Tips & Taboos 22

Writings by Rajaram Ramachandran in facebook called "Maja aajimma, amma, bapa, kaka, kaki, mama, mami, thorle, maja laahna vayaantha themma themma dhilthe upadesa" have been re-written by me in Devnagari under the title "Tips & Taboos" after duly obtaining his kind approval. 

Post No. 22.

Original post in fb by Rajaram Ramachandran in Roman DM (27-10-2015)

Re-written by me in DM script

Navaraathrintha gharaantha kolu tivthon. Nava, juna, laahna, thora, veghla veghla rangaacha bavoli tivthon. Maja aajimma saangthila, 'mathintha karlatha Sri Raghavendra Swamicha bavoli tivthaane' manun. Koluntha maathra naho, tasaltha bavoli gharaantha nokko manthila. Kasa Ganesh Chavthi (Ganesh Chathurthi) poojaala rangi Ganesh tivthaane ki tasacha yeyin manun saangthila. Kumbhaaraacha gharaanthasun kalivalthe ola (wet) maathi anun Ganesh karivthila, thaecha poojaala tivthila. Aththa amcha garcha koluntha aeka maathintha karlatha Sri Raghavendra Swamicha bavoli tivlothon, Deva kshama karaanva. Paranthu Ganesh Chavthila rangi Ganesh gena nahi. Mathintha karlatha Ganeshacha gevun anana. Visarjana? Ghanvaantha asthaana kuntaantha nahithra paani palatha asaacha vaaikkalaantha karana. Chennai Nanganalluraantha payila aggi aadaantha ghaalatha hothon. Aththa aadaantha thevda paani thae samayaantha asthini, thyaa karthaan aeka vaalintha (bucket) paani barun thyaantha Ganeshaala uthrivuntakina. Theen dhivasathiri hoila vugaraala. Navaraathicha dhaha dhivasa (Vijaya Dasami miluna) gharaantha shanaacha sampaakacha. Thyaaja vina amaala themma themma kaayaala gulchita, ambata, thikkata kaayithiri milatha asala. Ambaacha paanaacha thorana, naarlicha mattacha olai (?) thorana askin adikivun alakaara karlaasthila. Shaankaali ghanvaacha lenkra aggi aethila, khaayaacha padhaartha gevingun jaathila.

नवरात्रींत घरांत कोलु ठिवतों. नव॑, जुन॑, थोर, वेगळ॑ वेगळ॑ रंगाच बावोली ठिवतों. मझ॑ आजीम्मा सांगतील॑, "मातींत करलते श्री राघवेन्द्रस्वामीच बावोली ठिवताने" म्हणून. कोलूंत मात्र नहो, तसलते बावोली घरांत नोक्को म्हणतील॑. कस॑ गणेश चौथी (गणेश चतुर्थी) पूजाला रंगाच गणेश ठिवताने की, तसच येहीं म्हणून सांगतील॑. कुंभाराच घरांत्सून कालिवलते ओल॑ माती आणून गणेश करिवतील॑. तेच पूजाला ठिवतील॑. अत्ता अम्च॑ घरच॑ कोलूंत एक मातींत करलते श्री राघवेन्द्रस्वामिच बावोली ठिवतों, देव क्षमा कराम॑. परंतु, गणेश चौथीला रंगाच गणेश घेणे नाही. मातींत करलते गणेशेच॑ घेऊन आणणे. विसर्जन॑ ? गांवांत अस्ताना कुंठांत, नाहीतर॑, पाणी पळत असाच कालवायींत॑ करणे. चेन्नै नंगनल्लूरांत पह्यिल॑ अग्गीन आडांत घालत होतों. अत्ता आडांत तेवढ॑ पाणी ते समयांत असत नाही. ते करतां एक वाळींत पाणी भरून त्यांत गणेशाला उतरिवूनटाकणे. तीन दिवसतरीन होईल॑ विघराला. नवरात्रीच दहा दिवस (विजयदशमी मिळून) घरांत सणाच संपाकच॑. तज विना अम्हाला तेम्हा-तेम्हा खायाला गुळचीट, अंबट, तिखट कायतरीन मिळत असेल॑. अंबाच पानाच तोरण॑, नारळीच मट्टाच तोरण॑ अस्कीन अडिकिवून अलंकार करलास्तील॑. सायनकाळी गांवाच लेंकरे अग्गीन येतील॑, खायाच पदार्थ घेईंगून जातील॑.