RR Re-loaded 5

More of RR's reminisces in a series of nine writings.

No. 5.

RR Re-loaded (21-08-2016)

Re-written in DM script

Kaalcha illaacha peeta nankara urungela. Puray purnaaska hotha. Nankara korda peeta milivun milivneentha gaalun aek piriv pirivun ooththappam (maja bavoji ut pataang manthila) karuya manun prayathna karthon. Nankara ambata asala - thechaki ooththappamacha guna. Kshama kara. Kunta paaylaanthaka thumi? Devulaantha asalki thae naho, ghaavaantha askin asalki thae. Devulcha kuntaala paayiri asala, chaari patisayin cement laavun baandhlaasthila, maathi manaacha kuntaa aantha paani kalle asalki thevdacha. Ghaavaantha asaacha kuntaala ponavanta paayiri asna, asalthra aek patisa asala. Chaari patisayin jaadi judpa asala, kevdaacha pulaacha ropa, ambaacha jaada, asa thasa barun asala, madhdhe paani asala. Thyaajaskacha maja doska (doyee) ahe, madhdhe paani asaacha tikaana kaali kaayin asna, pirun jaadi judpa asaacha tikaana nankara kesa heththa theththa asala. Payilla aggi kshavaraakada (hajaamaakada) mahinaala aekdha jaatha hothon, nanthara dhone mahinaala aekdha, nanthara nanthara theen mahinaala aekdha. Kshavarakaakada jaavun baslon manje tho 'yo kaaye paise (tips) dhyaala jaatho' manun asa thasa kesa kaathrun birkaavuntakila. Aeka upaaya karlon, jaavun basthaanacha vees rupaye thela dhevuntakina, thevdacha tho besha (?) karala. Aekdha mala step cutting pannattuma Sir manun vichaarla manje paayingakaan! Karingun baayara evun angoli karuntakun doska paayilthara vikaara asala, aek mahina hoila nankara kesa vaadaala. Themma maningana, atha ithpara kesa besha vaadlaampiricha Kshavaraakakada jaana manun. Vees panche vees dhivasa nanthara kesa nankara vaadala, avadala. Aek mahinaa nanthara kesa vaankaala aaramba hoila. Thevda kesayin uththar dakshin poorva paschim dishaala paatha asala, nankara aakaasha paatha asala, paranthu boyee paayaaska kaayin asnaa. Aniki aek vaara jaalthara vinchiringinacha srama hunjaayila. Thevdacha hajaamaakada jaanvan manun vaatun jaayila. Kevda divasa lotaala hoyilaki thevda dhivasa raakhun jaayina. Punaayin thaecha hishoba. Asa chaalatha ahe. Aththa kaal chakra maagha pirivlon. Pannaas saat saththar varsha puda - Pallavapuramaantha aeka kshavaraka, Kuppu manun naanvan, maathaaraa, kuntaakaanti chaukandikada aeka amba jaada kalle basun kshavar karala. Bapa mee jaathaana majakada 'moksha varam vendaam' manun saangre manun saangthila. Mala vaatala, bapa kasaala moksha varam vendaam manun saangthaatha? Kuppu kona mokshavaram denaara manun mala themma kallani. (Mala savlaa varsha jaalaampiricha kalla thae mokshavaram naho, mukha kshavaram - shaving manun). Mee gelon manje kombdaala dharaaska maja doska dharun apanaacha maandivira tivingun kaathara kaadala (dhothra vegla mudhrun baandhingitlaasala, gaamaacha gaane badivala, Aeka ardha gante vela mee sosingun asana, vegla vaata nahi). Thyaaja kaalaa nanthara thyaaja lonka Sadaaksharam manun aekla yetha hotha. Thyaala parameswaraancha ardha dhole, thae tingunacha tho maaga puda kshavar karala; besha aanga dharun sodala, gaavncha kaani askin bolala. Aekdha mee Delheela jaavun paanch varshaa nanthara parthun alon. Tho paanch varshaacha kaaniyin saangatha maja ponaavanta kesa kaaduntakla. Malaacha maja koona kallani, payillacha cartoon, aththa evda kesa kallaampiri vichaarnacha nokko. Pallavapuramaantha asa manje Veethividangan kasa? Kshavara karingaala Srivaanchiam jaayina. Payilla Raman Lakshmanan manu avle javle karatha hothe. Thyaaja nanthara Murugesan manun aeka Congresswala. Desa swathanthra hoon vees varsha jaalotha, mee Delheenthasun alothon. Tho mala Indira Gandhila payilaanthaka, asa thasa vicharatha asala, besha kaam karala. Nanthara aeka modka arsa tingun mala doskaacha maaga puda, ye patisa thae patisa dhaakivun 'thumi aththaa Rajkumaaraaska ahentha' manun saangala. Amaala kalala amcha chaangaloopana, asalthirin aeka manaantha vaatala, karracha ami thasa asuya manun. Gharaala jaavun snaan karun arsa paayilthara....nokko, mee vora livthini.

कालच॑ इळ्ळाच पीठ नंखर उरूनगेल॑. पुरे-पुरनास्क॑ होत॑. नंखर कोरड॑ पीठ मिळिवून मिळिवणींत घालून एक फिरिव फिरिवून ऊत्तप्पम (मझ॑ भावोजी उट-पतांक म्हणतील॑) करूया म्हणून प्रयत्न करतों. नंखर अंबट असेल॑ - तेचकी ऊत्तप्पमाच गुण॑. क्षमा करा. कुंठ पाह्यलाहेंत का तुम्ही ? देऊळांत असेल॑ की, ते नहो, गांवांत अस्कीन असेल॑ की ते. देऊळाच कुंठाला पायरी असेल॑. चारी पटीसहीं सिमेन्ट लावून बांधलास्तील॑, माती म्हणाच कुंठाच आंत पाणी खाले असेल॑ की, तेवढ॑च. गांवात असाच कुंठाला पोणावांटा पायरी असना. असलतर॑, एक पटीस असेल॑. चारी पटीसीन झाडी-झुडूप असेल॑. केवडाच फूलाच रोप, अंबाच झाड, अस॑ तस॑ भरून असेल॑. मध्य मध्य पाणी असेल॑. त्यजस्कच॑ मझ॑ डोस्के (डोई) आहे. मध्य पाणी असाच ठिकाणी खाली, काहीं असना. फिरून झाडी-झुडूप असाच ठिकाणी नंखर केंस हेथ॑ तेथ॑ असेल॑. पह्यिल॑ अग्गीन क्षवराकडे (हजामाकडे) महिनेला एकदा जात होतों. नंतर॑, दोन महिनेला एकदा. नंतर॑ नंतर॑ तीन महिनेला एकदा. क्षवराकडे जावून बसलों म्हणजे ते "यो काय पैसे (tips) द्याला जातो" म्हणून अस॑ तस॑ केंस कात्रून भिरकावूनटाकल॑. एक उपाय करलों. जावून बसतानाच वीस रुपे तला देऊनटाकन॑. तेवढ॑च, तो बेष करेल॑. एकदा मला "स्टेप-कट्टिंग पण्णणुमा सर" म्हणून विचारला म्हणजे पाह्यींगा का ! करींगून बाह्येर येऊन अंघोळी करूनटाकून डोस्के पाह्यलतर॑ विकार असेल॑. एक महिना होईल, नंखर केंस वाढाला. तेम्हा म्हणींगणे, "अत्ता इथपर केंस बेष वाढलांपिरीच क्षवराकडे जाणे म्हणून. वीस पंचवीस दिवसा नंतर॑ केंस नंखर वाढेल॑, अवडल॑. एक महिना नंतर॑ केंस वांकाला आरंभ होईल॑. तेवढ॑ केसहीं उत्तर दक्षिण पूर्व पश्चिम दिशाला पाह्त असेल॑. नंखर आकाश पाह्त असल॑, परंतु भोई पाह्यास्क॑ काहीं असना. अण्कीन एक वार झालतर॑ विंचिरींगणाच श्रम होईल॑. तेवढ॑च, हजामाकडे जांव॑ म्हणून वाटून जाईल॑.  केवढ॑ दिवस लोटाला होईलकी, त्येवढ॑ दिवस राखून जाईन॑. पुन्हाहीं तेच हिषोब. अस॑ चालत आहे. अत्ता काल-चक्र मागे फिरिवलों. पन्नास साठ सत्तर वर्षा पुढे - पल्लवपुरमांत एक क्षवरका, कुप्पु म्हणून नाव॑. म्हातारा. कुंठाच कांठी चौकांठीकडे एक अंबा झाडा खाले बसून क्षवर करेल॑. बापा मी जाताना मझकडे "मोक्ष वरम वेंडाम" म्हणून सांगरे म्हणून सांगतील॑. मला वाटेल॑, बापा कसाला मोक्ष वरम वेंडाम म्हणून सांगतात॑ ? कुप्पु कोण मोक्ष वरम देणार म्हणून  मला तेम्हा कळ्ळ॑ नाही. (मला सोवळा वर्ष झालांपिरीच कळ्ळ॑, ते "मोक्ष वरम " नहो, "मुख क्षवरम" - shaving - म्हणून). मी गेलों म्हणजे कोंबडाला धरास्क॑ मझ॑ डोस्के धरून अपणाच मांडी व॑र ठिवींगून कात्र॑ काढेल॑. (धोत्र वेगळ॑ मुदरून/मुदडून/मुजलून बांधींगट्लसल॑. घामाच घाण बडिवेल॑. एक अर्ध घंटे वेळ मी सोसींगून असेन॑. वेगळ॑ वाट नाही). त्यज काळा नंतर॑ त्यज लोंक सदाक्षरम म्हणून एकला येत होता. त्यला परमेशवरांच अर्ध डोळे. ते ठींगूनच तो मागे पुढे क्षवर करेल॑. बेष आंग धरून सोडल॑. गांवाच खाणी अग्गीन बोलल॑. एकदा मी डेल्हीला जावून पांच वर्षा नंतर आलों. ते पांच वर्षाच खाणीहीं सांगत मझ॑ पोणावांटा केंसहीं काढूनटाकला. मलाच मझ॑ खूण कळ्ळ॑ नाही. पह्यिलेच कार्टूण, अत्ता एवढ॑ केंस काढलांपिरी विचारणेच नोको. पल्लवपुरमांत अस॑ म्हणजे, वीतिविडंगन कस॑ ? क्षवर करींगाला श्रीवंचियम जाईन॑. पह्यिल॑ रामन लक्षमणन म्हणून अवळे-जवळे करत होते. त्यज नंतर॑, मुरुगेसन म्हणून एक कॉंन्ग्रस-वाला. देश स्वतंत्र होऊन वीस वर्ष झाल॑होत॑. मी डेल्हींत्सून आल॑होतों. तो मला इन्दिरा गांधीला पाह्यलांतका, अस॑ तस॑ विचारत असेल॑. बेष काम करेल॑. नंतर, एक मोडक॑ अर्सा ठींगून मला डोस्केच मागे पुढे, हे पटीस ते पटीस दाखिवून "तुम्ही अत्ता राजकुमारास्क आहेंत" म्हणून सांगल॑. अम्हाला कळल॑, अम्च॑ चांगूळपण॑. असलतरीन, एका मनांत वाटल॑ ; खरच॑, अम्ही तस॑ असूया म्हणून. घराला जाऊन स्नान करून अर्सा पाह्यिलतर॑......नोको, मी व॑र लिव्हत नाही.

RR Re-loaded 4

More of RR's reminisces in a series of nine writings.

No. 4.

RR Re-loaded (24-08-2016)

Re-written in DM script

Nankara rubbaltha peetacha, dhirudaala rubbalthecha, nankara korda peetayin milivalthe, thevda ambata vaasa asna maningthon, sevti sevti maasolicha vaasa yevuya, thumi sevtori vaachalthara. Poye - kiththekdhane poha, pohe manthila - ami askaancha gharaanthayin asala. Englishaantha beaten rice manthila. Thaandula, poye dhoni dhaanaanthasun yaachacha. Dhaana vaalungaalun bijivinaaska dhallathra iruva thaandula, dhaana bijivun tivuna, vaalun galun dhallathra ukkada thaandoola (soulaala hoina), dhaana bijivun tivun, dusara dhivasa baajun ukkalaantha kaandlathra milaacha poye. Aththa aggi poye dhone theen prakaaraacha miltha - paththal poye, gatti poye, dhonelin madhdhe aeka. Yeh thevdin yanthraantha gaalun dhalun kaadaacha. Rooche? Poye gaalun kaaye karthon ki - ponneecha poye, unappaanicha poye, ukkal chincha poye, ukkal gulchita poye (aththa ukkala kaincha, milivinintha gaalun dhone theen pirivina, thevdacha), mewa, chincha poye, gul gaalun gulchita poye, poyecha kheere, poyecha kesari, dahin poye, poyecha uppita, vagairaah, vagairaah - ye askin karaala kaaye kaaye upa padhaartha galthonki thyaaja roochecha. Nustha poye kaallathra thevda roocha asthini. Yathaa braanthi, mee saat saththar varshaa puda parthun paathon. Gharaantha poye khaandthila - aeka khattaacha ukkala, dhone musala (dhoneelin dhoni patisayin lokhandaacha mudhiska gaatlaasthila). Maja ammaaki kaakiki dhaan baajun dhethila, thae nivaapuda ukkalaantha gaalun gaavncha doga baika khaandthila. Khaandthana kaaythirin gaanvancha gana manthila (naatni laavthaana manaaska). Nankara velaantha poye, saalee barora kaadthila, thae paakadun poye vogala karthila, thae poye gatti poyecha. Thyaaja roochecha roocha. Nustha poye kaavuya. Poye khaandthaana mee adava thidava jaayina, kuzhandhaikku oru aedu murugal podu manthila, kaaye karthilki kalna aeka nava prakara gara gara poye khaandun dhethila, polatha asala, thevda rooche asala. Hay askin ovlaala. Sovlaa karthaan, ajimmaaki, ammaaki, kaakiki baajun lokhandaacha ukkalaatha gaalun, lokhandaachacha musalavaate khaandun kaadthila. Meeyin angoli karun ola chouka nesingun khaandloyen, dhone yeda khaandjori thalaa haathaantha ragatha baandhingsodala, polatha saara baatha kalivthaana soola praan jaayila. Papa, amma, kaaki, ajimma askin kasathirin thevda lokhandaacha musalaavaate khaandthilaki. Aththa thae ukkala musala kotta gela, konaala dhile manun kalthini. Aththa Chennaintha ukkalaantha khaandlatha poye miltha, nankara thambdasara rangaantha asala. Paranthu viknaara sedhaaricha vallatha laahn laahn maasoliyin (karuvadu) teengitlaasala. Dhonin mejungaalaala aekacha dubba!

नंखर रुब्बलते पीठेच॑. धिरडेला रुब्बलतेच॑. नंखर कोरड॑ पीठीन मिळवलते. तेवढ॑ अंबट वास असना म्हणींगतों. शेवटी शेवटी मासोळीच वास येऊया, तुम्ही शेवटोरी वाचलतर॑. पोये - कित्येकदन॑ पोहा, पोहे म्हणतील॑ - अम्ही अस्क्यांच घरातीं असेल॑. इंग्ळीषांत beaten-rice म्हणतील॑. तांदूळ, पोये दोनीं धानांत्सून (धान्यांत्सून) याच. धान वाळून घालून भिजिवनास्क॑ दळलतर॑ हिरव॑ तांदूळ. धान भिजिवून ठिवून वाळून घालून दळलतर॑ उक्कड-तांदूळ (सोवळेला होईना). धान भिजिवून ठिवून दुसर॑ दिवस भाजून उखळांत कांडलतर॑ मिळाच॑, पोये (पोहे). अत्ता अग्गीन पोये दोन तीन प्रकाराच मिळत॑ - पत्तळ पोये, घट्टि पोये, दोनालीन मध्य एक. हे तेवढीं यंत्रांत घालून दळून काढाच॑. रूच ? पोये घालून काय करतोंकी - फोड्णीच-पोये, उनुपाणीच-पोहे, उखळ-चिंच पोहे, उखळ-गुळ्चीट पोहे (अत्ता उखळ काहीं नाही. मिळिवणींत घालून दोन तीन फिरिवणे, तेवढच॑), मेवा, चिंच-पोहे, गूळ घालून गुळ्चीट-पोहे, पोयेच खीर, पोयेच केसरी, दहीं-पोहे, पोहेच उप्पीट वगैरा वगैरा - हे अस्कीन कराला काय-काय उप-पदार्थ घालतोंकी, त्यज रूचच॑. नुस्त पोहे खालतर॑ तेवढ॑ रूच अस्त॑ नाही. यथा-भ्रांती, मी साठ सत्तर वर्षा पुढ॑ पर्तून पाह्तों. घरांत पोहे खांडतील॑ - एक कट्टाच उखळ, दोन मुसल (दोनीलीं दोनी पटीसीं लोखंडाच मुदीस्क॑ घाट्लासतील॑). मझ॑ अम्माकी काकीकी धान भाजून देतील॑. ते निवा पुढे उखळांत घालून गांवाच दोघे बायका खांडतील॑. खांडताना कायतरीन गांवाच गाणे म्हणतील॑ (नाटणि लावताना म्हणास्क॑). नंखर वेळांत पोहे साळी बरोर काढतील॑. ते पाखडून पोहे वेगळ॑ करतील॑. ते पोहे घट्टी पोहेच॑. त्यज रूचच रूच॑. नुस्त पोहे खाऊया. पोहे खांडताना मी अडव॑ तिडव॑ जाईना. "कुलंदैक्कु ओरु एडु मुरुगल पोडु" म्हणतील॑. काय करतीलकी कळ्ना, एक नव॑ प्रकार घर-घरा पोहे खांडून देतील॑. पोळत असल॑. तेवढ॑ रूच असेल॑. हे अस्कीन ओवळ॑. सोवळे करतां आजिम्माकी, अम्माकी, काकीकी भाजून लोखंडाच उखळांत घालून लोखंडाच मुसलावाटे खांडून काढतील॑. मीईं आंघोळी करून ओल॑ चौक नेसींगून खांडलोहें. दोनदा खांडजोरी तला हातांत रागत भांडींगसुडल॑. पोळत सार-भात कालिवताना सूळ, प्राण जाईल॑. पाप अम्मा, काकी आजीम्मा अस्कीन कसतरीन तेवढ॑ लोखंडाच मुसलावाटे खांडतीलकी. अत्ता ते उखळ॑-मुसल कोठ गेल॑, कोणाला देले म्हणून कळत नाही. अत्ता चेन्नैंत उखळांत खांडलते पोहे मिळ्ना. नंखर तंबड रंगांत असेल॑. परंतु, विकणार शेदारीच वाळलते ल्हान-ल्हान मासोळीहीं (करुवाड) ठींगट्लसल॑. दोन्हीं मेजून घालाला एकच डब्बा !