स्मरण संपुष्ट – 6

In a series of eleven nostalgic writings Rajaram Ramachandran takes us to those simple good old days. Some of his writings are in Roman DM, and some in Marathi (Devnagari lipi) as spoken in his home. The Standard DM version by Ananda Rao Vasishta is also given alongside.

स्मरण संपुष्ट – 6

Standard DM 2 (by ARV)	Roman DM (by RR)	DM 2 (by RR)
ते काळांत, खेड गांवांत...... थोरळे लेंकरांना तेम्हा दटावत असतील, अस कर, तस कर, अस करुको, तस करुको म्हणून.  लेंकरेयीन ऐकतील. दादिगेपोर जेवाल बसताना पाल्खमांडी घालिंगून बसांव. बायकापोरी पाल्खमांडी घालिंगून बसताने, एक पांय मुदरींगून बसांव. जेवतानान उजव हातांत जेवणार म्हणजे डाव हात भोईवोर रोवताने. डाव हातावाटे जेवणार म्हणजे उजव हात भोईयीर रोवताने. जेवाल बसूनगेलतर मध्धे कसालायीन उठताने.  तस उठून हात धुविंगिट्लतर पुन्हायीन जेवाल बसताने. जेवत असताना उष्ट-खरकट आंगावोर घालिंगनास्क जेवांव. उपनयन झालहोत॑ म्हणजे ताट उचलींगून सारकी, ताककी वरपताने. अपणाच पान पाव्हून जेवांव, दुसरेंच पान पाह्ताने. जेवताना मध्धे पाणि पीताने.  पंक्तींत जेवाल बसलतर शेवटल॑ पानाल ताक/दही वाढजोरी ठिकाण सोडून उठताने. जेवूनटाकून उठून हात धुविंगिट्लतर दोन पांयेयिन धुविंगांव. टांचायिन मिळून धुविंगांव.  उगे पांयावोर पाणी घालिंगिट्लतर पुर्ना. भोईचणे खावूनटाकून समच पाणी पीताने.  तान् लागल, नंखर गूळ खाल्लतर तान अटोपून जाईल. खाली पोटांत केळ खाताने. केळ खावूनटाकून समच पाणी पीताने. ओठाकून पाणी पीताने. पाष्टे उठून दांत घासलांपिरी पाणी भरून प्यांव, बसून प्यांव, तेयीन नंखर नंखरविणी प्यांव. ओठाकलास्क काईन खाताने पीताने, मुख्यविणी औषध ओठाकलास्क खाताने.    बायका पोरी झिंपर॑ डोस्क/केंस घालिंगून बाह्येर ओठाकताने/जाताने. एकट पदर वेणीच घालींगांव॑, दुप्पदर वेणी मस्तिष्कालयिन टाळकालयिन वाईट. बीदींत पडलते कोण्त पदार्थयिन काढताने.  ते रुपे,सोन, कास-फल्लम असलतरेन काढ्ताने. काढून घराल आणलतर, आणून घरांत ठिवलतर, ते घरांत असाचयिन ओढींगून नूंजाईल म्हणतील. तस काढलतर कोणीतरीन गरीबांस देऊन ’खाले पडलोह्त॑' म्हणून सांगांव.  पुण्य कोण हरपलेकी त्यांस मिळल. नाहीतर॑ देऊळच॑ हुंडींत घालूनटाकांव॑. मुख्यविणी सग्ळ-सुपारी, सुईं, लिंबू पडलहोत॑ म्हणजे, शिवतानेच शिवताने.  कोणीतरीन मंत्रून घाटलसतील. धान (धान्य), ऊंस वाढिवाच जमीन खालि असताना चालून जायाल अडवाट होऊन जाईल, तसलते जमीनांत चालताना पादरक्षा घालींगून चालताने.  ते जमीन देवाच समान, अम्हाला जेवाला धान, तांदूळ देत॑. बाह्येर जाऊन घराला पर्तुन आलतर पांये धुवींगूनच घरांत घूसांव. हजामाकड जाऊन केंस कापिंगुन अलतर आंघोळी करनास्क कायीन खाताने/पीताने.  कित्येक दने उष्टपिणि गिळनात॑. आडाकड जाऊन आंघोळी करूनटाकून घरांत घूस्तील.  (साध्य का हे काळांत॑ ?) पाष्टे उठून दांत घासलांपिरी भरून कोमट पाणी प्यांव, बसून प्यांव, एकस्र तोंड पाणियिन पीवूनटाकताने, खर सोडून सोडून प्यांव. अण्खीन भरून आहे.	Thae kaalaantha, kheda gaavaantha.... Thorle lenkraana nankara dhataavatha asthila.  Asa kare, thasa kare, asa karnooko, thasa karnooko manun.  Lenkrayin aiktheela. Dhadhiga pora mhanje jewaala basthaana Palke maandi gaalingun basaanvan. Baikaa Pori palke maandi gaalingun basthaane,  aeka paaye mudhringun basaanva. Ujava aaathaantha jevnaara mhanje Davva aatha boyeevora rovthane. Davva aathaavaate jevnaara mhanje Ujava aatha boyeevora rovthane. Jevatha asthaana madhdhe kasaalayin utathane; thasa utun haath dhuvingitlathra punaayin jevaala basthaane. Jevthaana ushta karakata aangaavora gaalingthane. Upanayana jaalotha mhanje thaata uchlingun saaraki, kheereki, thaakaki varpthane. Apanaacha paana paavun jevaanvan, dusaraancha paana paathaane. Jevthaana madhdhe paani peethane. Panktheentha jevaala baslathra, sevatla paanaala dahi thaaka vaadjori tikaan sodun utathane. Jevuntakun haatha dhuvingitlathra dhone paayeyin dhuvingaanvan.  Taanchaayin milun dhuvingaanvan, Ugo paayaavora paani gaalingitlathra purna. Bhoyee chane kaavuntakun samacha Paani peethane,  thaan laagala, nankhara goola khaavuya. Khaali potaantha kela kaathane. Kela kaavuntakun samacha Paani peethane. Otaakun paani ki coffee ki peethane. Basun pyaanvan. Otaaklaaska kaayin kaathane, aushadha gethane. Baikaa pori jimpra doska/kesa gaalingun baayaara otaakthaane. Aekat padhar veni gaalingaanvan; Duppadhar veni gaalingitlathra doskaala/masthishkaala vaaheeta. Beedheentha pallatha padhaartha kayeen kaadthane - thae ruppa, sona, kaasa pallum asalthirin kaadthane.  Kaadun gharaala andlathra, anun tivlathra thae gharaantha asaachayin odingun jaayila. Thasa kaadlathra konthirin gareebaansa dhevun 'kalle pallotha' manun saangaanvan, punya kona arpleki thyaansa milundhe.Nahithra dhevulaacha hundeentha gaaluntakaanvan. Mukhyavini sagla suppari, suin, limboo pallotha mhanje thae sivthaanecha sivthaane. konthirin manthrun gaatlaasthila. Dhaana, oonds vaadivaacha zameenaoantha  khaali asthaana chaalun jaayaala adava vaata hun jaayila.  Thasalthe zameenaantha chaalthaana paadha raksha gaalingun chaalthaane..  Thae zameena Dhevaacha samaana.  Thae amaala jevaala dhaana/taandoola dhetha. Baayaara jaavun gharaala althra paaye dhuvingunacha gharaantha gusaanvan. Hajaamaakada jaavun kshavar karingitlathra, angoli karnaaska kaayin kaathane/peethane.  Kiththeka dhane ushta pini gilnaatha.  Angoli karuntakunacha gharaantha gusaanvan.  (Saadhya ka ye kaalaantha?). Paashte utun dhaanth gaaslaampiri barun komat paani pyaanvan, basun pyaanvan, aekasra pivuntaakthane, nankhara nankhara sodun sodun pyaanvan. Asa aniki Barun ahe.....	ते कालांत, खेड़ गांवान्त...... तोरले लेंक्रान तेम्मा दटावत असतील, अस करे, तस करे, अस करुको, तस करुको मणून।  लेंक्रयिन् ऐक्तील। दादिगा पोर जेवाल बस्तान पाल्क मान्डी गालिंगुन् बसांव। बाय्का पोरी पाल्क मांडी गालिंगुन् बस्ताने, एक पांये मुद्रिंगुन् बसांव। जेव्तान उजव आतांत जेव्णार मह्णजे डव्व आत भोयीवोर रोव्ताने। डव्व आतावाटे जेव्णार मह्णजे उजव आत भोयीवोर रोव्ताने। जेवाल बसुंगेल्त्र मध्धे कसालयिन् उट्ताने।  तस उटून् आत दुविंगिट्लत्र पुनायिन् जेवाल बस्ताने। जेवत अस्तान उष्ट करकट आंगावोर गालिंग्नास्क जेवांव। उपनयन जालोत मह्णजे ताट उच्लिंगुन् सारकी, ताककी वर्पताने। अपणाच पान पावून् जेवांव, दुस्रांच पान पाताने। जेव्तान मध्धे पाणि पीताने।  पंकतींत जेवाल बस्लत्र सेवट्ल पानाल ताक/दही वाडृजोरी ठिकाण सोडुन् उट्ताने। जेवुंटकुन् उठुन् आत दुविंगिट्लत्र दोने पांयेयिन् दुविंगांव।  टांचायिन् मिळुन् दुविंगांव।  उगो पांयावोर पाणी गालिंगिट्लत्र पुर्ना। भोई चणे खावुन्टकून् समच पाणी पीताने।  तान् लागल, नंखर गूळ खाल्लत्र तान् अटोबुन् जायिल। खाली पोटांत केळ खाताने। केळ खावुंटकुन् समच पाणी पीताने। ओटाकुन् पाणी पीताने। पाष्टे उटून् दान्त गास्लांपिरि पाणी भरून् प्यांव, बसुन् प्यांव, तेयिन् नंखर नंखर विणी प्यांव। ओटाक्लास्क कायिन् खाताने पीताने, मुख्यविणी औषध ओटाक्लास्क खाताने।    बाय्का पोरी जिंप्र डोस्क/केंस गालिंगुन् बायार ओटाखक्ताने/जाताने। एकट पदर वेणीच गालिंगांव, दुप्पदर् वेणी मस्तिष्कालयिन् टाळ्कालयिन् वाहीट। बीदींत पळ्ळते कोन्त पदार्तयिन् कांड्ताने।  ते रुप्प,सोन, कास फल्लम् असल्तरीन् काड्ताने।  काडुन् घराल अंडलत्र, अणुन् घरान्त टिवल्त्र, ते घरांत असाचयिन् ओडिंगुन् नूंजायिल मण्तील।  तस काड्लत्र कोण्तिरीन् गरीबांस देउन 'कल्ले पळ्ळोत' मणून् सांगांव।  पुण्य कोण हर्पलेकी त्यांस मिळल।  नाहित्र देवुळ्च हुण्डींत गालुंटकांव।  मुख्क्षविणी सग्ळ सुप्पारी, सुईं, लिम्बू पळ्ळोत मह्णजे ते सिव्तानेच सिव्ताने।  कोण्तिरीन् मन्त्रून् गाट्लास्तील। दान, ऊंस वाडिवाच जमीन खालि अस्तान चालुं जायाल अडव वाट होउन् जायिल, तसल्ते जमीनांत चाल्तान पाद रक्षा गालिंगुन् चाल्ताने।  ते जमीन देवाच समान, अमाल जेवाल दान, तांदूळ देत। बायार जांवुन् घराला पर्तुन् अल्त्र पांये दुविन्गुनच घरांत गुसांव। हजामाकड जांवुन् केश कापिंगुन् अल्त्र अंगोळी कर्नास्क कायिन् खाताने/पीताने।कित्येक दने उष्ट पिणि गिळ्नात।  आडाकड जांवुन् अंगोळी करून्टकूच घरांत गुस्तील।  (साध्य का हे कालान्त?) पाषृटे उटून् दांत गास्लाम्पिरी भरून् कोमट पाणी प्यांव, बसुं प्यांव, एकस्र तेव्ड पाणियिन् पिवुंटक्ताने, नंखर नंखर सोडुन् सोडुन् प्यांव। अणिकि भरून् अहे।