शब्दालंकार - 17

Shabdalankar - 17

Taking cue from some head-words in the “Figures of Speech” section of the DM Dictionary, Shri. Rajaram Ramachandran regales us with his “शब्दालंकार”, a series of 17 writings.

झोंपाळू झोंपाळू fig an extremely lazy person. फार आळसीच मनुष. uis तला तीन चार चोखट चोखट काम  मिळ्ळतरीन, तजांतून तेवढीन काढूनटाकले. तो एक झोंपाळू म्हणून नंतर मला कळ्ळ॑. Ada velaantha jompi jaanaara, khemma paa jompicha dolayntha dukhli dhetha aasnaara, aalasi - rr. Rathricha vela barora jompi jaatho ki naahiki, dhivasa vela jompi jaanaaraala jompaalu manthila.  Manje karaavnthae kaama askin karnatha ugocha basun asna, dukhli dhetha asna, jompi jaana asa asnaara lokaana jompaalu  manthila.  Thasa paayilthra rrayin aeka jompaalu cha.  Thae kasa? Laahn vayaantha shaalaala jaathaana jompi jaayaala hoina.  Panthoji paatha asthila.  Purnaathaala thor panthoji gatkyaala aekdha phirun paatha asthila, konthirin vaachnaantha niga dheynaaska kodi karlathra, jompi gelthra maarun vala kaaduntakthila.  Pori vegla asthila, thyaancha somora maara getlathra laaja vaatala.  Devaa dhayaantha rraala thasa kaayin holthe naahi.  Vaachnaantha aaha oho manun naayithrin, shaalcha vaachnaacha kaam askin borora karuntaakila, purnaathaala panthoji lokaana garcha baaji paala, chincha mirsinga, naarala, kela,  kovaraacha thela, vagairah vagairah themma themma anun dhevuntakila.  Theni gharaala dupaara jevaala jaayaala apnaacha dhone chakraacha thudivaacha bandi dheyila.  Thyaakarthaan shaalaantha thanta kaayin asaltha nahi. Shanivaara aithvara alamanje dupaarcha jevna jaalaampiri garcha bandi jaadaacha shawleenthaki goata kalleki otaakivlaasthila, gavatha gaalun vora aeka jutaacha padka paangrivlaasthila, thyaantha nijalathra dhone theen gante vela chokkota jompecha. Delheentha?  Kaaryaalayaantha dhole jaankaala hoina, thasa kaama.  Shanivaara aithvaara khemma khemma vela milthaki jompecha.  Jevuntakun baslathra dolay thasacha odala, doska (doyee) lavun jaayila.    Thyajamala kaaye jaala?  Aalasipan yevungela.  Aaje karaavnthe kaama udhya parmaasi karuyaaki manun lotuntakila.  Udhya, parma, therma manun kiththekdha kaama thasacha raavun jaayila.  Laahn vayaantha karlatha chooke - jompaalu, aalasi - asalthaamala chaar paanch gadavaacha vaye jaalampiriyin sutna mantha.  Aeka kaama kaadlon, samplon manun naahi, asa aaje, udhya manun kaama odatha loatatha jaayila. Aththa paava kaan, yeh livaala aeka vaaraa puda maningitla, chaar ghoshte livlaa, basungela, char dhivasa puda nankara livla, tivuntakla, aaje punaayin prayathna karatha ahe, paavumna kaama sampthaka, naahika manun; sampivaala jaalni, aniki aeka dhivasa lotungela. Thae 'aaje' kaale hungela,  aaje paavumna. Jompaaluska asun aalasi asalthaamala rraala chinthlaaska puda yeyaala jaalni.  Asa atingun paatho rr - ekonvees saateevora theeneentha Reuters antha kaama milaalaska hotha, baayaarla desaantha kaama karanvan, aalasipan, nokko manuntakla.  Char varshaa nanthara aeka chokkota kaama millaasala, paranthu Dehra Dunaala jaanvan, nokko manuntakla.  Kuwaitaantha aeka kaama, barun sampaadhilaasuya, theyin opingitlaani (hyaantha aeka chokkota jaala, nankara dhivasaantha Kuwaitaantha baanda baandi, maara maari hungela).  Thyaajaskacha Iranaantha milaask hothathe kaamayin, nokko mantlaaki rr vaanchla, thae desaantha udhandacha baanda baandi, maaraa maari.   Asa kevdaki puda yeyaala vaata hotha, paranthu aalasipanaamala thasacha raavungela.  Aththa atingun kaayin karaala hoina. Aththa kasa?  Aththayin thaecha, jompaalu, aalasi.  Pension (adeecha aane) gyaala vaanchun ahen manun saangaala jaayaala sevatla dhivasa valaandun, dhone theen mahine pension raavun jaavun nantharacha kaama karala.  Varshaa varsha haecha hishoba. Aekeka kaamaanthayin asacha, jevnaavina. rr badhalalka?  Kuthraacha vaankun asaacha poosa laamba karlaaska cha! 23-10-2018

झोंपाळू झोंपाळू fig an extremely lazy person. फार आळसीच मनुष. uis तला तीन चार चोखट चोखट काम  मिळ्ळतरीन, तजांतून तेवढीन काढूनटाकले. तो एक झोंपाळू म्हणून नंतर मला कळ्ळ॑. अडवेळांत झोंपी जाणार, केम्हा प्हा झोंपीच डोळेंत डुक्ळी देत असणार. आळसी - rr रात्रीच वेळ बरोर झोंपी जातो की नाहीकी, दिवस वेळ॑ झोंपी जाणाराला झोंपाळू म्हणतील. म्हण्जे, करांव॑ते काम अस्कीन करनात उगोच (उगेच) बसून असणे, डुक्ळी देत असणे, झोंपी जाणे अस॑ असणार लोकांना झोंपाळू म्हणतील. तस प्हायलतर आरारीन एक झोंपाळूच. ते कस॑ ? ल्हान वयेंत साळेला जाताना झोंपी जायाला होईना. पंतोजी प्हात असतील. पुर्नातेला थोर पंतोजी घटिकाला एकदा फिरून प्हात असतील, कोणतरीन वाचणेंत निगा देईनास्क खोडी करलतर, झोंपी गेलतर मारून वाळा काढूनटाकतील. पोरी वेगळ॑ अस्तील, त्यांच सोमोर (समोर) मार घेट्लतर लाज वाटेल. देवा दयांत आरारला तस काहीं होलते (झालते) नाही. वाचणेंत आहा-ओहो म्हणून नाही तरीन, साळेच वाचाच काम अस्कीन बरोर करूनटाकेल. पुर्नातेला, पंतोजीलोकांना घरच॑ भाजीपाला, चिंच मिर्शिंगा, नारळ, केळे, कोवराच (खोब्रेच) तेल वगैरा वगैरा तेम्हा तेम्हा आणून देऊनटाकेल. तेनी दुपारा जेवाला जायाला अपणाच दोन-चक्राच तुडिवाच बंडी देईल. त्या करतां साळेंत तंटा काहीं असलते नाही. शनिवार अयितवार आल॑ म्हणजे दुपारच॑ जेवण झालांपिरी घरच॑ बंडी झाडाच सावळींत की गोठाच खाले की ओठाकिवलासतील, गवत घालून वोर एक गोणीच फडका पांघरिवलासतील, त्यांत निजलतर दोन तीन घंटे वेळ चोखट झोंपेच. डेल्हींत॑ ? कार्यालयांत डोळे झांकाला होईना, तस काम. शनिवार अयितवार केम्हा केम्हा वेळ मिळते की, झोंपेच. जेवूनटाकून बसलतर डोळे तसेच ओढेल, डोस्के (डोई) लवूनजाईल. त्यजमळे काय झाल॑ ? आळसीपण येऊनगेल॑. आज करांव॑ते काम उद्या परमाशी करुयाकी म्हणून लोटूनटाकेल. उद्या, परमा, तेरमा म्हणून कित्येकदा काम तसेच राहूनजाईल (रावूनजाईल). ल्हान वयेंत करलते चूक -झोंपाळू, आळसी- असलतामळे चार पांच गाढवांच वये झालांपिरियीन सुटना म्हणते. एक काम काढलों संपिवलों म्हणून नाही. अस॑, आज उद्या म्हणून काम ओढत लोटत जाईल. अत्ता प्हावा कां, हे लिव्हाला एक वारा पुढे म्हणींगिट्ला, चार गोष्ट लिव्हला, बसूनगेला, चार दिवसा पुढे नंखर लिव्हला, ठिवूनटाकला, आज पुन्हायीन प्रयत्न करत आहे, प्हावम्हणे काम संपतेका नाहीका म्हणून. संपिवाला झाल नाही, अण्खी एक दिवस लोटूनगेल॑. ते "आज" काले होऊनगेल॑, आज प्हावम्हणे. झोंपाळूस्क असून आळसी असलतामळे आरारला  चिंतलास्क पुढे येयाला झाल नाही. अस॑ अठींगून प्हातो आरार. एकोणीस साठीवोर तीनांत (1963) रोयटर्स (Reuters) आंत काम मिळास्क होत॑. बाह्येरल॑ देशांत काम करांव॑, आळसीपण, नोक्को म्हणूनटाकला. चार वर्षा नंतर एक चोखट काम मिळ्ळासल, परतून ढेहराडूनाला जांव॑, नोक्को म्हणूनटाकला. कुवैतांत एक काम, भरून संपादिलासुया, तेयीन ओपींगिट्ला नाही (ह्यांत एक चोखट झाल॑. नंखर दिवसांत कुवैतांत भांडाभांडी, मारामारी हूंगेल॑/होऊनगेल॑). त्यजस्कच इरानांत मिळास्क होतते कामयीन, नोक्को म्हणट्ला की, आरार वांचला. ते देशांत उदंड भांडाभांडी मारामारी. अस॑ केवढेकी पुढे येयाला वाट होत॑. परंतु, आळसीपणामळेतसेच रावूनगेल॑(राहूनगेल॑). अत्ता अठींगून काहीं कराला होईना. अत्ता कस॑ ? अत्तायीन तसेच, झोंपाळू, आळसी. पेन्शन (अडीच आणे) घ्याला वांचून आहें म्हणून सांगाला जायाला शेवटल॑ दिवस वलांडून दोन तीन महिने पेन्शन राव्हूनजाऊन नंतरेच काम करेल. वर्षावर्षी हेच हिषोब (इषोब). एक एक कामांतयीन असेच, जेवणे विना. आरार बदलेल का ? कुत्राच वांकून असाच पूंस लांब करलास्कच॑ ! 22-10-2018 (Re-written in DM script by ARV)

शब्दालंकार - 16

Shabdalankar - 16

Taking cue from some head-words in the “Figures of Speech” section of the DM Dictionary, Shri. Rajaram Ramachandran regales us with his “शब्दालंकार”, a series of 17 writings.

ढाळास देणे ढाळास देणे fig to cause butterflies in the stomach. to scare someone. पोटांत॑ बड-बडा आणिवणे. दूसरेंला भें आणिवणे. uis परमा दिवसी मझ एक मित्र येऊन ढाळास देवुनटाकून गेला. तो सांगतो "याच वर्षापासून मुनिसिपालिटि "प्रोपरटी-टेक्स" तिप्पट कराला जातात॑". rr laahn asthaana Nagapattinam gelthemma payillandha samudhra paaylaa.  Thyaaja manaantha themma kaaye maningitla manun saangna udhanda srama.  Ghaavaantha kunta paaylaaye, kaalvaay paaylaaye, gharaa baaju aeka laahna tikaana pousaala dhivasa paani barun asaacha paaylaaye (aravaantha thela 'kuttai' குட்டைmanthila, maise thyaantha ghante bar ghante nijun droyn droyn karatha asala), laahn nadhi paaylaaye, paranthu evda thora barun paani asaacha tikaana paavun​a ascharya chakith hungela!  Evda paani ahe, evda thora thora laataa vora vora utun yevun kasa maaga nunjaatha manun yochana karala.  Thyaaja nanthara Trichyntha Kavericha paani barun palaacha paaylaa. Pandhrah varsha asthaana payillaandha Madrasaala ala, Mylapooraanthacha utharlotha, dhone theen dha Santhome samudhra thataala gela, aek dhivasa dupaarcha vela dhone ghantela mamaacha lonkaala balangun samudhra thataala jaavun paaye polingun parthun ala manaacha payillacha rubbuntakla. Delheela gelaampiri Yamunaantha poaglaaye, Haridwar Rishikeshaantha Gangaantha snaan karlaaye.  Paranthu samudhra kasa atobun otaklaaye manun chinthalthara aththpini samjathni. rr saangala, devaacha dayaacha samudhraacha paani theththacha otaklaaye, nahithra Dwaraka, Poompuhaar manaacha tikaana askin paaneentha budungelaaska Chennaicha Besant Nagar,  thor thor manushaancha samaadhi, vagairah askin paani kalle asalki manuna.  Sathya vachan.  Evda brahmaanda paanicha samooha lokaansa adhika srama dheynaatha ahe manje aascharya cha! Kaalcha arava Hindu Tamil Dishaantha (இந்து தமிழ் திசை) Tamil Naadunthla samudhra thataantha asaacha saath jilenthla ghaavncha lokaana daalaas dhevuntakle.  Aeka lekha alaaya, hay boothalaacha ushna adhika hoyaacha mala samudhra thataakadla saath aat jilenthla gaanva, Chennai sametha, samudhraacha paanintha budun jaayila manun livlaaye.  rraala vachlaaska saye ahe, Indonesia, Thailand, vagairah deshaantha asaacha barun tikaana haecha kaaranaamala paanintha budatha ahe manun, paranthu Chennaila asalthe gathae yeila manun chinthalthe pini nahi. Kaalchaasun rraala nankara chinthaacha, asa daalaas dhevuntakle ki manun.  Paavumna, samudhra thataantha asun Nanganallur nankara dhooracha manun aeka alpa santhosha.

ढाळास देणे ढाळास देणे fig to cause butterflies in the stomach. to scare someone. पोटांत॑ बड-बडा आणिवणे. दूसरेंला भें आणिवणे. uis परमा दिवसी मझ एक मित्र येऊन ढाळास देवुनटाकून गेला. तो सांगतो "याच वर्षापासून मुनिसिपालिटि "प्रोपरटी-टेक्स" तिप्पट कराला जातात॑". आरार ल्हान अस्ताना नागपट्टिणम गेलतेम्हा पह्यिलंदा समुद्र प्हायला. त्यज मनांत तेम्हा काय म्हणींगिट्ला म्हणून सांगाला उदंड श्रम. गांवांत कुंठ (कुंड) प्हायलाहे, कालवायी प्हायलाहे, घरा बाजू एक ल्हान ठिकाण पाऊसाळा दिवसी पाणी भरून असाच प्हायलाहे (अरवांत तेला कुट्टै म्हणतील. म्हैश त्यांत घंटे-भर-घंटे (घंटोनघंटे) निजून "ड्रोंयीं ड्रोंयीं" करत असेल), ल्हान नदी प्हायलाहे परंतु, एवढ॑ थोर भरून पाणी असाच ठिकाण प्हाऊन आश्चर्य चकित होऊनगेला ! एवढ॑ पाणी आहे, एवढ॑ थोर थोर लाटा वोर वोर उठून येऊन कस मागे नूंजात॑ (निघून जात॑) म्हणून योचना करेल. त्यज नंतर ट्रिचींत कावेरीच पाणी भरून पळाच प्हायलाहे. पंध्रा वर्ष अस्ताना पह्यिलंदा मद्रासाला आला, मैलापूरांतेच  उतरल्होता. दोन तीन दा सॅनतोम समुद्र तटाला गेला. एक दिवस दुपारच॑ वेळ दोन घंटेला मामाच लोंकाला बलाईंगून समुद्र तटाला जाऊन पांये पोळींगून पर्तून आला म्हणाच पह्यिलेच रुब्बूनटाकला. डेल्हीला गेलांपिरी यमुनांत पोगलाहे (पोहलाहे), हरिद्वार ऋषीकेशांत गंगांत स्नान करलाहे. परंतु, समुद्र कस अटोपून ओठाकलाहे म्हणून चिंतलतर अत्तपणीन समजत नाही. आरार सांगेल, "देवाच दयाच॑, समुद्राच पाणी तेथेच ओठाकलाहे, नाहीतर द्वारका, पूंपुहार म्हणाच ठिकाण अस्कीन पाणींत बुडूनगेलास्क चेन्नैच बेसन्ट नगर, थोर थोर मनुषांच समाधी वगैरा अस्कीन पाणी खाले असेलकी" म्हणून. सत्य वचन. एवढ॑ ब्रह्मांड पाणीच समूह लोकांस अधीक श्रम देईनात आहे म्हणजे आश्चर्यच॑ ! कालच॑ अरव हिंदु तमिल दिशांत (இந்து தமிழ் திசை) तमिल नाडूंतल॑ समुद्र तटांत असाच सात जिल्लांतल॑ गांवांच लोकाना ढाळस देऊनटाकले. एक लेख आलाहे, हे भूतळाच उष्ण अधीक होयाचमळे समुद्र तटाकडल॑ सात आठ जिल्लांतल॑ गांव, चेन्नै समेत, समुद्राच पाणींत बुडूनजाईल म्हणून लिव्हलाहे. आरार वाचलास्क सये आहे, इंदोनेश्या, तैलॅन्ड वगैरा देशांत असाच भरून ठिकाण हेच कारणामळे पाणींत बुडत आहे म्हणून, परंतु, चेन्नैला असलते गेत (गत) येईल म्हणून चिंतलतेपणीन नाही. कालचांसून आरारला नंखर चिंताच॑, अस ढाळस देऊनटाकलेकी म्हणून. प्हावम्हणे, समुद्र तटांत असून नंगनल्लूर नंखर दूरेच म्हणून एक अल्प संतोष.   (Re-written in DM script by ARV)

शब्दालंकार - 15

Shabdalankar - 15

Taking cue from some head-words in the “Figures of Speech” section of the DM Dictionary, Shri. Rajaram Ramachandran regales us with his “शब्दालंकार”, a series of 17 writings.

कळून-कळनास्क॑ कळून-कळनास्क॑ fig stealthily. secretly. कोणालीन कळनास्क॑/कळिवनास्क॑. लपून-चुपून. uis ते कंपनींत॑ कोणालीन कळून-कळनास्क॑ एवढे थोर मोस॑/'फ्रॉड' कस झालकी मला अर्थ होतनाही. Dhivas ujun samaachaar pathrika paayalthra, aeka, maara maaricha vishaya barun astha naahithra raaj neethi saambhaalaacha lokaan madhdhe baanda baandicha - kona konaacha paaye oduyaa manaacha samaachaaracha adhika astha.  Alikada baankaanthasun kalun kalnaaska hishoba naahiska paise kiththeka loka hadap karletha manacha samaachaar barun yetha.  Kalun kalnaaska manun saanguyaaka manje, neeta saanguyaa.  Kaan manje baankaantha kaam karaacha/karlathe thor thor adhikari lokaana kalunacha asalthe kaam challaaya.  Raj karaacha lokaana, baankaantha hishoba teengitlatha lokaana kalnaaska manthaatha, yae kevda dhoora karra manun kalthini.  Kevdaki paise heththa theththa baantingitlaasthila, hyaantha kaayin sandhehacha naahi.  Hadap karlatha paise evda manun saangthaatha, yevdachaka, naahi aniki barun paise vegla vegla baankaanthasun arpun jaavun lokaana kalun kalnaaska aheka?  Dhevaalacha kalaanvan!  Hae vishaya nankara dhivasa odatha asthila, nanthara loka visurun jaathila.  Thenaala thenaala thevda kaam chintha bhogaala asthaana, kaaye kaaye saye asala saanga paavumna.   Aeka daha pandhrah varsha puda Tamilnaadunthla aeka ghaavaantha aekla apnaacha ghar baandhaa karthaan zameen khaandatha hotha.  Themma bhoyeenthasun  bhaari gol gol sonaacha unda milla manun samaachaar pathrikaantha ala, kevda sonaacha unda milla manun konaalayin kalla naahi.  Konki Raja Maharaajaacha kaalaantha zameenaantha (purivnaaraala) kalun (lokaana) kalnaaska purivun tivalthe, kevdaki varshaa nanthara konaalki milla.  Pandhrah vees dhivasa pathrikaantha thaecha charchaa hotha otha, nanthara pathrikaala vegla kaayeki vishaya milungela, sona visurungele.  Aththa? Konaali saye naahi.  Thevda sona kotta gela?  Konalin kalnaaskaka asala?  Naahi, kalun kalnaaska dhaakingthaatha ka? Thae kaalaantha Nagarwaala manun aekla aek baankaanthasun saat laakh rupaye (thae kaalaala thae udhanda thor paise, ajecha kaalaantha saat croad pini unacha) konaalin kalun kalnaaska kaadingun jaatha hotha.  Thela dharuntakle, hae vishayaantha konaach konaachki naanva samaachaar pathrikaantha udhanda dhivasa ala.  Nanthara?  Thae vishaya thasacha dhaabungela. Thor manushaancha lokaana kalun kalnaaska karaacha vangal kaama, thasacha dhaabuntakthila. Aththa rraala (udhanda saadhaaran manusha) baayaara jaathaana gharaala kalun kalnaaska aeka coffee dukaanaantha gevun pila maningaakaan, thae gharaala aaje naahithra udhya kalun jaayila.  Baaju garcha rr Coffee pyaacha paaylaasala, sodaavnthecha ki, gharaala yevun Srimathikada, 'maamaala Coffee dhaethneenthka kaaye, dukaanaantha Coffee peetha ahetha?' manun aeka kaadi ogaalun gaaluntakun jaayila.  Pajjeka? Aeka soyre hothe (aththa naahitha), aanga barun saakare, lonka soona jaalthe poorthe dholentha paani gaalingun theni saakricha padhaartha khaaynaaska paayingatha hothe.  Asalthirin, theni thenaala kalun kalnaaska himsa petinthasun gulchita padhaartha kaadun khaavuntakthila. Evda kaan?  Karnatakaantha paanch varsha Raj chaalivaala konaalin hoynaaska aekle kalun kalnaaska maagasun kaam karatha hothe.  Loka visurun gele.  Aththa punaayin theni.......

कळून-कळनास्क॑ कळून-कळनास्क॑ fig stealthily. secretly. कोणालीन कळनास्क॑/कळिवनास्क॑. लपून-चुपून. uis ते कंपनींत॑ कोणालीन कळून-कळनास्क॑ एवढे थोर मोस॑/'फ्रॉड' कस झालकी मला अर्थ होतनाही. दिवस उजून समाचार पत्रिका प्हायलतर, एक. मारामारीच विषय भरून अस्त॑, नाहीतर, राजनीती सांभाळाच लोकांमध्ये भांडाभांडीच॑ -कोण कोणाच पांये ओढूया म्हणाच समाचारेच अधीक अस्त॑. अलीकडे बॅन्कांत्सून कळून-कळनास्क, हिषोब नाहीस्क पैसे कित्येक लोक हडप करलेत (करलाहेत॑) म्हणाच समाचार भरून येत॑. कळून-कळनास्क म्हणून सांगुयाका म्हणजे, नीट सांगूया. कां म्हणजे, बॅन्कांत काम कराच/करलते थोर थोर अधिकारी लोकांना कळूनच असलते काम चाल्लाहे. राज कराच लोकांना, बॅन्कांत हिषोब ठींगिट्लते लोकांना, कळनास्क म्हणतात. हे केवढ॑ दूर खर॑ म्हणून कळत नाही. केवढकी पैसे एथ॑ तेथ॑ वाटींगिट्लासतील, ह्यांत काहीं संदेहच नाही. हडप करलते पैसे एवढे म्हणून सांगतात, येवढेचका, नाही अण्खीन भरून पैसे वेगळ॑ वेगळ॑ बॅन्कात्सून हरपूनजाऊन, लोकांना कळून-कळनास्क आहेका ? देवालाच कलांव॑ ! हे विषय नंखर दिवस ओढत अस्तील, नंतर लोक विसरूनजातील. तेनाला तेनाला तेवढ॑ काम चिंता भोगाला अस्ताना, काय काय सये असेल सांगा, प्हावम्हणे. एक दहा पंध्रा वर्षाच पुढे तमिलनाडूंतल॑ एक गांवांत एकला अपणाच घर बांधाकरतां जमीन खांडत होता. तेम्हा भोईंत्सून भारी गोळ गोळ सोनेच उंडा मिळ्ळ॑ म्हणून समाचार पत्रिकांत आल॑. केवढ॑ सोनेच उंडा मिळ्ळ॑ म्हणून कोणालीन कळ्ळ नाही. कोणकी राजा-महाराजाच काळांत जमीनांत (पुरिवणाराला) कळून (लोकांना) कळनास्क पुरिवून ठिवलते, केवढकी वर्षा नंतर कोणालकी मिळ्ळ॑. पंध्रा वीस दिवस पत्रिकांत तेच चर्चा होत होत॑. नंतर पत्रिकाला वेगळ॑ कायकी विषय मिळूनगेल॑, सोन॑ विसरूनगेले. अत्ता ? कोणालीन सये नाही. तेवढ॑ सोन॑ कोठ गेल॑ ? कोणालीन कळनास्कका असेल ? नाही, कळून-कळनास्क दाखींगतात का ? ते काळांत नगरवाला म्हणून एकला एक बॅन्कांत्सून साठ लाख रुपे (ते काळाला ते उदंड थोर पैसे, आजच॑ काळांत साठ क्रोड पणीन उणेच) कोणालीन कळून-कळनास्क काढींगून जात होता. तेला धरूनटाकले. हे विषयांत कोणाच कोणाचकी नाव समाचार पत्रिकांत उदंड दिवस आल॑. नंतर ? ते विषय तसेच दाबूनगेल॑. थोर मनुषांच लोकांना कळून-ळनास्क कराच वंगळ॑  काम तसेच दाबूनटाकतील. अत्ता आरारला (उदंड साधारण मनुष) बाह्येर जाताना घराला कळून-कळनास्क एक कॉफी दुकानांत घेऊन पीला म्हणींगाकाकां. ते घराला आज नाहीतर उद्या कळूनजाईल. बाजू घरचा आरार कॉफी पीयाच प्हायलसेल. सोडांव॑तेचकी, घराला येऊन श्रीमतीकडे "मामाला कॉफी देत नाहींतका काय, दुकानांत कॉफी पीत आहेत॑ ?" म्हणून एक काडी ओघळूनटाकून जाईल. पह्जेका ?   एक सोयरे होते (अत्ता नाहीत॑), आंग भरून साखरे. लोंक सून झालत॑ पूर्त डोळेला पाणी घालींगून तेनी साखरीच पदार्थ खायनास्क प्हायींगत होते. असलतरीन, तेनाला कळून-कळनास्क हिंस-पेटींत्सून गुळ्चीट पदार्थ काढून खाऊनटाकतील. एवढ॑ कां ? कर्नाटकांत पांच वर्ष राज चालिवाला कोणालीन होईनास्क एकले कळून-कळनास्क मागेसून काम करत होते. लोक विसरूनगेले. अत्ता पुन्हायीन तेनी ....... (Re-written in DM script by ARV)

शब्दालंकार - 14

Shabdalankar - 14

Taking cue from some head-words in the “Figures of Speech” section of the DM Dictionary, Shri. Rajaram Ramachandran regales us with his “शब्दालंकार”, a series of 17 writings.

उठणे-बसणे - 2 उठणे-बसणे fig to behave in a very humble or servile manner. स्वंत अभिमान नाहीस्क॑ वागणे. uis जयललिता राज्य करताना तिज खाले काम करत होतते मंत्रीलोक तिज आज्ञा ऐकून उठणे-बसणे कराच विषयांत थोडकपणीन लाज नाहीस्क परस्पर सामर्थ्य दाखिवाच दृश्य प्हाऊन अम्हालाच कंटाळा येत होत॑.   Utna basna - lokaan barora milun asna, sakalaan barorayin sagajvini vaagna - rr. rr Delheentha jaavun thapaal ilaaqaacha aek kaaryaalayaantha kaamaala milaala.  Saadhaaran kaamacha, Englishaantha Clerk manthila.  Nava gaanva, nava baasha, nava loka, thyaanthayin ponaavanta loka Pakistaanaanthasun palun althene.  Theni bolaacha rraala nankarapini samjana.  rraala Hindi sudhdhaanga kalna, thyaaja vina thae loka bolaacha Urdu millathe Hindi, Punjabi.  Englishaantha boluya manje thyaansa yo bolaacha samjana, theni bolaacha rraala samjana (kasaala saangingaanvan rraalayin thevda English kalnamanun). rr payilla tharpadungela.  Vorla thalaantha kaama, kasaki kaam karatha hotha, aek mahina vegla vegla vibhaagaala jaavun kaam sikingaanvan.  Hindi kalna, aekaala althra kotta jaana manun kalna.  Vorla thalaantha tikaana kaayin asaaska kalla naahi.  Konaala kasa vichaarna?  Shaalaantha pini utun otaakun aeka bota dhaakhivilthe naahi. Aek vaara, dupaarcha vela jevaacha velaantha - ardha ghanta - baayaara jaavun pashte bussaanthasun uthraacha tikaana aek suvidha paaylotha, theththa jaavun halka karingun yeila. Dusara vaara nankara dhairya ala, kalla thalaantha jaavun udukumna manun (jevaacha vela) aantha gusla.  Aekla rraala dharuntaakla, kaayki vichaarla, rraala kaaye vichaartho manun kalla naahi.  rr mee heththacha nava kaamaala milloyen manun Englishaantha (thela kallatha Englishaantha) saangitla, thae, rraala dharlathola samjalni.  Kaayeki bolatha rraala dharun vorla thalaanthala thora adhikaarikada balaangun javun otaakivun thyaanchakada kaayki saangitla.  Theni Hindintha kaayeki vichaarle, rr Englishaantha gela vaaracha kaamaala milloyen manun saangitla.  Theni kalle kasaala gelaasa manun vichaarle, rr saangitla.  Theni hansle, dharun althokada kaayki saangitle.  Tho udhanda maryaadhaavini rraala kalle balaangun jaavun thae tikaana dhaakivla.  rraala abbaadamanun hotha, chintha vaarla, aththa ithpara hyaajakarthan baayaara jaana gardhini.  Vishayaala yevumnaka? Daha dhivasa rr udhanda srama bogla, thyaaja nanthara?  Raamaa Chandran balaavalthani askin Chandranji manun balaavaala aaramba karle.  rraala dharlatho?  Gyaan Chand manun naanva,  sevtori rraala sewa karatha hotha.  rr thae karyaalaya sodun dusra kaaryaalayalaa jaathaana radlapini.  Thae kasa? Dusara kaaryalayaantha?  Chandranji Raamaaji hungela.  Thevda maryaadha (Chennaila badhlingun alaampiri Chandranji, Raamaaji, rr hungela.   Lokaanbarora kasa vaagaanvan manun rraala kalungela.  Aska lokaan barorayin - theni thora adhikaari ki, barabar kaam karnaara ki, kalle kaam karnaara ki - utun basaala prayathna karla.  Thevdacha.  Sakala lokayin rraala udhanda vora basivuntakle.  Dhone kaaryaalayanthayin udhanda thor adhikaripini rr kaam karaacha kakshaala yevun thyaaja somora basun boluntakun jaathila.  Aravaantha hyaala kaawlaa dharna (kaakkaai pidikkuradhu) manthila, maskarina crow catching manthila, nanthara nankara naajukvini asundhe manun kaal kai pidikkiradhu (aath paaye -  dharna) manthila.  Hindeentha?  Chamchagiri manthila.  Kaaye kasaki, rr sakalaan barorayin utna basna  dhandaka aaje pathori sodla naahi. Hyaantha kaaryalayaantha shambareela navvadh dhevuya, mithraan barora saththar dhevuya​, soyreekaantha saateenthasun saththar pathori dhevuya. Paranthu aeka rraala aaje pathori samjalni, utna basna gharaantha kaan barora padthini?  Konaalthirin kallatha saangaakaan! Aththa ithpara kalun kaayin upayoga naahi, vayaantha ruppa, sona, rathna paana jaala, Ram naam sath hai aekacha cha baaki.

उठणे-बसणे - 2 उठणे-बसणे fig to behave in a very humble or servile manner. स्वंत अभिमान नाहीस्क॑ वागणे. uis जयललिता राज्य करताना तिज खाले काम करत होतते मंत्रीलोक तिज आज्ञा ऐकून उठणे-बसणे कराच विषयांत थोडकपणीन लाज नाहीस्क परस्पर सामर्थ्य दाखिवाच दृश्य प्हाऊन अम्हालाच कंटाळा येत होत॑. उठणे बसणे - लोकां बरोर मिळून असणे, सकलां बरोरय्र्र्न सहजविणी वागणे -rr. आरार डेल्हींत तपाल इलाखाच एक कार्यालयांत कामाला मिळाला. साधारण कामेच, इंग्ळीषांत क्ळर्क म्हण्तील. नव गांव, नव भाषा, नव लोक, त्यांतीन पोणावांटा लोक पाकिस्थानांत्सून पळून आलतेने (आलते ह्याने). तेनी बोलाच आरारला नंखरपणीं समजना. आरारला हिंदि शुद्धांग कळ्ना. त्यज विना ते लोक बोलाच उर्दु मिळलते हिंदि, पंजाबी. इंग्ळीषांत बोलुया म्हणजे त्यांस यो  बोलाच समजना, तेनी बोलाच आरारला समजना (कसाला सांगींगांव॑, आरारलायीन तेवढ॑ इंग्ळीष कळ्ना म्हणून). आरार पह्यिल॑ तरपडूनगेला. वोरल॑ तळांत काम, कसकी काम करत होता. एक महिने वेगळ॑ वेगळ॑ विभागाला जाऊन काम शिकींगांव॑. हिंदि कळ्ना, एकाला (एकीला) आलतर कोठ जाणे म्हणून कळ्ना. वोरल॑ तळांत ठिकाण काहीं असास्क कळ्ळ नाही. कोणाला कस विचारणे ? साळेंतपणीं उठून ओठाकून एक बोट दाखिवलते नाही. एक वार, दुपारच॑ वेळ जेवाच वेळांत -अर्ध घंटे- बाह्येर जाऊन पाष्टे बस्सांत्सून उतराच ठिकाण एक सुविधा प्हायल्होता, तेथ॑ जाऊन हलक॑ करींगून येईल. दुसर वार नंखर धैर्य आल॑. खाले तळांत जाऊन हुडुकम्हणे म्हणून (जेवाच वेळ) आंत घूंसला. एकला आरारला धरींगिट्ला, कायकी विचारला. आरारला  काय विचारतो म्हणून कळ्ळ॑ नाही. आरार "मी एथच॑ नव कामाला मिळ्ळोहें" म्हणून इंग्ळीषांत (तेला कळ्ळत॑ इंग्ळीषांत) सांगिट्ला. ते आरारला धरलतोला समजल नाही. काय कायकी बोलत आरारला धरून वोरल॑ तळांतल॑ थोर अधिकारीकडे बलाईंगूनजाऊन ओठाकिवून त्यंचकडे कायकी सांगिट्ला. तेनी हिंदींत कायकी विचारले. आरार "गेल वारेच कामाला मिळ्ळोहें" म्हणून सांगिट्ला. तेनी खाले कसाला गेलास म्हणून विचारले. आरार सांगिट्ला. तेनी हांसले. धरून आलतोकडे कायकी सांगिट्ले. तो उदंड मर्यादाविणी आरारला खाले बलाईंगूनजाऊन ते ठिकाण दाखिवला. आरारला अब्बाम्हणून होत॑. चिंता वारले, अत्ता एथपर ह्यजकरतां बाह्येर जाणे गरदनाही. विषयाला येवम्हणे का ? दहा वर्ष आरार उदंड श्रम भोगला. त्यज नंतर ? "रामाचंद्रन" बलावलतेनी अस्कीन "चंद्रन जी" म्हणून बलावाला आरंभ करले. आरारला धरलतो ? ग्यानचंद म्हणून नाव, शेवटोरी आरारला सेवा करत होता. आरार ते कार्यालय सोडून दुसर॑ कार्यालयाला जाताना रडलापणीं. ते कस॑ ? दुसर॑ कार्यालयांत ? "चंद्रन जी", "रामा जी" होऊनगेल॑, तेवढ॑ मर्यादा. (चेन्नैला बदलींगून आलांपिरी "चंद्रन जी", "रामा जी", "आरार" होऊनगेल॑.    लोकांबरोर कस वागांव॑ म्हणून आरारला कळूनगेल॑. अस्कि लोकां बरोरयीन -तेनी थोर अधिकारी की, सम-काम करणार की, खाले काम करणार की- उठून-बसाला प्रयत्न करेल, तेवढेच. सकल लोकेयीन आरारला उदंड वोर बसिवूनटाकले. दोन कार्यालयांतयीन उदंड थोर अधिकारीपणीं आरार काम कराच कक्षाला येऊन त्यज सोमोर (समोर) बसून बोलूनटाकून जातील. अरवांत ह्यला "कावळा-धरणे" (काक्कै पिडिक्करदु) म्हणतील. मस्किरींन "क्रो कॅचिंग" म्हणतील. नंतर, नंखर नाजूकविणी असूनदे म्हणून "कैल काल पिडिक्करदु" (हात पांय  धरणे) म्हणतील. हिंदींत॑ ? "चमचागिरी" म्हणतील. काय कसकी, आरार सकलां बरोरयीन उठणे-बसणे दंडक आज पतोरी सोडला नाही. ह्यांत कार्यालयांत शंभराला नव्वद देऊया, मित्रां बरोर सत्तर देऊया, सोयरीकांत साठींत्सून सत्तर पतोरी देऊया. परंतु, एक आरारला आज पतोरी समजल नाही. उठणे-बसणे, कां घरांत बरोरपडत नाही ? कोणालतरीन कळ्ळतर सांगाकां ! अत्ता इथपर कळून कायीन उपयोग नाही, वयेंत रुपे, सोन॑, रत्न प्हाणे झाल॑, "राम-नाम सत्य है" एकच बाकी. (Re-written in DM script by ARV)