स्मरण संपुष्ट - 4

In a series of eleven nostalgic writings Rajaram Ramachandran takes us to those simple good old days. Some of his writings are in Roman DM, and some in Marathi (Devnagari lipi) as spoken in his home. The Standard DM version by Ananda Rao Vasishta is also given alongside.

स्मरण संपुष्ट - 4

Standard DM - 1(by ARV)	DM – 2 (by RR)	Roman DM (by RR)
लोकां बरोर - तेनी सोयरे-धायरे की, मित्र की, कार्यालयांत बरोर काम करलतेने की, जवळ गांवच गांवांत अहेतकी, दूरल॑ गांवांत दूर देशांत अहेत की, संपर्क ठींगिटलसांव॑.  मुख्यविणी वयांत थोरलांबरोर अवश्य बोलून चालून करत असांव. अत्त तो संपर्क-विधाला काहीन उण॑ नाहि.  हातांत एकेंकलांकडे उणेपक्ष एक फो़न अस्त॑.  घरांत एक फो़न (लान्ड लैन) अस्त॑. मुख पुस्तिका, वाट्साप, जीमेयिल, वगैरह अस भरून सुविधा आहे. मन्न असांव, तेवढेच.  'कस अहेंत, आंगाल कायीन नाहीत अहेंत का, एथ॑ अग्गीन बेषच अहों' तेवढच.  त्यांस तेंड संतोष असल. ते काळांत संपर्क-सुविधा उदंड उणे होत.  पल्लवपुरमांतकी वीदिविडंगनांत की, घरांत काये गावांतच फो़न नहोत. कायतरीन समाचार - लेंकरू उजलतकी नाही कोण्तिरीन भूतळ सोडून गेले म्हणजे -  लोक्कर कळिवांव म्हणजे आजूबाजू गांवांत असणारांना एक मनुषाला पाठिव्या. दूरल॑ गांव म्हणजे, त्यांच घरांत फो़न असलतर पल्लवपुरमांतसून तिरुवारूराल पांच मील जावून/वीदिविडंगनांतसून नन्निलमाल चार मील जावून तपाल कार्यालयांत पैसे बांधून घंटोन-घंटे बसलसांव॑. केम्हा लैन संपर्क मिळतकी तेम्हा बोलाल बलावतील. त्यांच घरांत फो़न नहोत म्हणजे पत्र लिव्हूनच कळिवांव. ते गांवाच दूराजोक्त दोन, तीन, चार दिवस होईल पत्र जावून पावाला. पोस्ट कार्ड मणून एक होत, अत्तायीन आहे, नंखर हळ्ळू जायाच, सवंग, त्यांत लिव्हून घालूया.  ह्यांत काय ‌‌‌‌‌‌‌श्रम म्हण्जे कोणाच हाती ते मिळ्ळतरीन तेनी वाचून पा्व्हूनटाकूया. आराराल सये येत, वीदिविडंगनांत बंडी हांकाल म्हणून एक मनुष होता, गोविन्दस्वामी म्हणून नांव, गांवांत दोन गोविन्दस्वामी होते करतां ह्याला "तोडै-तट्टी गोविन्दस्वामी" म्हणून खूणाला सांगतील.  वेगळ॑ कायीन नाही, कोण काय सांगिटलतरीन तो पह्यिल॑ अपणाच मांडीवोर थापडींगून (मांडी म्हणजे तमिलांत तोडै, तट्टी म्हण्जे थापडींगणे) एक मार मारिंगून - क्रिक्केट खेळांत शिखर धवन दुसर पक्षाच बाल ध्रलतर करलकी तस, नंतरेच बोलल, त्याजमळ ते नांव तेला.  एक दिवस तो नन्निलमाल बण्डी हांकींगून जांवस्क होत‌. आराराच चेन्नै मावशी वीदिविडंगनाला बाळंतपणाकरतां अले होते, तेनी चेन्नैंत असाच भावजाला (आराराच मामीला) एक पोस्ट कार्ड लिव्हून गोविन्दस्वामीकड देऊन नन्निलमांतल तपाल कार्यालयांत घालूनटाक म्हणटले. श्रीवंचियमांत घाटलतर एक दिवस अधिक होईल जावून पावाला. तेद्दीशी सांकाळी आराराला शाळांतसून बलाईंगून येताना गोविन्दस्वामी आराराला विचारला, 'तुम्च भाषांत सौहिनी म्हणजे काये?' म्हणून.  आराराल कळ्ळनाही, कळना मणून सांगु््नटाकला. घराला अलांपिरी मावशी विचारले, 'गोविन्दस्वामी, तपाल घालूनटाकलास्का’ म्हणून. तोयीन घालूनटाकलों म्हणूनटाकून निघूनगेला.  आरार मावशीला विचारला, कोणाला कागद लिव्हलांत म्हणून. तेनी सांगिट्ले वहिनीला लिव्हलें रे म्हणून. अत्ता आराराला समजल॑, गोविन्दस्वामी पूरा कागद वाचून पाह्यलाहे, मावशी 'सौ वहिनी' मराठी गोष्ट तमिल अक्षरांत लिव्हून बाकी ते्वढीन तमिलांत लिव्हलेत॑, तेला हे दोन गोष्ट पूर्त समजल नाही करतां आराराला विचारलाहे. अण्खीएक. वाराणसींत आराराच मित्राच बाईल स्वर्गाला निघून गेले म्हणून मित्राच लोंक लिव्हलते पोस्ट कार्ड ते बायकोच वर्षाब्दी तेम्हाच आराराल येऊन पावल॑, एक वर्षानंतर. अत्ता संपर्काच खाणील येवुम्हणका ? जवळ अस्नारांना वाराला एकदा, होईनातर महीनाला दोनदा जाऊन पाव्हून बोलांव. तेम्हा तेम्हा फोन करून बोलांव. काय मुख पुस्तिका, वा्ट्साप, जीमेयिल असलतरीन बोलाच घसा ऐकलतर त्याज संतोषच संतोष. काय म्हणतांत, घरांतच कोणीन बोलत नाहीत, तेनी तेनी हाती एक फोन ठींगून चेंपत अस्तात, बोलणे कोठ म्हणून का ?  काळ तस आहे, घरांतच संपर्क बरोर नाही, बाह्येर कस॑. तेयीन वास्तवच. मधे एक उप कथा आहे, सुटूनगेल‌॑. नंत्र पाव्हूम्हणे. 14th March 2019	लोकां बरोर - तेनी सोय्रे दाय्रे की, मित्र की, कार्यालयान्त बरोर काम् कर्लतने की, जव्वळ गांवच गांवान्त अहेत्की, दूर्ल गांवान्त दूर देशांत अहेत की, सम्पर्क टींगिट्लासांव।  मुख्यविणी वयांत तोर्लां बरोर अवश्य बोलून् चालुन् करत असांव।  अत्त तो सम्पर्क सुविधाला कायिन् उण नाहि।  हाथान्त एकेंक्लांकड उण पक्ष एक फो़न अस्त।  घरांत एक फो़न (लान्ड लैन) अस्त।  मुख पुस्तिका, वाट्स्आप, जीमेयिल्, वगैरह अस बरून् सुविधा अहे।  मन्न असांव, तेव्डच।  'कस अहेन्त, आंगाल कायिन् नाहीत अहेन्तका, हेत्त अग्गीन् बेषच अहेन्।' तेव्डच।  त्यांस तेव्ड सन्तोष असल। ते कालान्त सम्पर्क सुविधा उदण्ड उण होत।  पल्लवपुरमांतकी वीदिविडन्गनांत की, घरांत काये गावान्तच फो़न् नहोत।  काय्तिरीन् समाचार - लेन्क्रु उजल्तेकी नाही कोण्तिरीन्  भूतळ सोढून् गेले मह्णजे -  लौकर कळिवांव मह्णजे आजू बाजू गांवांत अस्नाराना एक मनुषाला पाटिव्या।  दूर्ल गांव मह्ण्जे, त्यांच घरांत फो़न असल्त्र पल्लवपुरमांतसून् तिरुवारूराल पांच मील् जावुन्/वीदिविडन्गांतसून् नन्निलमाल चार् मील् जावुन् तपाल् कार्यालयांत पैसे बान्दून् घंटोन् घंटे बस्लासांव।  केम्मा लैन् सम्पर्क मिळ्तकी तेम्मा बोलाल बलाव्तील।  त्यांच घरांत फो़न् नहोत मह्णजे पत्र लिवुनच कळिवांव।  ते गांवाच दूराच्जोक्स दोने, तीने, चार दिवस होयिल पत्र जावुन् पायाल। पोस्ट कार्ड मणून् एक होत, अत्तायिन् अहे, नंखर हळ्ळू जायाच, सवंग, त्यांत लिवुंगालुया।  ह्यान्त काये ‌‌‌‌‌‌‌श्रम म्हण्जे कोणाच हाथी ते मिळ्ळत्रिन् तेनि वाचुन् पावुन्टाकुया। आराराल सये एत, वीदिविडन्गनांत बण्डी हांकाल मणून एक मनुष होता, गोविन्दस्वामी मणून् नांव, गांवान्त दोने गोविन्दस्वामी होते कर्तान् ह्याला तोडै तट्टी गोविन्दस्वामी मणून् कुणाला सांग्तील।  वेग्ळ कायिन् नाहि, कोण काये सान्गिटलत्रीन् तो पयिल्ल अपणाच माण्डीवोर ताप्टिन्गुन् (माण्डी मह्णजे तमिलांत तोडै, तट्टी म्हण्जे ताप्टिंग्ण) एक मार मारिंगुन् - क्रिक्केट खेलान्त शिखर धवन दुसर पक्षाच बाल् धर्लत्र करल्की तस, नन्तरच बोलल, त्याजमळ ते नांव तेला।  एक दिवस तो नन्निलमाल बण्डी हान्किगुं जांवस्क होत‌।  आराराच चेन्नई मावसी वीदिविडन्गनाल बाळान्तपणा कर्तान् अले होते, तेनी चेन्नैन्त असाच भाव्जाल (आराराच मामीला) एक पोस्ट कार्ड लिवून् गोविन्दस्वामीकड देवून् नन्निलमांतल तपाल् कार्यालयान्त गालुंटाके मन्ट्ले।   श्रीवान्चियमांत गाट्लत्र एक दिवस अधिक होयिल जावुन् पायाल।   तेद्दिसि शांकाळी आराराला शाळांतसून् बलान्गुन् येताना गोविन्दस्वामी आराराला विचार्ला, 'तुम्च भाषान्त सौहिनी मह्णजे काये?' मणून।  आराराल कळ्ळनाहि, कळना मणून् सांगु्न्टाक्ला।  घराला अलांपिरि माव्सी विचार्ले, 'गोविन्दस्वामी, तपाल् गालूंटाक्लास्का' मणून्।  तोयिन् गालुंटाक्लों मणून्टाकून् निगुंगेला।  आरार माव्सीला विचार्ला कोणाला कागद् लिव्लान्त मणून।  तेनी सांगिट्ले वहिनीला लिव्लेन् रे मणून्।  अत्ता आराराला सम्जल, गोविन्दस्वामी पूरा कागद् वाचुन् पाय्लाये, माव्सी 'सो वहिनी' मराठी गोष्टे तमिल् अक्षरान्त लिवुन् बाकी तेव्डीन् तमिलान्त लिव्लेत, तेला हे दोने गोष्टे पूर्त सम्जल्नीकर्तान् आराराला विचार्लाये! अणिकि एक।  वाराणसीन्त आराराच मित्राच बायिल स्र्वर्गाल निगुन् गेले मणून् मित्राच लोंक लिवल्ते पोस्ट कार्ड ते बाय्कोच वर्षार्दातेम्माच आराराल येवुंपाय्ल, एक वर्षा नन्तर! अत्ता सम्पर्काच काणील एवुंणका? जव्वळ अस्नाराना वाराला एक्दा, होय्नात्र महीनाला दोन्दा जावून् पावुन् बोलांव। तेम्मा तेम्मा फोन् करून् बोलांव।  काये मुख पुस्तिका, वाट्स्आप, जीमेयिल् असल्तिरीन् बोलाच गसा ऐकल्त्र त्याज संतोषच संतोष।  काये मण्तान्त, घरान्तच कोणिन् बोल्तिनीत, तेनी तेनी हाथी एक फोन टीन्गुण चेम्पतच अस्तात, बोल्न कोट्ट मणून् का?  काल तस आहे, घरान्तच सम्पर्क बरोर नाहि, बायार कस!  तेयिन् वास्तवच। मद्दे एक उप कथा अहे, सुटुंगेल‌।  नन्तर पावुम्ण। 14th March 2019	Lokaan barora - theni soyre dhaayre ki, mithra ki, kaaryaalayaantha barora kaam karlathane ki - javvala ghanvncha ghaanvaantha ahethki, dhoorla ghaanvaantha dhoora deshaantha ahethki, samparka teengitlaasaanvan.  Mukhyavini vayaantha thorlaan barora avashya bolun chaalun karatha asaanvan.  Aththa tho suvidhaala kaayin una naahi.  Haathaantha aekeklaankada unapaksha aeka phone, gharaantha aeka phone (land line manthaathki thae), mukha pusthika, WhatsApp, gmail, asa barun ahe.  Manna asaanvan, thevdacha. 'Kasa ahentha, aangaala kaayin naahitha ahentha ka, ami aggin beshacha ahen' thevdacha.  Thyaansa thevda santhosh asala. Thae kaalaantha samparka suvidha udhanda una hotha.  Pallavapuramaantha ki, Veedhividangaantha ki, gharaantha kaaye, ghaanvaantha cha phone nahotha.  Kaaythiri samaachaara loukara kalivaanvan mhanje - lenkru ujalthra ki, naahi konthirin bhoothala sodun gelthraki, aaju baaji ghaanvaantha asnaaraana kalivaala aeka manushaala paativaanvan.  Dhoorla ghaanva mhanje thyaancha gharaantha phone hotha mhanje, Pallavapuramaantha asunTiruvaruraala paanch mila jaavun, Veedhividangaantha asun Nannilamaala char mila jaavun, thapal kaaryaalayaantha paise baandhun ghanton ghante baslaasaanvan.  Khemma line milthaki themma bolaala balaavthila.  Thyaancha gharaantha phone naahi mhanje pathra livunacha kalivaanvan.  Thae ghaanvaancha dhoora jokcha dhone, theene, chhar dhivasa hoyila jaavun paayaala.  Post Card manun aeka hotha (atthaayin ahe), nankhara hallu jaayaacha, savanga, thyaantha livun gaaluya (hyaantha aeka srama kaaye mhanje konaacha haathaantha milthaki theni vaachun paavuntakuya).   rraala saye aetha, Veedhividanganaantha bandi (h)aankaala manun aeka manusha hotha, Govindaswami manun naanva, ghaanvaantha dhone Govindaswami hothe karthaatha hyaala Thodai thatti Govindaswami manun khoonaala saangthila.  Vegla kaayin nahi, kaaye saangitkathirin tho payilla apanaacha maandivora (Tamilaantha Thodai mhanje maandi, thatti mhanje thaaptingna) aeka maara maaringun - cricket kheleentha Shikar Dhawan dusra pakshaacha aeka ball dharlathra karalki thasa - nantharacha bolala karthaan thae naanva).  Aeka dhivasa tho bandi haankingun Nannilamaala jaanvanska hotha.  rraacha Chennai Mausi baalaanthpanaakarthan maayaara, Veedhividanganaantha alothe, theni aeka post Card apanaacha Chennaintha asaacha bhavjaala livun Govindaswami kada dhevun Nannilamaanthla thapal kaaryaalayaantha gaaluntake mantle.  Srivanchiamaantha gaatlathra aek dhivasa adhika hoyila jaavun paayaala.  Thedhdhisi shaankaali Govindaswami Nannilamaala shaalaanthasun rraala balaangun yethaana tho rraala vichaarlaa, 'thumcha bhaashaantha Sowhini mhanje kaaye.  rraala kalla naahi, kalthini manun saanguntakla.  Gharaala alaampiri Mausi vicharle, 'Govindaswami, thapal gaaluntaklaaska?' manun, thoyin gaaluntaklon manun saanguntakun nigun gela.  rr Mausila vicharla konaala kaagadh livlaantha manun.  Theni saangitle, Vahineela livlen re manun.  Aththa rraala samjala.  Govindaswami kaagadh poora vaachun paaylaaye, Mausi 'Sow.Vahini' Marathi ghoshte vina baaki thevdin Tamilaantha livlothe.  Thela hey dhone ghoshte samjalni karthaan rraala vicharlaye! Aniki aeka.  Varaanasintha rraacha mithraacha baiko swargaala nigun gele manun mithraacha lonka livalthe Post Card thae baikocha varshaardaacha themmacha rraala ala, aeka varshaa nanthara. Aththa samparka kaanila yevumnaka.  Javvala asnaaraana vaaraala aekdha ki, mahinaala dhone dha ki jaavun paavun bolaanvan.  Themma themma phone karun bolaanvan.  Kaaye Mukha pusthika, WhatsApp, Gmail asalthirin, bolthaana gasa aikalthara thyaaja santhoshacha santhosha.  Kaaye manthaantha, gharaantha cha konin bolthanitha, theni theni haathi aeka phone teengun chaempatha asthaatha manun ka?  Kaala thasa ahe, gharaantha cha samparka barora naahi, baayaara kasa?  Theyin vaasthavacha! Madhdhe aeka upakatha ahe, sutungela, nanthara paavuna. 14th March 2019