Deepavali

“Deepavali”

Once again RR takes us back to the good old era and shows us how Deepavali was observed as a revered family ritual.

Read on ……

       

Original post in Roman DM by Shri. Rajaram Ramachandran

Re-written in DM Lipi

Navarathri evun aththaacha sampalaaska ahe, parthun paajori Deepaavali yetha ahe. Lenkra baala asaacha gharaantha Deepavali manje udhanda santhosha. Nava nava dhothra, pataakay, khaayaala gulchita padhaartha asa lenkraana avadaacha thevdi Deepavali dhivasa thyaansa miltha. Lenkraan borora thorleyin nava nava dhothra nesingun, pooja punaskaara karun, soyre dhaayre, mithra askaan borora milun santhoshaana asaacha dhivasa Deepavali dhivasa. Pallavapuramaantha maja laahna vayaantha pani baraacha shanaacha dhivasa raathricha amaala nava padki milala. Thiruvaaruraanthasun khemma bapa kaka bandintha yethila manun vaat paatha asana. Bandi alaampiri amcha padki paavun santhosha asala. Dhothra nankara maagha pudacha asala avasara avasaraantha sivalthyaamala, keda ghaanvaala thae puray. Pataakay baantun aek aek petintha ghalun tivana. Raathricha andaacha chule petivun andaantha unappani tivuntaakthila. Thae andaala aledha kunku laavun aek dhoraantha aledha baandhun tivlaasthila. Dustherpaari ami lenkra utthaana thorle askin snaan karlaasthila. Amaala askin chaampaavora basivun, akshan karun aek phula chokkota thaelaacha vaatintha buchkalun amcha doskaavora (doyeevora) laavun snaan karaala jaa manthila. Thora andaanthla kadaththa paani aek thor gangaalaantha visan karun tivlaasthila. Snaan karun nava dhothra thorlaana namaskara karun geingun nava gaalingun dhevaala, thorlaana namaskaara karlaampiri payilla lehe khaanvan. Thyaaj nantharacha gulchita khaayaala dhethila, dukaancha naho, thevdi gharaantha karlathecha. Gulchita somosaa avasya asala. Bapa kaka kaam karnaaraana dhyaa karthan andlathe 'gaada' borora kaatharaavate kaatun tivthila. Kaam karnaaraana chokkota thela, seeyakkaaicha poode, thaandhoola, nava dhothra, nankara pallum tivun dhethila. Ami aggi pataakae sodana, ghaavncha loka barun yethila, amaala chokkota shanaacha sampaaka milala, thevdacha Deepaavali sampun gela. Veethividanganaantha Deepavalila mee khemmayin asalthe nahin. Delhintha asthaana (mee lenkru naho bonkru) maja bahine mala dusthepaari char ghantela maadi payirikadacha pataakay soda manala. Aekdham sabdha aikala, aaju baaju asnaare chooke maningitlaasthila. Maja kaani kasaala aththa. Deepavali yetha, askin santhosha vini asaanvan manun dhevaala navasingthon. Nava dhothra nesinga, ghaalinga, gulchita khaava paranthu dhukancha naho, gharaantha karlathe, mixture, dhoodh peda askin khaava, lehe khaayaala visarukaa. Aek dhivasathri lenkra bala, soyre dhaayre, mithraan borora santhoshavini asaa. Chintha askin visaraa - chintha konaala nahi, kallathaala aggi chintha, aeklaana theen dhivasa jhaala, parsaapatisa (kshama karaa) gelni manun, aniki aeklaana dhivasaa theen jaavanska padtha manun - chintha chithaa samaan manun Hindintha saangthila. Chintha khemma sarna ami khemma nischinth asna? Ami he bhoothalaantha asjori thaeyin asala. Deepaavaliska dhivasa themmathiri chintha aggi visara. Sukhmaya asa. Aniki yevuya, mee vaa a....

नवरात्री येऊन अत्ताच संपलास्क आहे. पर्तून पाह्यजोरी दीपावळी येत आहे. लेंकर-बाळ॑ असाच घरांत दीपावळी म्हणजे उदंड संतोष. नव नव धोत्र, पटाके, खायाला गुळ्चीट पदार्थ अस॑ लेंकरांना अवडाच तेवढीं दीपावळी दिवस त्यांस मिळत॑. लेंकरां बरोर थोरळेःईं नव नव धोत्र नेसींगून, पूजा पुनस्कार करून, सोयरे-धायरे, मित्र अस्कान बरोर मिळून संतोषांन असाच दिवस दीपावळी दिवस. पल्लवपुरमांत मझ॑ ल्हान वयेंत पाणी भराच सणाच दिवस रात्रीच अम्हाला नव पडकी मिळेल॑. तिरुवारूरांत्सून केम्हा बापा, काका बंडींत येतील म्हणून वाट पाह्त असणे. बंडी आलांपिरी अम्च॑ पडकी पाव्हून संतोष असेल॑. धोत्र नंकर॑ मागे पुढेच असेल॑, अवसर अवसरांत शिवलत्यामळे. खेडे गांवाला ते पुरे. पटाके बांधून एक एक पेटींत घालून ठिवणे. रात्रीच हंडाच चूल पेटीवून हंडांत उनु पाणी ठिवूनटाकतील॑. दुस्तपारी अम्ही लेंकरे उठताना थोरळे अस्कीन स्नान करलास्तील॑. अम्हाला अस्कीन चांपाव॑र बसिवून, अक्षण (आरती) करून एक फूल॑ चोक्कोट-तेलाच वाटींत बुचकळून अम्च॑ डोस्केवोर (डोईवोर) लावून स्नान कराला जा म्हणतील॑. थोर हंडांतल॑ कढत पाणी एक थोर गंगाळांत विसण घालून ठिवलसतील॑. स्नान करून नव धोत्र थोरळांना नमस्कार करून घेईंगून नव घालींगून देवाला, थोरळेंना नमस्कार करलांपिरी पहिले लेह्य (लेहे) खांव॑. त्यज नंतरच गुळ्चीट खायाला देतील॑. दुकानच नहो, तेवढीं घरांत करलतेच. गुळ्चीट सोमाशा अवश्य असेल॑. बपा काका काम करणारांना द्या करतां आणलते "गाडा" बरोर कातरावाटे काटून ठिवतील॑. काम करणारांना चोक्कोट-तेल, सीयेकायीच पूड, तांदूळ, नव धोत्र, नंकर॑ पल्लम ठिवून देतील॑. अम्ही अग्गीं पटाके सोडणे. गांवाच लोके भरून येतील॑. अम्हाला चोक्कोट सणाच संपाक मिळल॑. तेवढच, दीपावळी संपून गेल॑. वीतिविडंगनांत दीपावळीला मी केम्हाहीं असलते नाही. डेल्हींत असताना (मी लेंकुरू नहो बोंकरू) मझ॑ बहीण मला दुस्तपारी चार घंटेला माडी पायरीकडच पटाके सोड म्हणल॑. एकदम शब्द ऐकल॑. आजू बाजू असणार चूक म्हणींगिट्लासतील. मझ॑ खाणी कसाला अत्ता. दीपावळी येत॑, अस्कीन संतोषविणी असांव॑ म्हणून देवाला नवसींगतों. नव धोत्र नेसींगा, घालींगा, गुळ्चीट खावा, परंतु दुकानच नहो, घरांत करलते. मिक्सर, दूध-पेढा अस्कीन खावा. लेह खायाला विसरूका (विसरूं नाका). एक दिवसतरीन लेंकर-बाळ॑, सोयरे-धायरे, मित्रां बरोर संतोषविणी असा. चिंता अस्कीन विसरा. चिंता कोणाला नाही. काढलत्याला अग्गीं चिंता. एकलांना तीन दिवस झाल॑, परसापटीस (क्षमा करा) गेलनी (गेल नाही) म्हणून, अण्की एकलांना दिवसाला तीन दपा जावांस्क॑ पडते म्हणून. चिंता, चिंता समान म्हणून हिन्दींत सांगतील॑. चिंता केम्हा सरना अम्ही केम्हा निश्चिंत असना ? अम्ही हे भूतळांत असजोरी तेहीं असेल॑. दीपावळीस्क दिवस तेम्हातरीन चिंता अगीं विसरा. सुखमय असा. अण्कीं येऊया. मी वा अ.....   …………SAVE DM…….WRITE DM…………