नुस्त असेच - 3

In this set of   sixteen writings RR takes us through some stray thoughts, ideas and events in a casually serious tone

आरारच ल्हान वयेंत - एकोणीस पन्नास, साठ, कां, सत्तरांतपणीन खेडेगांवांत वैद्यशाला असना. एक सात आठ मैलांत एक ल्हान सरकाराच वैद्यशाला असेल. तीस चाळीस मैलांत एक थोर वैद्यशाला असेल. नन्निलमांत एक ल्हान, तिरुवारूरांत एक थोर, तंजावूरांत अण्खीं थोर, अस॑ अस॑. डेल्हींतेयीन असेच. आजू बाजू वैद्य कोणीन असना. सरकाराच काम करणारांस पूर्त तेथ एक वैद्यशाला असेल. वैद्य लोक घरांत वैद्यशाला ठींगणे अग्गीन उदंड उणे होत॑. रोगयीन उणेच होत॑. पडसा, खोंकळा, नंखर जेर, वांत भ्रांत, कपाळ-सूळ हेला अग्गीन वैद्याला हुडकींगून लोक जायनात॑. दोन तीन दिवसांत तेच बरोर होऊनजाईल म्हणून अस्तील. अधीकपक्षा काढा वगैरा करून पीतील, बरोरयीन होऊनजाईल. वैद्याकडे जाऊन औषध घेट्लतरीन पडसा खोंकळा जेर, दोन तीन दिवस असूनेच जाईल. आरार पह्यिल॑ लिव्हून कापलते सये असेल म्हणींगतो - गांवाच लोके कपाळ-सूळ, पोट-सूळ म्हणजे आरारच आजाकडे येतील. आरारच घरांत भरून लेंकरेबाळ॑ उजलतेकरतां, घेऊनाआणून उरूनगेलते प्रसव-औषधाच दोन तीन उंडा - एक तंबड॑, एक पिवळ॑ - काढून देऊन "इदै तेनिले कुलैचु रंडु वेळै नाक्कुले तडविक्को, सरिया पोयिडुम" (हे मेधांत मिळिवून दोनदपा जीव्हाला लावींग॑, बरोर होऊनजाईल") म्हणतील. बरोरयीन होऊनजाईल ! आरार "काय आजा प्रसवाच औषध काढून ते दादिगाच कपाळ-सूळाला देलांतकी" म्हणट्लतर, "तू प्हा, नांगराला जात आहे, जमीनांत उतरला म्हणजे कपाळ-सूळ उडूनजाईल, तो विसरूनजाईल. त्यज विना हे पुलिवलम पूर्णानंद औषधालयांत्सून आलते, त्यजमळे वेगळ॑ उपद्रव काहीं असना. तला अम्च॑ वोर पातेरा, नाडय्या - आरारच आजा, तीघ भावंडेंत मधले - कोडुत्त मरुंदु साप्पिट्टा सरिया पोयिडुम (नाडय्या देलते औषध खाल्लतर बरोर होऊनजाओं) म्हणून तेवढेच" (अत्ता कोने कोनेला वैद्यशाला. तडकून पडलतर घाव लागून रगत (रक्त) आलतर औषध द्याला वैद्य, अस॑ लोकांना दंडक होऊनगेल॑. वेगळ॑ वेगळ॑ नावांत भरून रोग. नंखरपणीं सूळ सोसणे म्हणाच नाहीस्क होऊनगेल॑). मागे जाउम्हणे. सरकाराच वैद्यशालाला गेलतर वैद्य येतील, लोकांस प्हातील, ब्रह्मलिपींत औषधाच नाव एक कागदांत लिव्हून देतील. अत्ता वैद्यशालाच उदंड मुख्य एक मनुषाला प्हाम॑, तेनीच औषध मिळिवणार, इंग्ळीषांत कॉंपौंडर म्हणतील. वैद्य लिव्हून देलते प्हाऊन एक औण्स-ग्ळासांत दोन तीन पाणी औषध मिळिवून शीशांत घालून देतील. तेच रोग बरोर कराच अमृत.                तेवढ॑दनालायीन द्याच औषधाच रंग, रूच एकास्केच असेल. शीश लोकेच काढींगून जांव॑. तेवढ॑ वैद्यशाला बाह्येरीन एकले बीदींत भोई वोर भरून खालि शीशा ठींगून विकत असतील. लोके त्यंचकडीन शीशा घेतील. हे आरार डेल्हींत थोर थोर सरकाराच वैद्यशालाच बाह्यरीन प्हायलाहे. (अत्ता तो, शीशांत घालूनेच औषध मिळते. तेम्हा अग्गीन "वाटरबरीस कॉमपौंड" , "जम्मि लिवरक्यूर", अस॑ दोन तीन औषधेच शीशेंत घालून येईल॑). शीशा झांकाला "कॉर्क" म्हणून एक - काट्टायीन नहो, अट्टायीन नहो - असेल॑. पोणावांटा घरांत ते कॉर्क काढणे श्रम होत॑ म्हणजे, काढाला कॉर्क-स्क्रू म्हणून एक असेल. ल्हान वैद्यशालांत आंग बरोर झाल नाही (होल नाही) म्हणजे थोर वैद्यशालाला बलाईंगून जा म्हणतील. तेवढेच, लोकांना भें वाटूनजाईल. "थोर हॉस्पिटलाला बलाईंगून जा म्हणटाकले, काय होईलकी" म्हणून रडालाच बरोर असेल. मणियन म्हणून एकला आठ वयेच लेंकीला आंग बरोर नाही म्हणून तिरुवारूर थोर वैद्यशालांत मिळिवला. तिसर॑ दिवस लेंकरू गेल॑. लेंकराला घराला काढींगून जायाला बंडि काहीन मिळ्ळ नाही. लेंकराला पासोडि घालून गुंडाळून सैकलाच मागे बसून धरींगून गांवाला येऊनगेला. ते एक काळ. लोके तेवढ॑ श्रम भोगतील. असलतरीन, संतोषविणी अस्तील.      (Re-written in DM script by ARV) 24-07-2016

rraacha laahn vayaantha - aekkon vees pannaasa, saata, khaan saththaraantha pini kheda ghaavaantha vaidhyashaala asna. Aek saath aat milaantha aeka laahna sarkaraacha vaidhyashaala asala, thees chaalis milaantha aeka thor vaidhyashaala asala. Nannilamaantha aeka laahna, Thiruvaruraantha aeka thora, Thanjaavooraantha aniki thora asa asala. Delheenthayin thasacha, aaju baaju vaidhya koni asna, sarkaaraacha kaam karnaaraansa poortha theththa aeka vaidhyashaala asala. Vaidhya loka gharaantha vaidhyashaala teengna aggi udhanda una hotha. Rogayin unacha hotha, padasaa, konkla, nankara jara, vaanthe braanthe, kapaal soola, hela aggi vaidhyaala udukingun loka jaaynaatha, dhone theene dhivasaantha thaecha barora hunjaayila manun asthila, adhika paksha, kaada vagairaah karun peethila, barorayin hunjaayila. Vaidhyaakada jaavun aushadha getlathirin padasaa konklaa jara dhone theen dhivasa asunacha jaayila. rr payilla livun kaapalthae saye asala maningthon - gaavncha loka kapaal soola pot soola manje rraacha aajakada yethila. rracha gharaantha barun lenkra baala ujalthae karthaan gevun anun urungeltha prasava aushadhaacha dhone theene unda - aeka thambda, aeka pivla - kaadun dhevun 'idhai thaenle kuzhaichchu rendu velai naakkule thadavikko, sariyaap poyidum' manthila. Barorayi hunjaayila! rr 'Kaaye aaja, prasavaacha aushadha kaadun thae dhaadhikaacha kapaal soolaala dhelaanthki' mantlathra, 'Tho paa, naangaraala jaatha ahe, jameenaantha utharla manje kapaal soola udun jaayila, tho visurun jaayila. Thyaja vina yeh Pulivalam Poornaanandha aushadhaalayaanthasun althe, thyaajamala vegla upadhrava kaayin asna. Thela amcha vora paathera, Nadayya (rraacha aaja, theega bhaavandaantha madhle) koduththa marundhu saappittaa sariyaap poidum manun, thevdacha'. (Aththa, konaa konaala vaidhyashaala, thadukkum pallathra ghaanva laagun ragatha althra aushadha dhyaala vaidhya, asa lokaana dhandaka hungela. Vegla vegla naanvaantha barun roga. Nankarapini soola sosna manaachacha naahiska hungela). Maaga jaavumna. Sarkaraacha vaidhyashaalala gelthra vaidhya yethila, lokaansa paathila, brahma lipintha aushadhaacha naama aeka kaagadhaantha livun dhethila. Aththa vaidhyashaalaacha udhanda mukya aeka manushaala paanvan, thenicha aushadha milivnaara, Englishaantha Compounder manthila. Vaidhya livun dhilthe paavun aeka ounce glassaantha dhone theene paani aushadha milivun sheesaantha ghalun dhethila. Thaecha roga barora karaacha amritha. Thevda dhanaalayin dhyaacha aushadhaacha ranga, rooche aekaskacha asala. Sheesa lokacha kaadingun jaanvan. Thevda vaidhyashaala baayaarayin aekle beedhintha boyeevora barun khaali sheesha teengun vikatha asthila. Loka thyaanchakadin sheesaa gethila. Yeh rr Delheentha thora thora sarkaaraacha vaidhyashaala baayaayin paaylaaye. (Aththatho sheesaantha gaalunacha aushadha miltha, themma aggi Waterbury's Compound, Jammi'Livercure, asa done theene aushadhacha sheesaantha gaalun yeyila). Sheesaa jaankaala cork manu aeka - kattaayin naho attayin naho - asala. Ponaavanta gharaantha thae cork kaadna srama hotha manje kaadaala cork screw manun aeka asala. Laahna vaidhyashaalaantha aanga barora holni manje, thora vaidhyashaala la balaangun jaa manthila, thevdacha lokaana bhen vaatun jaayila, "periyaaspathrikku kondu poannu sollittaanga, ennagumo, aedhagumo" manun radaalacha barora asala. Maniyan manun aekla aat vayaacha lenkila aanga barora nahi manun Tiruvarur thor vaidhyashaalaantha milivlaa. Thisra dhivasa lenkru gela. Lenkraala gharaala kaadingun jaayaala bandi kaayin milla nahi, lenkraala paasodi gaalun gundaalun cyclaa maagha basun dharingun ghaanvaala evungela. Thae aeka kaala. Loka thevda srama bhogthila, asalthirin santhoshavini asthila. 24-07-2016