स्मरण संपुष्ट -1

In a series of eleven nostalgic writings Rajaram Ramachandran takes us to those simple good old days. Some of his writings are in Roman DM, and some in Marathi (Devnagari lipi) as spoken in his home. The Standard DM version by Ananda Rao Vasishta is also given alongside.
    

स्मरण संपुष्ट -1

In Roman DM

In Standard DM

Lhaan vayaantha Pallavapuramaantha asthaana ontaa voracha nijna dhandaka.  Dhone ontaa hotha, aeka thora onta aniki aeka lhana onta.  Thora ontaantha baaju gharche nijaala yethila. Lhaan ontaantha aeka patisa rr, aniki aeka patisa raakhanaala yeyaacha Soundharam nijna.  Raakhanaala manun naanva, vaya jaalthe Manusha, lenkraana kaani saangnacha thyaancha kaama. Gharaa Samora theen baaga hotha, aekaantha gavatha barun asala, gotaaska asala.  Themma themmaa kaadun gaaye maiseela gaalthila.  Aeka baagaantha theen chaar ambaacha jaada, saath aat naarlicha jaada, dhoodh kelacha jaada, phulaacha ropa asala.  Bagaa baayaara aeka thora chinchaacha jaada hotha (thae jaadacha vees November aekonvees baavannaantha (20.11.1952) vaara pousaantha baagaacha patisa padungela.  Thisra baagaantha mirsinga, baaji paala - benda, vaangi, beans, vagairah gaatlaasthila.  Baagaantha madhdhe dhone avlaacha jaada hotha.  Baagaacha baayaara aeka boraacha jaadayin hotha.  Dhone baagaacha maaga aeka thora Kunta hotha, thyaanthasunacha baagaala paani usun sodthila. Rathri vela onta vora nijlaasthaana, boracha jaada vora dhone ulloo basun vardala, thae basalthe kalnaa, paranthu andhaaraantha dhole poortha palich palich vini kalala.  Jaadaa bonthaale min mini kide (Lampyridae) palich palich vini dhiva vijun vijun jalthaaska udatha asala.  Maandavaantha beta aeka patisaanthasun dusara patisa tap tap vini sabdha karatha udatha asala, madhdhe ontaa praying udala.  Thondaantha lending gaaluntaklathra kaaye karna manun rr thonda jaakingun nijala,  nankara vela kaale vora loambatha asala.  Hey askin paatha Soundharam saangaacha kaani aikatha rr jompee nunjaayila.  Daancha barun asala, kaathaada maiseecha karthaan daancha chaavaacha kalnaa. Ardha raathrivora baagaanthasun aekdham vardaa sabdha yeila.  Thaecha vela kuthra askin bonkala.  rr jaaga hunjaayila.  Payilla rraala thae kaaye sabdha manun kalnaa.  Gaadava mhanje thae denchu denchu manun vardala, paranthu ardha raathrivela thae jompee  jaatha asala.  Thyaja vina gaavaantha aeka gaadava pini nahotha, parita Puduppaththuraantha ahe.   Baaju asaacha gaayeecha gotaaanthla gaaye maise vaansru vardala, thae sabdha askin rraala parichay hotha.  Paranthu asaltha vardaacha sabdha?  Nantharacha kalla thae kolaacha (kolhaacha) vardaa manun.  Thae rathri vela raanaanthasun gaanvaan patisa yeyil mana.  Amma saangthila, kola manushaala paayla mhanje paayaa vaate maathi manushaacha doley vora badivun chaavuntakila manun.  Veedhividangaantha?  Theththayin ontaa voracha nijna.  Paranthu gharaa Samora zameenacha, chinchaacha jaada vina jaadi judupa kaayin asna.  Nissabdha asala.  Pousaala dhivasa zameenaanthasun onbetkoli tatra tatra manun vardaatha asala.  Thevdacha.   Kaani saangaalayin konin asna.  Nijalthra jompecha. 13-02-2019

ल्हान वयेंत आरार पल्लवपुरमांत अस्तान ओंटा वोरच निजणे दंडक.  दोन ओंटा होत, एक थोर ओंटा, अण्खीएक लहान ओंटा.  थोर ओंटांत बाजु घरचे निजाल येतील.  ल्हान ओंटांत एक पटीस आरार् अण्खीएक पटीस राखणाल येयाच सुंदरम निजणे.  राखणाला म्हणून नांव, वय झालत॑ मनुष, लेंकरांस काणी (खाणी) सांगणेच त्यांच काम. घराच समोर तीन बाग होत॑, एकांत॑ गवत भरून असल॑, गोठास्क असल. तेम्हा तेम्हा काढून गाय म्हैशीला गालतील. एक बागांत तीन चार अंबाच झाडी, सात आठ नारळीच झाड़ी, दूधकेळाच झाडी, फुलाच रोप असल॑. बागाच बाह्येर एक थोर चिंचाच झाड होत (ते झाडच वीस नवम्बर एकोणीस  बावन्नांत (२०.११.१९५२) वार पाऊसांत बागाच पटीस पडूनगेल॑. तिसर॑ बागांत मिर्सिंगा, भाजीपाला -भेंडी, वांगी, बीन्स वगैरह घाट्लास्तील. बागांत मध्धे दोन अवळाच झाड होत.  बागाच बाह्येर एक बोराच झाडहीं होत.   दोन बागाच माग एक थोर कुं होत, त्यांतसूनच बागाला पाणी उसून (उसपून/उपसून) सोडतील. रात्रि वेळ ओंटाच वोर निजलासताना बोराच झाडावोर दोन उल्लू (घुबड) बसून वरडत असल॑. ते बसलत॑ कळ्ना परंतु अंधारांत डोळे पूर्त पळिच-पळिचविणी कळल॑.  झाड़ा भोंताले मिन्मिनी-किडे पळिच-पळिचविणी दिवा विजून विजून जळास्क उडत असल॑.  माण्डवांत पकोळी अस्कीन एक पटीसून दुसर पटीस टप् टप् विणी शब्द करत उडत असल॑. एक दोनदा ओंटा वोरहीन उडल॑.  तोंडां लेंडी घालनास्क असांवकी मणून तोंड झांकींगून आरार निजलसल॑. नंखर वेळ खाले वोर लोंबत असल॑. हे अस्कीन पाह्त॑ सोंदरम् सांगाच खाणी ऐकत आरार झोंपी जाईल.  बिजली नाहीतामळ आठ घंटे म्हणजे अर्ध जाम. डांच भरून असल, परंतू म्हैशीच काताड करतां चावाच कळ्ना. अर्ध रात्री थोरर बागांतसून एकदम वरडावरडी शब्द येईल. तेच वेळ कुत्र अस्किन बोंखल.  आरार जाग होऊन जाईल. पह्यिल॑ आरारला ते काय शब्द मणून कळ्ना. गाढव म्हणजे ते ढेंचू ढेंचू मणून वरडेल॑. त्याजविना रात्री वेळ ते झोंपी जात असल॑. गांवांत एक गाढवपिणीं नहोत, परीट पुदुप्पत्तूरांत अहे.  बाजू असाच गोठांतल॑ गाय, म्हईश, वांसरू वरडल॑, ते शब्द अस्कीन आरारला परिचय होत.  परंतू असल्सत॑ वरडाच शब्द ?  नरचच कळ्ळ॑ ते कोलाच (कोल्हाच) वर्डा मणून. रात्री वेळ राणांतसून ते गांवापटीस कायतरीन खायाल मिळलका म्हणून येईल म्हण॑. आरारच अम्मा सांग्तील कोला मनुषाल पाह्यिलतर पायावाटे माती डोळे वोर बडिवुन चावुनटाकल म्हणून. वीदिविडंगांत ?  तेथहीं ओंटावोरच निजणे.  परंतू घरासमोर जमीनच. चिंचाच झाडाविना झाड़ी झुडुप काहीं असना. निशब्द असल॑. पावसाळाच दिवस ज़मीनांतसून बेटकोळी टट्रा टट्रा मणून वरडत असल॑. तेवढेच. खाणी सांगालाहीं कोणीन असना. निजलतर झोंपेच. 13-02-2019