RR Re-loaded 1

More of RR's reminisces in a series of nine writings.

No. 1.

RR’s Musings & Compilations (21-07-2016)

Re-written in DM script

Pousaala dhivasa altharacha gharaantha keede barun yevunjaayila. Thaeyin kalle ghara manje vichaarnacha nokko; gharaa bonthaale jaadi judupa aheka, aniki visesha. Daancha, maasa, jurala, tola, aeka ghaane badivaacha hiruva keede, asa barun gharaantha gundaalatha asala. Mungya tho sarvavyaapi asala - laahn mungya, thor mungya, jaala mungya, katte mungyaa, ghaane badivaacha thor mungya, ganeshaacha mungya asa kevdki asala. Purnaathyaala, keede khaayaala paale, betkoli, undheera, chuchundhiri, khadi, vagairaah vagairaah janthooyin grihapravesa karala. Chuchundhiri aantha althara, thae aeka tikaana otaakna, asa thasa palatha asala, baayaarayin palun jaayila, nankara ghaane badivala. Paranthu undhira aantha yeyaachacha kalna, althara kottathirin lappingunsodala. Dusara dhivasa Devgharaantha dhivaa askin lamandlaasala, yeththa theththa lendi pallaasala, amaala kalun jaayila, undheera gharaantha ahe manun. Thela udukun baayaara pativjori hinga nigun jaayila. Paale payilla aggi binthivoracha vaaghatha asala, yeh kaalaantha thae boyeevoracha phiratha astha. Khadi, thae kemmaathiri aantha gusun jaayila, asa thasa palatha asala, kona kona lappingaala paayila, thela baayaara paativnayin aeka thora kaama. Hyaaja vina aeka keedu ahe, aata paayaacha keedu manun saangthila, laahna, thora, kaala, pandra, thambda, pivla, hiruva, dhaandka, rodka (aeka tho paapicha praanaaska asala - evdooska doska aanga, paaye poortha baareeka laamba laamba asala) asa gharaantha kona kona asala, heththa theththa garvasa baandhala, thyaaja ushtaanthasun garvasa baandhala. Mograacha phulaacha belaavora barun asala, limbaacha jaadaanthayin barun asala. Thyaajakarthaancha saangthila Ugadhi themma limbaacha phula, kovla limbaacha paana thodthaana, asaltha kide aheka manun paavun thodaanvan manun. Yeh keedu udhanda vaaheeta, kiththegdha amaala chaavuntakila, thyaaja ushatacha laagthaane manthila. Thae chaavalthe tikaana samacha kaayin kalna. Dusara dhivasa chaavaltha tikaana thambda chakraakaar asala (shaankaalcha vela dubaacha sooryaaska), bonthaale putukali, putukali barun asala, aekdham khande hoila, khaajingaavan manun vaatala. Khaajivthaane, khaajivalthara rana hunjaayila, thae paani kotta kotta laagthaki theththa aggi putkali yeyila, khande hoyila. Hae barorkaraala aeka aushadha askaancha gharaanthayin astha. Khaajingnaaska, rana hoyaacha puda thae aushadha dhivasaala dhone dha theen dhivasa laavingatlathara barora hunjaayila. Snaan karthaana chanaacha peetacha upayog karaanvan. Chaalees varshaa puda Reader's Digest manaacha pusthakaantha aeka kaani, karra chaallathe, alotha. Americaantha aeka ghaavaantha aslaaska asun theen chaar dhane marun gele. Kaaye visesha manje kaja mala marle manun kallani. Vaidhya loka saangitle thyaancha aangaantha kaayeki visha millaaye, kaaye visha manun nischaya karaala holni. Thasa asthaana thae ghaavaanthla aeka bhojanaalayaacha kaamvale theega dhane aekla maaga aekle marun gele. Vaidhyashaalaantha ye theega dhaneyi aekacha vishaa mala marletha kajaamala theen chaar dhane marleki thasacha manun nischaya karle. Vaidhya loka paayle, theega dhanaacha aangaantha maagla patisa maadhaa kalle kaayki chaavaltha nishaan hotha. Bhojanaalayala jaavun konaa konaa udukle, kaayinthiri keede aheka manun. Sevti saandaasaantha basaacha tikaana asaacha seat ring uchlun paayle, kaaye hotha kalalka? Aeka kaala aat paayaacha kidu - Englishaantha spider manthila, thaecha. Kasaki prayathna karun thae kidela dharun vaidhyashaala anun paayilthara thyaaja vishaamalacha thae saath aat loka aggi marletha manun kalungela. Kasa paavaa, aeka laahna kidu saath aat dhanaacha praan jaayaala moolakaaran hungela. Thyaajakarthaancha saangthaatha kasa ami jevaacha tikaana nirmala teengthonki thasacha ami snaan karaacha tikana, mukhyavini saandaas asaacha koli askin shudhdha teengaanvan manun.

पाऊसाळा दिवस आलतरेच॑ घरांत कीडे भरून येऊनजाईल॑. तेयीन खाल॑ घर म्हणजे विचारणेच नको ; घरा भोंताले झाड-झुडूप आहेका, अण्कीं विशेष. डांच, माशा, झुरळ॑, टोळ (टोळा), एक घाण बडिवाच हिरव॑ कीडा, अस॑ भरून घरांत गुंडाळत असेल॑. मुंग्या तो, सर्व-व्यापी असेल॑ - ल्हान मुंग्या, थोर मुंग्या, जाळ-मुंग्या, कट्टे-मुंग्या, घाण बडिवाच थोर-मुंग्या, गणेशाच मुंग्या अस॑ केवढकी असेल॑. पुर्नात्येला, कीडे खायाच पाल॑, बेटकोळी, उंदीर॑, चुचुंद्री, खडी वगैरा-वगैरा जंतूहीं गृहप्रवेश करेल॑. चुचुंद्री आंत आलतर॑ ते एक ठिकाण ओठाकना, अस॑ तस॑ पळत असेल॑, बाह्येरीन पळून जाईल॑, नंखर॑ घाण बडिवल॑. परंतु, उंदीर आंत येयाचेच कळना. आलतर॑, कोठतरीन लप्पींगसुडल॑. दुसर॑ दिवस देवघरांत दिवा अस्कीन लंबडलसेल॑. येथ॑ तेथ॑ लेंडी (लेंड) पडलसेल॑. अम्हाला कळून जाईल॑, उंदीर घरांत आहे म्हणून. तेला हुडुकून बाह्येर पाठिवजोरी हिंग निघून जाईल॑ ! पाल॑, पह्यिल अग्गीन भिंतीव॑रच वेघत असेल॑. हे काळांत॑ ते भोंई व॑रेच फिरत असेत॑. खडी, ते केम्हातरीन आंत घूंसूनजाईल॑, अस॑ तस॑ पळत असेल॑, कोने कोने लप्पिंगाला पाह्यील॑. तला बाह्येर पाठिवणेहीं एक थोर काम. हेज विना एक कीडु आहे, आठ पांयेच कीडु म्हणून सांगतील॑. ल्हान, थोर, काळ॑, पंढ्र॑, तंबड, पिवळे, हिरव॑, दांडग॑, रोडक॑ (एक तो पापीच प्राणास्क असल॑ - एवढूस्क डोस्के आंग, पांय पूर्त बरीक लांब असल॑) अस॑ घरांत कोने कोने हेथे तेथे घरवसा बांधल॑, त्यज उष्टांत्सून घरवसा बांधेल॑. मोगराच फूलाच वेलाव॑र भरून असेल॑. लिंबाच झाडांतीन भरून असेल॑. त्यजकरतानच सांगतील॑, उगादि तेम्हा लिंबाच फूल, कोवळ॑ लिंबाच पान तोडताने म्हणून. हे कीडु उदंड वाईट॑. कित्येकदा अम्हाला चावूनटाकल॑. त्यज उष्टेच लागताने म्हणतील॑. ते चावलते ठिकाण समेच काहीं कळना. दुसर॑ दिवस चावलते ठिकाण तंबड चक्राकार असेल॑. (सायंकाळीच वेळ डुबाच सूर्यास्क॑). एकदम खंड होईल॑, खाजींगाम॑ म्हणून वाटेल॑. खाजिवताने. खाजिवलतर॑ रण होऊनजाईल॑. ते पाणी कोठ कोठ लागतेकी, तेथे अग्गीन पुटकुळी येईल॑, कंड होईल॑. हे बरोर कराला एक औषध अस्क्यांच घरांतीन अस्त॑. खाजींगनास्क॑, रण होयाच पुढे ते औषध दिवसाला दोनदा, तीन दिवस लावींगट्लतर॑ बरोर होऊनजाईल॑. स्नान करताना चणेच पीठाच उपयोग कराम॑. चाळीस वर्षा पुढे Reader's Digest म्हणाच पुस्तकांत एक खाणी, खर॑ चाललते, आल॑होत॑. अमेरीकांत एक गांवांत असलास्क-असून तीन चार दने मरून गेले. काय विशेष म्हणजे, कजा मळे (कसा मळे) मरले म्हणून कळ्ळ नाही. वैद्य लोके सांगीट्ले, त्यंच आंगांत कायकी विष मिळ्ळाहे, काय विष म्हणून निश्चय कराला झाल नाही. तस॑ असताना, ते गामांतल॑ एक भोजनालयाच कामवाले तीघ दने एकला मागे एकले मरून गेले. वैद्यशालांत हे तीघदनेहीं एकच विषामळे मरलेत॑, कजामळे तीन चार दने मरलेकी, तसच म्हणून निश्चय करले. वैद्य लोक॑ पाह्यले, तीघदनांच आंगांत मागल॑ पटीस मादाच खाले कायकी चावलते निशान होत॑. भोजनालयाला जाऊन कोने कोने हुडकले, कायतरीन कीडे आहेका म्हणून. शेवटी सांडासांत बसाच ठिकाणी असाच seat-ring उचलून पाह्यले. काय होत कळेलका ? एक काळ॑ आठ-पांयेंच किडु - इंग्ळीषांत spider म्हणतील॑, तेच. कसकी प्रयत्न करून ते कीडेला धरून वैद्यशालाला आणून पाह्यलतर॑, त्यज विषामळेच ते सात आठ लोके मरलते म्हणून कळूनगेल॑. कस॑ पावा, एक ल्हान किडु सात आठ दनांच प्राण जायाला मूल कारण होऊनगेल॑. त्यज करतानच सांगतात॑, कस॑ अम्ही जेवाच ठिकाण निर्मल ठींगतोंकी, तसच अम्ही स्नान कराच ठिकाण, मुख्यविणी सांडास असाच खोली अस्कीन शुद्ध ठींगाम॑ म्हणून.