शब्दालंकार - 5

Shabdalankar - 5

Taking cue from some head-words in the “Figures of Speech” section of the DM Dictionary, Shri. Rajaram Ramachandran regales us with his “शब्दालंकार”, a series of 17 writings.

अपस्वर॑ अपस्वर॑ fig unpleasant utterance.अवघड गोष्ट. uis कोणीं एक चोखोट विषय बोलताना मध्य पडून अपस्वरास्क॑ बोलाच वंगळ॑ स्वभाव तला आहे. Sa re (ri) ga ma pa dha ni - sapthaswara manthila. Thyaantha aeka swara chukaltharayin apaswara hunjaayila. Sangithaala thae barora.  Paranthu lokaancha jeevanaantha apaswara udhanda avadnaaska astha. Kottathirin baayaara jaayaala nigthaana konthirin 'kotta jathosa?' manun vichaarlathra thae apaswara, apashaguna manthila. Thyaala jaanaara payillacha amka tikaana jaathon manun saanguntaakya. Pallavapuramaanthasun ghaanvaala nigalthara somora theli yethaane, maandhara yethane, sowli baiko (widow) yethane, umbra paayaala thadakthaane, umbra doskaala laagthaane (thasa laagungela manje parthun aantha  yevun basun paani ki thaaka ki pivuntakun nigaanvan) ithyaadhi.  Konin 'kotta niglaantha?' (engay kilambitteenga - எங்கே கிளம்பிட்டீங்க?) manun apaswara vini vichaarthaane, apashaguna manthila. Thasa dhivasa/yoga/vaela barora naahi, nigunacha vaanvan manje, payilla dhivasa vaela, yoga paavun, aek peti pataara kaadingun gaanvaala nigaaska nigun baaju gharaantha tivuntakun yaanvan.  Nigaacha dhivasa bandeentha baaki anthun vagairah tivuntakun gharaantha saangingun nigun baaju gharaala jaavun basun paaniki thaakaki pivuntakun tivalthe peti pataara kaadingun theththasuncha nigaanvan.  Hyaala parastha manthila. Veedhivinganaantha thevda nahi, dhivasa, yoga, jaayaacha dhisha borora asaanvan, rahu kaalapude sodaanvan, apaswara boli asthaane, thevdacha! Aththa aeka lagnaala jaathaantha.  Kallatha loka barun asthila.  Aeka doga dhanaala thumi udhanda dhivasaa nanthara paathaantha.  Thasaltha aekle javvala evun basun bolaala dharingthaatha.  Shree Ganeshaacha apaswara, 'tho hotha naho denkuna, tho gela vaara gelaare'.  Purohitha sakala vaadhya sakala vaadhya manun varadatha asthila.  Heththa apaswara.  Dhone kaana dheva dhiletha ki, aekaantha aikingun dusara vaate baayaara lotuntaakaanvan.  Dhole dhoneyin kottaki paayaaska asala. Somora vora kankana baandhna, antharpat, kanya dhaana, mangalya dhaarana kaayin paayala sodlaenahitha.  Thasa swaas sodnaaska bolthila.  Kasa sutingna manun kalna.  Kevdadhane lagnaala yaenaara thevdin paathaatha manun saangaa paavumna?   Theni theni milun basun kaayethirin bolatha asthaatha.  Ghaavncha kaani askin bolthila, nankara apaswarayin asala.   Aahyaara dhena, gena, themma themma aahaara,  haecha pradhaana.  Purnaathaala chithrakaara navra navrila paayaala sodnaaska adava otaaklaasthila.  Yevdaala Purohitha thyaanchakada, barora chithra kaadaala holni/jaalni manje saangaa, action replay karivthon manun saangitlaasthila.  Chithrakaara Purohithaacha saendi pini neeta yeyaaska chithra kaaduntakila.  Chithraantha garcha loka ahethki naahiki, aachaare avasya asthila.   Kali kaala. Navara navrilaa aashirwaadha karaa karthaan dhone theendha akshatha anun askedhanaakadayin dhethila.  Aekdha akshathaa barora nankara pulayin dhethila.  Kevdadhane javvala jaavun aashirwaadha karthila?  Vaye jaalthe kiththeka dhane poortha thasa karthila, baaki loka basaltha kursi maaga tivun takthila.  Nahithra basaltha tikaanaanthasuncha uchlun birkhaavuntakthila.  Thae puda basaltha lokaancha doyeevora padala, naahi boyeevora padala.  rraala kalun aekacha aeka lagnaantha nava dhampathi kalle uthrun yevun vaya jaalthe thorlaankada askin jaavun akshatha thyaancha aathi dhevun namaskara karun aashirwaadha geingitle.  Santhoshaana ahetha. 29-05-2018

अपस्वर॑ अपस्वर॑ fig unpleasant utterance. अवघड गोष्ट. uis कोणीं एक चोखोट विषय बोलताना मध्य पडून अपस्वरास्क॑ बोलाच वंगळ॑ स्वभाव तला आहे. सा, री, गा, मा, पा, दा, नी ....सप्तस्वर म्हणतील. त्यांत एक स्वर चुकलतरीन अपस्वर होऊनजाईल. संगीताला ते बरोर. परंतु, लोकांच जीवनांत अपस्वर उदंड अवडनास्क अस्त॑. कोठतरीन बाह्येर जायाला निघताना कोणीतरीन "कोठ जातोस ?" म्हणून विचारलतर ते अपस्वर, अपशकुन म्हणतील. त्यला जाणार पह्यिलेच अमुक ठिकाण जातों म्हणून सांगूनटाकुया. पल्लवपुरमांत्सून गांवाला निघलतर सोमोर (समोर) तेली येताने, मांदर येताने, सोवळी बायको येताने, उंबरा पांयेला तडकताने, उंबरा डोस्केला लागताने (तस लागूनगेल॑ म्हणजे पर्तून आंत येऊन बसून पाणी की ताक की पीऊनटाकून निघांव॑) इत्यादि. कोणीन "कोठ निघलांत" (engay kilambitteenga - எங்கே கிளம்பிட்டீங்க?) म्हणून अपस्वरविणी विचारताने, अपशकुन म्हणतील. तस दिवस, योग, वेळ बरोर नाही, निघूनेच ह्वांव॑ (होम॑) म्हणजे, पह्यिल॑ दिवस वेळ, योग प्हाऊन, एक पेटि काढींगून गांवाला निघास्क निघून बाजू घरांत ठिवूनटाकून यांव॑ (येम॑). निघाच दिवस बंडींत बाकी अण्थूण वगैरा ठिवूनटाकून घरांत सांगींगून निघून, बाजू घराला जाऊन बसून पाणी की ताक की पीऊनटाकून ठिवलते पेटीपेटारा काढींगून तेथसूनेच निघांव॑ (निघाम॑). य्हाला (हेला) परस्थान म्हणतील. वीदिविडंगनांत तेवढ॑ नाही. दिवस, योग, जायाच दिशा बरोर असांव॑ (असाम॑), राहुकाळापुढे सोडांव॑ (सोडाम॑), अपस्वर बोली अस्ताने, तेवढेच ! अत्ता एक लग्नाला जातांत. कळ्ळते लोक भरून अस्तील. एक दोघदनाला तुम्ही उदंड दिवसा नंतर प्हातांत. तसलते एकले जवळ येऊन बसून बोलाला धरींगतात॑. श्री गणेशाच अपस्वर, "तो होता नहो ढेंकूण, तो गेल वार गेला रे". पुरोहित "सकल वाद्य, सकल वाद्य" म्हणून वरडत अस्तील. एथ॑ अपस्वर. दोन कान देव देलाहेत की, एकांत ऐकींगून दुसर वाटे बाह्येर लोटूनटाकांव॑. डोळे दोनयीन कोठकी प्हायास्क असेल. समोर (सोमोर) वोर कांकण बांधणे, अंतरपट, कन्या दान, मांगल्यधारण कायीन प्हायाला सोडलनाहीत॑. तस श्वास सोडनास्क बोलतील. कस सुटींगणे म्हणून कळ्ना. केवढ॑दन लग्नाला येणार तेवढीन प्हातात म्हणून सांगा प्हावुम्हणे ? तेनी तेनी मिळून बसून कायतरीन बोलत अस्तात. गांवाच खाणी अस्कीन बोलतील. नंखर अपस्वरयीन असेल. आहेर (आह्यार) देणे घेणे, तेम्हा तेम्हा आहार, हेच प्रधान. पुर्नातेला चित्रकार नवरा नवरीला प्हायाला सोडनास्क अडव॑ ओठाकलास्तील (होठाकलास्तील). येवढेला पुरोहित त्यंचकडे "बरोर चित्र काढाला झाल नाही (होलनी) म्हणजे सांगा, action replay करिवतों" म्हणून सांगिट्लास्तील. चित्रकार पुरोहिताच शेंडीपणीं नीट येयास्क चित्र काढूनटाकल. चित्रांत घरच॑ लोके आहेतकी नाहीकी, आचारे अवश्य अस्तील. कलि काल. नवरा नवरीला आशीर्वाद कराकरतां दोन तीनदा अक्षता आणून अस्किदनाकडेयीन देतील. एकादा अक्षताच बरोर नंखर फूलेयीन देतील. केवढदन जेवाला जाऊन आशीर्वाद करतील ? वये झालते कित्येकदन पूर्त तस करतील. बाकी लोक बसलते कुर्सीच मागे ठिवूनटाकतील. नाहीतर, बसलते ठिकाणांत्सूनेच उचलून भिरकावूनटाकतील. ते पुढे बसलते लोकांच डोई वोर पडेल, नाही, भोई वोर पडेल. आरारला कळून एकच एक लग्नांत नव दंपती खाले उतरून येऊन वये झालते थोरळेंकडे अस्कीन जाऊन अक्षता त्यंच हाती देऊन नमस्कार करून आशीर्वाद घेईंगिट्ले. संतोषान आहेत॑. 29-05-2018 (Re-written in DM script by ARV)