jaavun paise dhyaava, naahithra kaam karaala manusha yeyinaatha manun ukrun kaaduntaakthila. rraala saye ahe, zameenaantha bee simpdaltha dhivasa, raathri pousa yevungela manje baapaayin kaakaayin paltheela kaala vaela paaynaathe.  Theththa theththa paani simpadaltha beela odingun baayaara nunjaathaane manun.  Naatni laavalthe dhivasayin thasacha. Themma kaam karaala manusha yeina manaala hoilka?  Asa thae thambda loka themma themma ukrun kaadatha asthila.  Baanda baandi karthila, kaayin naahitha vishaya ukrun ukrun thora kaaruntaakthila.  Sevti kashta kaam karnaara lokaanacha. Hae thambdaancha sidhdhaantha kaaye?  Aththa gharaantha laahn pora astho.  Baapa kaam karnaaraansa dhyaacha majori askin paatha asala.  Dhivasa poora kaam karlatha manushaala sandhyakaali chaar aaneyin aat aaneyin (chaaleesaantha) majori dhethaathki, aniki nankara dhevuyaaki manun lonkaala vaatala.  Manje kaaye, bapaakada yevda paise aheki, aniki vaecha karuyaaki manun vaatala.  Thaecha pora apana sampaadhaala ala manje themmaacha thyaala kalala paise ugocha yethini, srama bogun sampaadhaavan manun.  Thambdawale apanaacha paise dhyaanvan manjecha thyasnsa kalala, theni konaachki paise dhyaala ukrun kaadun ukrun kaadun konaalki dhyaala paathaatha.  Madhdhe madhyasthatha karthon manun apan dhoni patisayin paise uppadingtheela.   Baandna karivnacha thyaancha pradhaana kaama.  Khemma paa konaalthirin ukrun kaadatha asaanvan.  Thevdacha. 04-06-2018

उकरून काढणे उकरून काढणे fig to provoke or dig out a fight. आवश्यनाहीस्क॑ एक भांडण॑ हुडुकून काढणे. uis बाजू घरच॑ नव सून एक चोखोट पोरी झालतरीन तिज सासू सदा तिला सळिवून भांडणे उकरून काढाला प्हात असते. खेडेगांवांत बागालस्कीन आंत म्हैश, गाय, बक्रा वगैरा घूंसताने म्हणून चारी पटीसयीन वेळूच कांटा घालून बांधून ठिवलसतील. तेला अरवांत वेली म्हणतील. मनुष जायाला वाट पह्जे म्हणून उघडून झांकास्क एक व्यवस्था करलास्तील. तेयीन वेळूच कांटा घालूनेच करलास्तील. तेला पडल म्हणून अरवांत सांगतील. पल्लवपुरमांत असताना आरार घडीघडी समोर (सोमोर) होतते बागाला जाईल, अंबा तोडाला, अवळा तोडाला, भाजीपाला तोडाला. मागे असाच बागाला केळे, कोतिंपिरी, करेपाक, पूजाला फूल॑ तोडाला जाईल. सोमोरल॑ (समोरल॑) बागाला जाताना हाताला, पांयेला कांटा अवश्य टोंचल, रगत (रक्त) येईल. समेच तेथल॑ दोन झाडाच फांटा मोडून येयाच दूध घावाच वोर लावल, रगत राहूनजीईल. दोन दिवसांत रणयीन वाळूनजाईल. परंतु, त्यज वोर काळ॑ खपली बांधलास्क असेल, तेम्हा तेम्हा खंड (कंड) होईल. बोटांत नंख वाढत असेल, तुरु तुरु करल, कायतरीन उकरांव॑ म्हणून वाटल, कळनास्क रणावोर खपली उकरूनटाकेल. पुन्हायीन रगत, औषध (ओखद).....जवळ जवळ वाळूनगेलते फोड नंखामळे पुन्हायीन उपद्रव करेल. ते काळांत पल्लवपुरमापटीस एक राजनीती प्रबल होत॑. तंबड झंडा, त्यांत मद्धे कापणी कापाच उपकरणाच (कोयताच) चित्र असेल. त्यांत असाच लोके अपण काहीं काम करनात॑, काम करणार लोकांना उपकार कर्तों म्हणून दुसरांना उकरून काढतील. पैसे असाच पल्लमदाराना प्हायलतर हे तंबड झंडावालेंना होईनाच होईना. पैसे उगोचका (उगेचका) येत॑. काम करतात, पल्लम मिळते (ते काळांत). हे तंबडे, पैसेवालांकडे काम करणार लोकांस मिळिवून "मजूरी अण्खीन अधीक विचार, अमुक घंटेंत्सून अमुक घंटे पतोरीच काम करणे, वाराला एक दिवस, त्यज विना अमावास्य दिवस काम करना म्हणून सांग" म्हणतील. मध्यस्थ करतों म्हणून काम देणारांकडे जाऊन पैसे द्यावा, नाहीतर काम कराला मनुष येईनात॑ म्हणून उकरून काढूनटाकतील. आरारला सये आहे, जमीनांत बीं शिंपडलते दिवस, रात्री पाऊस येऊनगेल॑ म्हणजे बापायीन काकायीन पळतील, काळवेळ प्हायनात॑, शिंपडलते बींला पाणी तेथ॑ तेथ॑ बाह्येर ओढींगून जाईल म्हणून. नाटणी लावलते दिवसयीन तसेच. तेम्हा काम कराला मनुष येईना म्हणाला होईलका ? अस ते तंबड लोक तेम्हा तेम्हा उकरून काढत असतील. भांडाभांडी करतील.  काहीं नाहीते विषय उकरून उकरून थोर करूनटाकतील. शेवटी कष्ट, काम करणार लोकांच॑. हे तंबडांच सिद्धांत काय ? अत्ता घरांत ल्हान पोर अस्तो. बाप काम करणारांस द्याच मजूरी अस्कीन प्हात असेल. दिवस पूरा काम करलते मनुषाला संध्याकाळी चार आणेयीन आठ आणेयीन (चाळीसांत) मजूरी देतात की, अण्खी नंखर देऊया की म्हणून लोकांला वाटेल. म्हणजे काय, बापाकडे एवढ॑ पैसे आहेकी, अण्खीं वेच करूयाकी म्हणून वाटेल. तेच पोर अपण संपादाला आला म्हणजे, तेम्हाच त्यला कळेल, पैसे उगोच (ओगेच) येतनाही, श्रम भोगून संपादांव॑ म्हणून. तंबडवाले त्यांच पैसे द्यांव॑ म्हणजेच त्यांस कळेल. तेनी कोणाचकी पैसे द्याला उकरून काढून उकरून काढून कोणालाकी द्याला प्हातात. मद्धे, मध्यस्थ करतों म्हणून अपण दोनीपटीसयीन पैसे उप्पडींगतील. भांडणे करिवाच त्यांच प्रधान काम. केम्हा प्हा कोणालतरीन उकरून काढत असांव॑, तेवढेच.  04-06-2018 (Re-written in DM script by ARV)