Shri. Rajaram Ramachandran had uploaded
the following posts in www.mdmsin.com/forum under "Shabdavali". My
Dakshini Marathi (Tanjore Marathi) translations of the Posts are given
alongside.
Original
posts in fb by Rajaram Ramachandran
|
Translated
into DM by me
|
i. "सोवळेच-काठी" (Apr 15, 2014)
Sacred stick (English –
rr English), Madikkol (Tamil) {Not Kol Madi*), Pavithra Dandaa (Hindi – rr
Hindi). This could be seen in almost every DM’s house in the earlier days.
Even now it is present in DM’s houses in villages and Kumbakonam,
Mayilaaduthurai, etc. About Chennai, I do not know but there is one in our
house too. What is this? How is it made? This is a bamboo stick used for
drying Soulaacha Luguda, Veshti in the swinglike Bamboo polls that would be
hanging in Dev Ghara and some such places in the house where outsiders to do
not enter (I am talking about Pallavapuram). The swing like polls would
almost like the swings in Circus – a little longer than the Circus ones, tied
and hanging from the ceiling with the help of Coir rope of one-and-a-half to
two feet in length and the Luguda/Veshti would be spread (which requires
special skill, particularly in case of 9 yards Luguda) on the poll with the
help of Soulaacha Kaati. Same Kaati would be used for removing the Luguda/Veshti
from the poll as well. In Pallavapuram the Soulaacha Kaati would be kept in
Deva Ghara and would be used by my ajimma, amma or baapa only when they are
Soula. We were not allowed to touch it.
Now this Kaati is made of
Bamboo – a seasoned bamboo is selected and cut when it is not very dry, the
sharp ‘Kanus’ are softened with the help of a sharp ‘Arivaal’, soaked in
water for some time and then shown in fire specially made for the purpose –
all within the courtyard of the house. Then it is given a ceremonial bath by
ajimma or amma and taken into the house for use for Soula purposes. In
Veethividangal also we had one Soulaacha Kaati but it was not considered so
sacrosanct as in Pallavapuram as we children had the liberty to use for
drying our clothes or even for playing. Here in Nanganallur we also have one
‘Soulaacha Kaati’ – may be sixty years old – which is being used for dual
purposes – both for Madi and non-Madi.
Now what is Kol Madi?
This is in practice in most of the houses of Iyengars; they would use a stick
(not necessarily Soulaacha Kaati), for that matter any stick, to pick
Luguda/Veshti for Madi purposes even when they (the ones who pick the
Luguda/Veshti) are not Madi!
|
"सोवळेच-काठी"
अगाऊच काळांत॑ अग्गि दक्षिणी मराठी लोकांच घरांतीन सोवळेच-काठी पाह्याला मिळत होत॑. अत्ता पणीन कुंबकोणम, मयिलाडुतुरै असल॑ गामांतीन, खेडे-गामांतीन सोवळेच-काठी पाह्याला मिळेल॑. चेन्नैंत॑ अम्च लोकांच अग्गि घरांतीन असेल का, म्हणाच संदेहच॑. पण, अम्च घरांत॑ आहे. सोवळेच-काठी म्हणजे काय ? ते कस॑ करणे ? देवघराच छप्परांतून की, नाहीतर॑, बाह्येरच लोके वेघनाते वेगळ॑ कोण्तीन खोलीच छप्परांतून की, देड / दोन फुट खाले चरांटांतून लोंबिवून घाट्लते बॅम्बूच काठींतच सोवळेच लुगडे / वेष्टी वाळिवून घालाच. पाह्याला सर्कसाच झोपाळास्क॑ असेल॑, पण, अण्खीन थोडक॑ लांब. सोवळेच-काठी वाटेच॑ कापड॑ बॅम्बूच काठींत वाळिवून घालाच. हे काम सांगास्क॑-एवढ॑ सुलूभ नहो. नौ गजाच लुगडे म्हणजे अण्खीन कष्ट. वाळलांपिरि कापड॑ काढाचीं सोवळेच-काठी वाटेच॑. अम्च पल्लवपुरमांत॑, सोवळेच-काठी देवघरांतच ठिवणे. आजिम्मा, अम्मा नाहीतर॑ बापा हेनि तीघे विना वेगळ॑ कोणीं हे शिवनात॑. तेनी पणीं सोवळेंत असलतरेच शिवतील॑.
बेष पक्का झालते बॅम्बूंतून सोवळेच-काठी करतील॑. हेला पह्जेत॑ बॅम्बू थोड हिरव॑ असांव॑, अणी बेष वाढून पणीन असांव॑. अरुवाळांत॑ (कोयता- शेतीच विळी) हेज "डोळे" अग्गीं मोंड करून थोड वेळ पाणींत बुचकळून ठिवतील॑. नंतर॑ पाणींतून बाह्येर काढून, थोड वेळ हेला म्हणून केलते विस्तूंत दाखिवतील॑. हे काम अग्गीन घरच॑ अंगणांतच करणे. तय्यार झालते काठीला सोवळे कराला आजिम्मा की अम्मा की बेष पाणींत धुवून, घराच आंत काढींगून जातील॑. वीतिविडंगनांतपणीं एक सोवळेच काठी होत॑, पण ते काठी पल्लवपुरमांत होतते काठीच एवढ॑ सोवळ॑ न्होत॑, कां म्हणजे कापड वाळिवाल की, खेळाल की अम्ही लेंकरे इष्ट प्रकार ते काढत होतों. इकडे, नंगनल्लूरांतपणीं एक सोवळेच-काठी आहे. गेल साठ वर्षापसून अम्चकड॑ आहे ते. सोवळेच कामालीं ओवळेच कामालीं हे वापरतों.
पोणावांटा अरवे लोकांच (अय्यंगार लोकांच) घरांत॑ "कोल-मडि" म्हणून एक काठी अस्त॑. सोवळेच का म्हणून पाह्यनास्क॑, हाती मिळ्लते कोण्तकी एक काठीवाटे सोवळेच कार्याला लुगडे, वेष्टी हे अग्गीन काढतील॑. अस॑ "कोल-मडी" वापरणार, स्वता सोवळेंत आहेतका नाहीतका, हे पाह्णेच नाही !
|
ii. "अर्धंगछ॑" (Apr 16, 2014)
Ardhanaagachcha (adv):
Half done (English), Paadhi velai/Araikuraiyay (Tamil), Adhoora (Hindi). In
Tamil there is a phrase, ‘Paadhi kinaru thaandiya madhiri’, in which case the
person attempting to leave work work incomplete will fall into the well and
may drown. There is a saying in English ‘Well begun half done’. The
underlying idea of this saying is that once we start doing some work we must
ensure that it should be completed and should not be left half done. But this
is not practical hundred percent as most of us have to stop doing some work
mid way and pass on to another work which may demand urgency. In exigencies
it is OK but in the normal sense we should try to complete the job on hand
before undertaking another work.
While cooking, we see
that baaji half done is taken off the oven and Kaalvana or Saara is taking
its place on the oven, but then once this kaalvana or saara as the case may
be is completed baaji will be back on the oven. There is no problem unless
half done baaji is served due to one reason or the other like serving ‘half
baked’ items. This applies to all aspects of our day to day life. Take rr for
instance – he started having ‘Random thoughts’, switched over to ‘Random
walk’, moved to ‘Shabdaavali’, then to ‘rr musings’ and to ‘Aho Ek Kshana
Aikathaanthaka?’ and back again to ‘Shabdaavaali’ apart from usual posts like
swimming coach buffaloe, Faith and belief cure more than the medicine, My
tryst with destiny and the like. But then there were some reasons for rr to
leave work half done, as sometimes people do not relish all that he writes,
DM text written in English script makes reading difficult, topics too lengthy
making people ‘gorr, gorr’ and the like. But rr sure bounces back to test
people’s patience unmindful of the criticism, what with living in the seventh
decade of life, make use of the opportunity to say whatever you want but it
should be the motto not to hurt anybody’s feelings.
But if a work is
undertaken it should be completed within the work of time unless situation so
compels to leave it half way with a view to attending to any other urgent
work, but ensuring that leaving the work half done does not affect anybody!
|
"अर्धंगछ॑"
"पादि किणरु तांडिय मादिरी" म्हणून तमिलांत एक म्हण आहे. दक्षिणी मराठींत हेज तरजुमा "आड अर्ध वलांडलतेस्क॑". अस॑ केलतर॑ तज परिणाम काय होईल म्हणून अग्गिदनांसीं कळेल॑. आंत पडून बुडतील॑, एवढेच ! "वेल बिगण हाफ डण" अस॑ एक म्हण इंग्ळीषांत आहे. कोण्त तरीन काम आरंभ केलतर॑, अर्धांत सोडनास्क, ते पूरा करांव॑, अस॑ हेज मूल अर्थ. चुकनास्क प्रति वेळीं अस॑ कराला होईल म्हणून सांगणे थोड कष्टच. कायतरीन काम करत अस्ताना, मध्य अण्खिएक काम मुख्य म्हणून अम्च मनाला वाटलतर॑, कराच काम सोडूनटाकून अम्च गवन॑ तजकड॑ जाणे सहजच. वेगळ॑ गेत नाही, ते दुसर॑ काम करूनच सरांव॑ (सराम॑) म्हणजे अस॑ करणेंत चूक काईं नाही. पण, सामान्य होऊन सांगाम॑ म्हणजे, हाती काढलते काम पूरा करनास्क अण्खिएक कामाच मागे जाणे बर॑ नहो.
संपाक करताना अर्ध शिजलते भाजी चूलांतून काढून खाले ठिवून, तज ठामी सार की कालवण॑ की ठिवतों म्हणींगा. साराच, नाहीतर॑, कालवणाच काम पूरा झालनंतर॑ अर्ध शिजलते भाजी परतूनीं चूलाच व॑र ठिवतों. पण, अस॑ करनास्क, अर्ध शिजलते भाजी पानांत॑ (ताटांत॑) वाढलतर॑ गडबड होईल॑. जीवनांत॑ अग्गि परिस्थितींतीन असेच. अत्ता, आर.आराच उदाहरणेच पांह्त का. तेनी "रॅन्डम थॉट्स" म्हणून आरंभ केले. अर्धांत ते सोडूनटाकून "रॅन्डम वाक" आरंभ केले. ते सोडून "शब्दावली" आरंभ केले. तज नंतर॑, "आर आर म्यूसिंग्स". तज नंतर॑, "अहो, एक क्षण ऐकतांतका ?". हे अग्गीं झालांपिरी, पुन्हाईं शब्दावलीला आले. हेज मध्य "पोहणी कोच म्हैश", "ओखदाच पक्षा विश्वास रोग बरोर करेल॑", "मझ॑ कर्मगतीच समोर मी", अस॑ अस॑ लिव्हत होते. त्यंच लेख अस॑ अर्धंगछ सोडाला आर.आरला कारण होत॑. तेनी लिव्हाच कित्येकदनास अवडल नाही. दक्षिणी मराठी इंग्ळीष लिपींत॑ लिव्हलतर॑ ते वाचाला कष्ट असेल॑. लिव्हाच विषय लांब झालतर॑ लोक॑ "घोर घोर" म्हणून घोरटे सोडाला आरंभ करतील॑. पण,
वयेच॑ सातवां दशकांत असताना आर.आरला असलते आरोप सोसाला शक्ती आहे. लोकांच सहनशक्ती परीक्षा कराला तेनी पुन्हाईं पुन्हाईं मनांत आलते विषयाव॑र लिव्हत असतील॑. पण, कोणाचीन मन्न॑ दुखिवताने म्हणाच आदर्शानीशी लिव्हतील॑.
आरंभ केलते कार्य वेळाच आंत॑ वारिवणेच चोखोटेच तरीन, वेगळ॑ गेत नाही म्हणजे अर्धंगछांत॑ सोडुया. पण तस सोडलतर॑, कोणालीं बाधा होयनास्क पाह्यिंगाम॑.
|
iii. "आज, उद्या, परमाशी" (Apr 17, 2014)
Aaje,
Udhya, Parmaasi: Today, Tomorrow, The day after tomorrow (English), Indru,
NaLai, NaLai MarunaaL {Tamil}, Aaaj, Kal, Parson (Hindi). In Hindi both
Yesterday and tomorrow are called as ‘Kal’; may be the idea is Yesterday is
past, why bother about it, Tomorrow is yet to come, why worry about, let us
live Today.
Well,
what can be done today should not be postponed to tomorrow or the day after.
This is a small work, I’ll do it in jiffy, I’ll do it tomorrow or any time,
is not a correct stand. Why not do it straightaway? Postponing is very bad
and only idle persons shall harp on that.
I
was in Delhi for over twenty five years but I had not visited most of the
historic, religious and important places in the neighbourhood ever. I had
been postponing the idea – oh, this place is so near, I shall visit later but
I never could visit, till now. If time permits now, why wait, let us do it
now.
On
rare occasions postponing might have given good results but that would be
once in a blue moon. To come to my point, I shall be going out of Chennai
tonight for a couple of days and many would be relieved that there would be
no issue of Shabdaavali for a couple of days, as I may not be having access
to my PC and I am not so computer savvy to use other modes e.g. mobile, Lap
Top or Tablet.
|
"आज, उद्या, परमाशी"
"काल॑" अणी "उद्या" हे दोनालीं हिन्दींत॑ "कल" म्हणतात. गेलते विषयां विषीं योचना करून प्रयोजन नाही. उद्या अण्खीन आल नाही की, कां तज विषीं योचना करांव॑ ? सध्या आज जीवांत॑ राहुम्हणे. हिन्दी लोक॑ अस॑ योचना केले की काय की !
आजच॑ काम उद्याल की परमाशील की ढकळताने. "हे एक ल्हान काम॑. क्षणांत करालेच आहे. उद्या करूनटाकतों. अवसर भोगून अत्ताच करून काय उद्धार होयाला जात॑ ?" अस॑ सांगणे बर॑ नहो. वेळ मिळ्ळ॑तर॑, कां थांबाम॑ ? समेच करूनटा्कांव॑. मात्र नहो, असलते मनोभाव शोंबेरिपणाच (आळसाच) लक्षण आहे.
देल्हींत मी पंचवीस वर्षाचव॑र होतों. उजंड प्रसिद्ध झालते ठिकाणीं, इतिहास अणी धर्माला संबंध झालते ठिकाणीं तिकडे भरून आहे, तरीन, हेजांत पोणावांटाईं मी पाह्यलते नाही. "जवळच आहे, नंतर॑ पाह्वुया" अस॑ कायकी एक कारण सांगून उग॑ ढकळत होतों.
कित्येकदपा (पण, फार अप्रूपांत॑) काम पुढ॑ ढकळत्यामळे चोखोट पणीं होऊया. काय सांगाला आलों म्हणजे, . एक दोन दिवसाला मी चेन्नैंतून बाह्येर जाईन॑. तिकड॑ मला पी.सी. मिळना. मोबैल, लॅप-टोप, टॅब्लेट असलते अग्गीन कस॑ वापरणे, हे पणीं मला कळना. हे दोन दिवस तुम्ही भरूनदन॑ हायशी बसूया, कां म्हणजे, दोन दिवसीं शब्दावलीच प्रकाशन असना !
|
iv. "कां, कसाला"
? (Apr 20, 2014)
Kaan,
Kasaala? (Adv): Why, What for? (English), Aen, Edharkku? (Edukku, Enthukkoooo
– Colloq.) {Tamil}, Kyon, Kisliye? (Hindi), Kyoon, Khhade Wastay? (Punjabi).
These two questions we come across almost every day, sometimes we ask
ourselves, as well. Before undertaking any job or putting up any proposal, we
should think as to why we are embarking on the job and what for we are
proposing, etc. But when somebody, elders, colleagues, family members come up
with a proposal or ask us to do something which we think is not ideal, we
tend to ask them these two questions, why or what for. This may at times
irritate the other party if we ask this questions immediately and the other
party may retort, ‘it is like that, do what I say’ and the like.
In
the interest of better inter personal relations, it is always better to
listen to the other party’s proposal or statement as the case may be, give a
positive nod, then analyse the pros and cons of the proposal, etc. and if we
are convinced we should carry out as advised and if otherwise we should
politely try to convince the other party of our view point at an opportune
time. I have faced these questions very often and have successfully tried to
digest and also have tried not to pose these sort of questions to anybody –
be it at home, office or elsewhere – because I simply do not want to hurt
anybody’s feelings just like that. After all we are going to do what we feel
is right and correct and the other party is going be happy if we succeed in
accomplishing the task, which we naturally will, and there will hardly any
chance of misunderstanding. So, let us reserve these sort questions to be
addressed to ourselves and not to anybody else. Wiser counsel should always
prevail.
|
"कां, कसाला"
?
दिवसास्क अम्ही हे दोन गोष्टीं ऐकतों. कित्येक दपा, अम्ही स्वता हे विचारतों. एक काम आरंभ कराच पुढ॑ की, नाही, एक योजना मांडाच पुढ॑ की, कां तस करतों म्हणून अम्हीच योचना करांव॑. हे सहजच. पण, दुसरे कोणीं थोरळे की, ऑफीसांत अम्च बरोर काम करणार की, नाही, अम्च सोयरीकांत कोणतरीन की, एक विचार, नाहीतर॑, एक योजना काढींगून अम्चकडे येताना अम्ही समेच "ते कां, कसाला" अस॑ विचारणे आहे. तेनी सांगाच एक थोर विषय नहो म्हणून अम्हाला वटते की काय की. कित्येक दपा अम्ही अस॑ विचाराच त्यांस अवडना. "ते तसच, मी सांगास्क कर॑" म्हणून चिडींगून सांगतील॑.
उगे मनस्ताप आणिवलतर॑ कोणालीं चोखोट नहो. म्हणून, दुसरे लोकांच अभिप्राय ऐकणेंत चूक काईं नाही. डोस्के हलींगून तेनी सांगाच ऐकून, नंतर॑, तेनी सांगाच्येंत कित्ती वास्तव आहे, कित्ती वास्तव नाही, अस॑ आलोचना करणे चोखोट॑. तेनि सांगाच अम्हाला ओपलतर॑ तज जोक्त व्यवहार ठींगणेच बर॑. तस वाटल नाहीतर॑, समय पाह्वून, त्यांस॑ अम्ही सांगाच ओपींगास्क कराम॑. मझ॑ जीवनांत॑ असलते विषय मी कित्तिकीदपा पाह्यलोहें ; अणी सांभाळलों पणीं आहें. असलते प्रश्न विचारून, दुसरेंच मन्न॑ उगे दुखिवताने म्हणाच मला आहे. काय झालतरीन, अम्च मनाला चोखोट म्हणून वाटाचेच अम्ही करूओं. अम्च उद्देश सार्थक झाल तर॑ (हेजांत॑ मला संदेहच नाही) अग्गिदनासीं संतोषच॑ वाटेल॑, अणी मनस्तापाला वाट असनाच असना. हे मादरीच प्रश्न दुसरेंस विचारनास्क॑, अम्चकडेच ठींगट्लतर॑ तेवढ॑दनासीं सदाईं तृप्ति येईल॑.
|
v. "गोकर्ण" (Apr 22, 2014)
Gokarna
(n): An apparatus made of metal used for administering liquid medicines to
small babies (English), Paalaadai (Tamil), Jhinook/Bondla (Hindi). Until a
couple of decades back Gokarna was something that was available in every
household. This was made of Silver, Aluminium, Bell Metal, etc. This along
with ‘shaana’ for making Ghutti, was an important item in the house where a
baby is born as all liquid medicines would be administered to the baby using
Gokarna only. This Gokarna would be kept in safe custody and would be carried
through generations. I have seen this being used in Veethividangan and after
administering the medicine, the mother or whosoever administers the medicine
would circle it thrice in clockwise and thrice in anticlockwise directions
around the head of the baby to cast away evil eyes on the baby, and sure the
baby would grow healthily. Nowadays this is not used in cities but may be
still use in villages.
|
"गोकर्ण"
ल्हान लेंकरांस द्रव्याच ओखद तोंडांत घालाला वापराच लोखुंडाच एक ल्हान भांडी. पंध्रा वीस वर्षाच पुढेपतोरी घरो-घरी गोकर्ण होत॑. रुपे, कांस॑, नाहीतर॑ अलूमिनियम असलत्यांतच गोकर्ण करणे. नव॑ होऊन उजलते लेंकरांस॑ द्रव्याच ओखद द्या करतां एक-एक घरांतीन घुट्टि कराच साणा (शाण) अणी गोकर्ण हे दोनीं असूनच सरेल॑. मायेकडून लेंकीकडे अस॑ पिढी-पिढीला कुटुंबांतच हेला दत्तन ठींगणेईं आहे. अम्च वीतिविडंगनांतपणीं मी हे पाह्यलोहें. ओखद कोण देतातकी त्यनी उजव॑कडे तीन दपा, तसच, डावीकडे तीन दपा गोकर्णांतच लेंकरांला ओवाळून दृष्टि काढतील॑. लेंकर॑ निश्चयहोऊन आरोग्यांत वाढतील॑. हे काळांत पट्णांत अग्गीन कोणीं गोकर्ण वापरणे नाहीतरीन खेडेंत अत्तापणीं हे वापरतात म्हणून वाटते.
|
vi. "अहो"
!
Avo!
Hullo/Sir/Madam (English), Aenga (Tamil), Haanji/Suniye (Hindi). This is used
for drawing attention of somebody, elders or not-so-familiar a person whom we
would address with some respect. I have a friend, an ex-colleague, who would
always use the word ‘Hullo’ even if the person is sitting in front of him,
may be he would not use this word while picking up the phone.
Now,
in Pallavapuram, in the forties and early fifties there was an aged lady from
Kumbakonam who was staying with us and would do soulaacha sampaaka. All of
us, young or old used to call her as ‘Avo’, I still do not know her name, may
be I have to ask my elder sister whether she knows her name. Once the lunch
(dinner was vowla and somebody else would take care of it) was ready, we all
would sit in the dining hall – a space between the main hall and Devgarh,
kitchen was beyond Devgarh – with big plantain leaves in front of us, she would
straighaway come to my leaf and dump a good amount of salt in the left hand
top corner saying ‘meeetta’ because I used to consume a lot of salt those
days (now normal) evoking laughter from others.
This
‘Avo’ one day went to the backyards to take her bath at the well, in fact the
well was under construction (?), circular wall was yet to be erected, it was
still a brick structure at the ground level only with plenty of water inside
and it was quite deep. It was very early in the morning, as my Aajimma had
already taken her bath and preparing coffee, and it was still dark. While
trying to pull the Ghagara with water, she fell into the well. On hearing a
big sound (both the water full ghagara and Avo fell into the water from about
30 ft.) from the backyards my father rushed to realize that Avo had fallen
into the well. We all woke up and villagers came rushing in their dozens.
Nobody could get into the well as the circular foothold steps were very
narrow and slippery with moss. Then a ‘saal’ (sort of big iron bucket used
for picking water from the tank and pulled up to water the garden, etc.) was
brought, tied to a thick coir and one person who knew swimming went into the
well sitting in the ‘saal’ – so big it was – and on reaching the water level
he had to dive into the well as ‘Avo’ had practically drowned, brought her
up, put her in the ‘saal’ and others standing above slowly pulled her up.
‘Avo’ had drunk more water than she would have in her life time, some
treatment was given to flush the water out and after a couple of hours she
was back on her foot, but she lost her hearing power which could never be
restored in spite of our best efforts!
All
said and done, ‘Avo’ was unhappy that a labourer had touched her, picked her
up and another person gave first aid to flush the water out of her tummy. She
was never the same ‘Avo’ again and stopped cooking ‘soulaacha sampaaka’
thereafter.
I have got into that well several times, but more about it later. |
"अहो"
!
मर्यादा देऊन एकलांस॑ बलावाच एक रीत॑. थोरळ्यांस की जास्ती परिचय नाहीत्यांस की मर्यादा देऊन बलवताना "अहो" म्हणून बलावणे आहे. ऑफीसांत मझ॑ एक मित्र अग्गिदनालीं "हल्लो" म्हणूनच बलावाच॑ ; समोर बसणारांस पणीं. फोणांत हेनी "हल्लो" म्हणून सांगतात की काय की !
पल्लवपुरमांत सोवळेच संपाक करालीन वाढालीन अम्च घरांत वय॑ झालते एक बायको होते. कुंबकोणमांतून आल्तेनी तेनी. 1940-50च खाणी हे. अग्गिदनीं (थोरळे अणी लेंकरे, दोघीं ) त्यांस "अहो" म्हणूनच बलावाच॑. अत्तापणीं त्यंच नाव मला कळना. मझ॑ वडील बहिणीला (अक्काला) विचारलतर॑ सांगतील की काय की. हेनीच दुपारच॑ जेवणे वाढणे. दुपारच जेवणेला अम्ही देवघरालीं हळालीं मध्यल॑ नडवींतेच बसणे. देवघर वलांडून गेलतर॑ संपाकघर. थोर-थोर केळीच पानांतेच भात वाढणे. वाढाला आरंभ करतानच मझ॑ पानाच डावीच अग्रांत॑ "मीठ" म्हणून वरडेत भरून मीठ घालूनटाकतील॑. ते ऐकून अग्गिदनीं हांसतील॑. ल्हान असताना मी भरून मीठ खात होतों म्हणून अस॑ करत होते. अत्ता ते दंडक मला नाही. रात्रीच जेवणे ओवळेच होत॑, अणी तज जवाबदारी वेगळ॑ कोणतरीन पाह्त होते.
एक दिवस अरुणोदी "अहो" घरच॑ मागेपटीसच॑ आडाकडे गेले. आंघोळी कराला. आजीम्मा तज पुढेच उठून आडाच पाणी शेंदून आंघोळी करून कॉफीच कामांत होते. सूर्य उदय पणीं झाल्होत नाही. अंधार होते. ते आडाच भिंतीच काम पूरा झाल्होत नाही. भोईच व॑र ईटाच एक पंक्ती मात्र बांधल्होत॑. आडांत पाणी भरून होते. चरांट बांधलते घागरांतून पाणी शेंदताना निसरून "अहो" आडांत पडले. थोर शब्द ऐकतानाच अम्च बापाला कळ्ळ॑ "अहो" आडांत पडले म्हणून. भरलते घागरीं "अहो ईं" सुमार 30 फुट आंत पडले. शब्द ऐकींगून आजू-बाजू राहणार खेडेच लोक पूरा पळून आले. घरांत अम्हीअग्गीन उठून बसलों. "अहो" ला आडांतून कस॑ बाहेर काढणे, हे एक मोठ॑ प्रश्न झाल॑. कां म्हणजे, आडाच आंत उतराला म्हणून बांधल्होतते पडतोरेच रुंद उजंड उणे होत म्हणून मात्र नहो, त्यांत पूरा शेवाळा धरून पांय ठिवलतर॑ निसरास्क होते. शेवटी कोणकी एकले एक साल आणले. साल म्हणजे, लोखुंडांत केलते एक मोठ॑ वाळी. शेतींत की बागांत की पाणी उचलून घालाला वापराच एक साधन॑. सालाला एक चरांट बांधून, पोहण॑ कळ्ळते एकला त्यांत बसून आडांत उतरून, श्वास धरींगून पाणीच आंत जावून "अहो" ला पाणीच बाह्येर आणिवला. "अहो" पाणीच आंत पूरा बुडून गेल्होते. नंतर॑ त्यांस सालांत बसिवून अम्ही अग्गीन होढून (ओढून) बाह्येर काढलों. ते दिवसी पीलतेस्क, जन्मांत त्यनी तेवढ॑ पाणी पीलसनात॑ ! पीलते पाणी पूरा बाह्येर काढाला थोड वेळ झाल॑. एक दोन घंटेंत॑ त्यनी बरोर झाले तरीन, तद्दि पसून त्यांस॑ कान ऐकनास्क झाल॑. काय-काय कराला पह्जे की, ते तेवढीन करून पणीं त्यंच किवड॑ (किंबड॑) बरोर झाल नाही.
एक थोर आफतांतून चुकींगट्ले म्हणून संतोष भोगाचपक्षा, एक कामवाला त्यांस शिवला अणी अण्खीएकला त्यंच पोटांतून पाणी बाह्येर काढला असलते अग्गीन अठींगून त्यांस॑ मनांत वाईट वाटत होते. हे अनुभवाच नंतर॑, त्यनी पह्यिले कस होतेकी, पुन्हा तस॑ झालेच नाहीते. सोवळेच संपाक कराचपणीं सोडून टाकले.
ते आडाच आंत॑ मी भरूनदपा उतरलोहें. हेज विषीं नंतर सांगतों.
|
No comments:
Post a Comment