नुस्त असेच - 5

In this set of  sixteen  writings RR takes us through some stray thoughts, ideas and events in a casually serious tone

आड म्हणजे आरारला पह्यिल॑ कोण सये येईल ? अव्होआजीच॑. (अत्ता लिव्हाच पह्यिलेयीन लिव्हलासुया, इंग्ळीषांत लिव्हलासुया, कां, अम्च॑ मराठींतयीन लिव्हलासुया. आरारला विस्मरते (विस्मृते) अधीक. असलतरीन नव नव समगमांत मिळ्ळतानांसयीन नंखर कापुम्हणेका म्हणून लिव्हाच. काय, पह्यिलेच वाचलाहेंतका ? वराडाच घराला जातों, जेवाला बस्तों, पानांत काय कायकी वाढतात. तेवढीन का काढतों, अवडलते खातों, अवडनाते सरकिवूनटाकतों, नाहीतर॑, शिवनास्क सोडूनटाकतों, नहोका ? अत्ता अग्गीन वराडाच घरांत उपवास मोडाच उपहारयीन (उप आहार) बलकट (बलखट) अस्त॑ - ते काळांत एक गुळ्चीट, दोन इळ्ळ॑, एक मृदुवडा (मेदुवडा) तेवढेच असेल. अत्ता ? कार्यालयाला कामाला जाणारांना असूनदे म्हणून नंखर बलखट अस्त॑. एकाला दोन गुळ्चीट (त्यांत एक तुर्कडांच राज्य चालिवणाराच नाव, "बादुशा". एक पोटांत गेलतरीन सरकना, मोंड॑, तसेच उदंड उशीर पोटांत बसलासेल). काशि हल्वा, गोदि हल्वा (गहूंच/गव्हांच हल्वा), अनानास घालून करलते गुळ्चीट (पैन ॲप्पिळ पुड्डिंग) वगैरा वगैरा. नंतर, हुग्गी की, किच्चडी की. हुग्गी, बादुशाच वडील भाऊ ; किच्चडींतल॑ तेल की, वनस्पती की गाळांतेच असून प्राण काढेल. खाले उत्तरना. त्यज विना इळ्ळ॑, कालवणांत भिजिवलते ल्हान इळ्ळ॑, धिरडे, मैसूर बोंडा (हे गांवा पटीसेच ते. मैसूर गेलतर, तेनी मद्दूर वडा म्हणतात), पूरि वगैरा वगैरा. ह्यांत अधीक लोके गुळ्चीट नोक्को, अम्च॑ आंगांतेच गुळ्चीट आहे, म्हणतील. आरार वर्गे कांदा नोक्को म्हणतील. अस॑ पह्जेत खाऊन, नोक्कोते सोडूनटाकतों नहोका, तसेच वाचणेयीन, वाचनातेयीन वाचणांराच इष्ट प्रकार. (उत्तराकडे असणार अल्पाहार म्हणतील. आहाराला अल्प म्हणूया का ? तस म्हणणार अस्कीन अल्प लोके. म्हणजे काय, नंखर लोकेच. तुम्ही वेगळ॑ काहीं म्हणींग नाका). तस म्हणींगून वाच नाका, बरोर का ?). की वा ज (गन्नाथन) - यु वे ज (गन्नाथन) नहो - म्हणून एक उपन्यासक होते. अरवेंत फार बेष उपन्यास करतील. वर्षावर्षी कार्तिक महिना श्रीवंचियम देऊळाला उपन्यास कराला येतील. मधे मधे भरून उपकथा सांगतील. पर्तून, कोट्ठ सोडलेकी, तेथ॑ बरोर पर्तून येऊनजातील. तस॑ अव्होआजीच खाणीला पर्तून येवुम्हणे का ? पल्लवपुरम घराला कुंभकोणच॑ नोंडि आचारेच नंतर॑ रंगप्पाचारेच॑ आस्थान पुरोहित. त्यांच श्रीमतीच अव्होआजी (रमाबायि म्हणून नांव॑). रंगप्पाचारे स्वर्गांत पौरोहित्य कराला गेलांपिरी अव्होआजी पोणावांटा पल्लवपुरम येऊन आराच आजीला उपकार कर्तील. तेम्हा 1948-49 म्हणींगतों, नव आड घराच परसूंत खांडून काम चालत होत॑. आरारच आजी चार घंटेला उठून आडाकडे जाऊन स्नान करूनटाकून भिंतींत अडकिवलते जर्मन यंत्रांत भाजलते कॉफीच दाणे दळून अर्क काढून दूध तावाला ठिवतील. मागेच, अव्हो आजीयीन स्नान करून येऊनजातील. बापायीन उठूनजातील. साडेचार घंटेला आजिम्मा, अव्हो आजी, अम्मा, बप्पा अस्कीन कॉफी पीऊनटाकतील. एक दिवस अव्हो आजी आडाकडे गेलतेम्हा, कायकी शब्द आलकी म्हणून आजिम्मा, अम्मा, बापा परसूंत पळेत गेलतर॑ अव्हो आजी देखना. नंतर, आडाच आंतसून कायकी शब्द आलकी म्हणून लवून प्हायलतर, अव्होआजी आडांत एक पटीस धरींगून तरपडाच कळ्ळ॑. आडाला अण्खीन भिंत बांधल॑ नहोत॑. भोंताले विटकारा उगेच (उगोच) ठिवल्होते. अव्होआजी चरांटांत थोर तांब्या बांधून आडांत सोडलते, विटकारा सरकून आडांत पडूनगेलते, भरून पाणी पीऊनटाकले. देवाच दयांत आडांत पांये ठिवाला ठिवलते विटकारा धरींगून तरपडेत होते. वरडावरडि ऐकून्गांवाच लोके आले. कस आजीला वोर आणणे ? कुंडांत्सून (कुंटांत्सून) की आडांत्सून की बागाला पाणी उसाला (उसपाला) लोखंडांत करलते साल म्हणून एक असेल. कान ठिवलते तेलतवास्क थोर असेल.  एक मनुष आंत बसूया. बागांत्सून ते साल आणिवून दोन कानांतयीन चरांट बांधून, एक मनुषाला बसिवून आडांत उतरिवले. ते मनुष आजीला उचलून ते सालांत बसिवला. वोर ओठाकलते लोक दोनीपटीसांत्सून चरांट वोर ओढून बाह्येर ठिवून आजीला उतरिवले. आजीच पोट चेंपून चेंपून पीलते पाणी अस्कीन बाह्येर काढले. आजी कांपत होते. नंखर एथ॑ तेथ॑ मार लागल्होत॑, वांचूनगेले. झालका ? आजीला एक पटीस लाज, तेवढ॑ लोकां पुढे कोण्की शिवून उचलून पोट चेंपून.....तेद्दि तेनि जवलेच नाहीत॑. अस्कीन सांगून सांगून नंखर कॉफी पीले. कनांत पाणी घूंसून कान शेवटोरि ऐकलेच नाही. एक महिना भ्रम धरलास्केच होते, बरोर झोंप नाही. कुंभकोणाला जाऊन नंखर दिवस असून पर्तून आले. (Re-written in DM script by ARV) February 20 , 2017

Aada manje rraala payilla kona saye yeyila? Avo aaji cha. (Aththa livaacha payillayin livlaasuya, Englishaantha livlaasuya, kaan, Amcha marathintha yin livlaasuya, rraala vismarthe adhika. Asalthirin nava nava samagamaantha millathaansayin nankara kaapumnaka manun livaacha. Kaaye, payillacha vaachlaayanthaka? Varaadaacha gharaala jaathon, jevaala basthon, paanaantha kaaye kaaye ki vaadthaatha. Thevdinka kaadthon, avadlatha kaathon, avadnaatha sarkivuntakthon, naahithra sivnaatha soduntakthon, nahoka? Aththa aggi varaadaacha gharaantha upavaasa modaacha upa aaharayin balkata astha - thae kaalaantha aeka gulchita, dhone illa, aeka mridhu vada (medhu vadai) thevdacha asala. Aththa? Karyaalayaala kaamaala jaanaaraana asundhe manun nankara balkatacha astha. Aekaala dhone gulchita (thyaantha aeka thurukodaancha rajya chaalivnaaracha naanva, Badusha, aeka potaantha gelthirin sarkna, monda, thasacha udhanda usira potaantha baslaasala), kaashi halwa, godhi halwa, anaanaas galun karlathe gulchita (pine apple pudding) vagairah vagairah. Nanthara uggi ki kichchadi ki; uggi Badushaacha vadil bhavu, kichchadinthla thela ki vanaspathi ki gaalaantha cha asun praan kaadala. Kalle utharna. Thyaja vina, illa, kaalvanaantha bijivalthae laahn illa, dhiruda, Mysore bonda (yeh gaanvaan pateesacha thae, Mysore gelthra theni Maddur vada manthaatha), poori, vagairah vagairah. Hyaantha adhika loka gulchita nokko amcha aangaanthacha gulchita ahe manthila, rr vargae kaandhe nokko manthila, asa pajjetha kaavun nokkotha soduntakthon nahoka, thasacha, vaachnayin vaachnaathayin vaachnaaraancha ishtaa prakaara. (Uththarekada asnaara Alpaahara manthila, aahaaraala alpa manuyaaka? Thasa mannaara askin alpa loka, manje kaaye, nankara lokacha, thumi vegla kaayin maninguka.) Thasa maningun vaachnuka, baroka?) KiVaJa(gannathan) - UVeJa(gannathan) naho - manun aeka Upanyaasak hothe, aravaantha paar besha upanyaas karthila. Varshaa varsha Karthik mahina Srivanchiam dhevulaala upanyaasa karaala yethila. Madhdhe madhdhe barun upakatha saangthila, parthun kotta sodleki theththa barora parthun yevun jaathila. Thasa Avo aajicha kaanila parthun yevumnaka? Pallavapuram gharaala Kumbakonche Nondi aachare nanthara, Rangappaachare cha aasthaana purohitha. Thyaancha Srimathicha Avo aaji (Rama Bai manun naanva). Rangappaachare swargaantha paurohith karaala gelampiri Avo aaji ponaavanta Pallavapuram yevuna rraacha aajila upakaara karthila. Themma, 1948-49 maningthon, nava aada gharcha parsoontha khaandun kaam chaalatha hotha. rraacha aaji chaar ghantela utun adaakada jaavun snaan karuntakun bindheentha adikivalthe German yanthraantha baajaltha coffee dhaane galun dhalun arakh kaadun dhoodh thaavaal tivthila. Maagacha Avo Aaji yin snaan karun yevun jaathila. Baapaayin utun jaathila, saade chaar ghante la, aajimma, Avoaaji, amma, bapa askin coffee pivuntakthila. Aek dhivasa Avo aaji adaakada gelthemma, kaayki sabdha alaki manun aajimma, amma, bapa parsoontha palatha gelthra Avo aaji dekhna, nanthara aada aanthasun kaayki sabdha alaki manun lavun paayilthara, aaji aadaantha aeka pateesa dharingun tharpadaacha kalla. Aadala aniki binthe baandhle nahothe, bonthaale vitkara ugocha tivlothe. Avo aaji charantaantha thora thaambya baandhun aadaantha sodletha, vitkara sarkun aadaantha padungeletha, barun paani pivuntakle. Dhevaacha dhayaantha aadaantha paaye tivaala tivaltha vitkara dharingun tharpadatha hothe. Varda vardi aikun gaanvncha loka ale. Kasa aajila vora anna? Kuntaanthasun ki aadaanthasun ki baaghaala paani usaala lokhandaantha karlatha saal manun aeka asala, kaan tivaltha thelthavaaska thora asala, aeka manusha aantha basuya. Baaghaanthasun thae saal anivun dhone kaanaanthayin charaanta bandhun aeka manushaala basivun aadaantha uthrivle. Thae manusha aajila uchlun thae saalaantha basivla. Vora otakaltha loka dhoni pateesasun charaanta vora odun baayaara tivun aajila uthrivle. Aajicha pota chempun chempun pilthe paani askin baayara kaadle. Aaji kaampatha hothe, nankara heththa theththa maar laaglotha, vaanchungele. Jaalaka? Aajila aeka pateesa laaja thevda lokaan puda konki sivun uchlun pota chempun..... Thedhdhi theni jevlecha naahitha. Askin saangun saangun nankara coffee pilae. Kaanantha paani gusun kaana sevtori aikalacha nahi. Aek mahina bhrama dharlaaskacha hothe, barora jompe nahi. Kummbonaala jaavun nankara dhivasa asun parthun ale. February 20 , 2017