इकडून तिकडून - 2

In these fourteen random episodes RR takes us through various thoughts and places at his own pace. Always delightful and always endearing, come, look through these kaleidoscopic narrations.

Re-written in Standard DM by ARV

Original narration in Roman DM by RR

स्थल पुराण म्हणून ऐकलायस्तील. मागे येयाच "स्वय पुराण". क्षमा कराम. दीपावली आल॑, गेल॑. दुस्तपारी चार घंटेला उठून पाष्टे वेळ केम्हायीन कराच काम अस्कीन क्रमाविणी करून कॉफी पीऊनटाकून, एक दोन पटाके सोडूनटाकून, पाटावोर बसून अक्षणा करींगून, डोस्केवोर फूलावाटे नंखर चोखट-तेल लावींगून्नंखर भिजून, कोमट पाणींत स्नान करींगून, मीरा पूड घालून डोस्के घासींगून (आहेतेच चार केंस !) जुने धुवलते धोत्र नेसींगून, संध्या करून, देवाला पूजा करून, नव धोत्र नेसींगून, घरांत करल॑ते गूळ्चीट तिखट पदार्थ खाऊनटाकून, नंखर लेह (लेह्य) तोंडांत घालींगून, अब्बाडा म्हणून्पांच निमिष बसूया म्हणजे, नारळीझाड वेघणार येऊन डोस्के खाजींगून ओठाकलते प्हाऊन तला नंखर पैसे देऊन सायंकाळी खायाच घेवींगून जा म्हणजोरी कुप्पावाला येऊन ओठाकेल. तला नंखर पैसे देऊन उद्या येऊन खायाच घेवींगे (तो एक वेळेच येईल) म्हणट्लतेम्हा बाजू घरच लोंक, सून, लेंकरू नमस्कार कराला आलत्यामळे त्यांस दोन निमिष बैस म्हणून, त्यांस विडा देऊन, लेंकराला शंभर रुपे देऊनपाठिवूनटाकून, नंगनल्लूराला आलते थोर मामीला नमस्कार करूनटाकून येऊव दुसरंदा कॉफी पीव्हूनटाकून (संपाक पोणावांटा होऊनगेल॑), तीघदनेयीन के.आर नगर जाऊन वडील बहिणी-भावोजीला दीपावली नमस्कार करून, आशीर्वाद घेयींगून, नंखर वेळ बसून बोलूनटाकून, ह्यज मध्ये बहिणीला "अगे, महालक्ष्मी अंबा माये" गाणे (तेच buffers, ते वेळांत मला तेवढेच कराल झाल॑, बहिणीला नंखर घसा बसल्होत॑, लक्ष्मी पूजा पुढे घालूनटाकांव॑ म्हणून) म्हण म्हणून, घराला पर्तून येऊन जेवूनटाकून बसताना घंटे दोन -अर्ध दीपावली होऊनगेल॑. तीन घंटेला कॉफी पीऊनटाकून घर नंखर वसार करून, नंखर गुळ्चीट तिखट खावून, आलते नारळीझाड वेघणाराला एक धोत्रयीन खायाच पदार्थयीन देऊन पाठिवूनटाकून, दिवा लावलांपिरी नंखर पटाके सोडून, जेवणे पल्हार नौ घंटेला संपताना पूरा दीपावलि संपूनगेल॑. घंटे दहा. पाष्टे वेळ येयाच पाऊस आल नाही. वाजिवंत्रीवाला आल नाही, भवति भिक्षां देही म्हणून येयाच ब्राह्मण लोके आल नाहीते, सोयरे-धायरे अधीक लोके आल नाहीते, कित्येकदने फोणांतेच बोलूनटाकले. तेवढेच, दीपावलि होऊनगेल॑. अत्ता इथपर संक्रांतीच. प्हावुम्हणे का ? मागे लिव्हाच : गुळ्चीट तिखट पदार्थ करणेपणीं तेवढे श्रम नहो (नंखर स्रमेच), ते देणारांस पिशवींतयीन डब्बांतयीन घालून देणे आहे प्हावा, ते उदंड स्रम. अब्बाब्बा ! हिंग निघून जाईल म्हणतील. तस म्हणजे काय म्हणून अग्गीन विचारताने. घंटे साडेदहा, पर्तून वाचाला वेळ नाही. आज घालनातर॑, अण्खीएक दीपावलीलाच घालांव॑. चूक भरून असूया, असेल, क्षमा करा.   October 30, 2016

Sthala puraana manun aiklaaseelaantha. Maaga yeyaacha 'Suya puraana'. Kshama karaanvan. Deepavali ala, gela. Dusthyapari chhar ghantela utun, paashte vela kemmayin karaacha kaama askin kramavini karun, coffee pivuntakun, aek dhone pataake soduntakun, paataavora basun akshana karingun, doskaa vora phulaavaate nankara chokkota thael laavingun nankara bijun, komata paanintha snaan karingun, Meera poode ghalun doska gaasingun (ahethacha chhar kesa!), juna dhuvalthe dhothra nesingun, sandhya karun, dhevaala pooja karun, nava dhothra nesingun, gharaantha karlathe gulchita thikkata padhaartha kaavuntakun, nankara lehe thondaantha gaalingun, abbaada manun paanch nimisha basuya manje, naarli jaada vegnaara yevun doska kaajingun otakalthe paavun thela nankara paise dhevun shaankaali yevun khaayaacha gevingun jaa manjori kuppawaala yevun otaakaala, thela nankara paise dhevun udhya yevun khaayacha gevinge (tho aeka velacha yeyila) mantlathemma baaju gharcha lonka, soona, lenkru namaskaara karaala althyaamala thyaansa dhone nimisha baise manun, thyaansa vida dhevun, lenkraala sambar rupaye dhevun paativuntakun Nanganalluraala althe thora maamila namaskara karuntakun yevun dusaraandha coffee pivuntakun (sampaaka ponaavanta hungela), theega dhaneyin KK Nagar jaavun vadeel bahine bhavojila deepavali namaskaara karun ashirwaadha geingun nankara vela basun boluntakun, hyaaja madhdhe bahineela 'aega Mahalakshmi amba maaye' ghaana (thecha 'buffers' thae velaantha mala thevdacha karaala jaala, bahineela nankara gasaa baslotha, Lakshmi pooja puda gaaluntakaavan manun) mane manun, gharala parthun yevun jevuntakun basthaana ghante dhone - ardha Deepavali hungela. Theen ghantela coffee pivuntakun ghara nankara vasaar karun, nankara gulchita thikkata kaavun, althe naarli jaada vegnaaraala aeka dhothrayin khaayaacha padhaarthayin dhevun paativuntakun, dhiva laavlaampiri nankara pataake sodun, jevna palahara nou ghantela sampthaana poora deepavali sampungela. Ghante dhaha. Paashte vela yaacha pousa alni, vaajinthriwaala alni, bhavathi bikshaam dehi manun yaacha brahmana loka alnitha, soyre dhaayre adhik loka alnitha, kiththekdhane phonaanthacha boluntakle. Thevdacha, Deepavali hungela, aththa ithpara Sankaraanthi cha. Paavumnaka? Maaga livaacha: Gulchita thikkata padhaartha karna pini thevda srama naho (nankara sramacha), thae dhenaaraansa pisivinthayin dubbaanthayjn gaalun dhena ahe paava, thae udhanda srama, abbabbaa! Hinga nigun jaayila manthila, thasa manje kaaye manun aggi vichaarthaane. Ghante saade dhaha, parthun vaachaala vela naahi, aaje gaalnathra, aniki aek Deepavali lacha gaalaanvan. Chooke barun asuya, asala, kshama karaa. October 30, 2016

इकडून तिकडून - 1

In these fourteen random episodes RR takes us through various thoughts and places at his own pace. Always delightful and always endearing, come, look through these kaleidoscopic narrations.

Re-written in Standard DM by ARV

Original narration in Roman DM by RR

वीदिविडंगन गांवांत एक सुतार होता. अत्तायीन असेल म्हणींगतों. मुरुगेशन म्हणून नाव, त्यज लोंक शिवगुरु म्हणून नाव, मझ शाळेंत वाचत होता. मी तिसर॑ वाचताना तो दुसर॑ वाचत होता. एक वाचाच वर्ष संपलापिरी मी मझ जुन॑ पुस्तक अस्कीन शिवगुरूला देईन. वीदिविडंगन शाळेंत्सून मी पांचवी संपून सहावीला नन्निलम शाळेला जाजोरि हे प्रथा चालत होत॑. त्यज नंतर ते पोर कुंभकोणाला अपनाच मायेआजीच घराला निघूनगेला. गेलंदा खेडे गांवाला गेलतेम्हा त्यला प्हायलों. नव्वी वर वाचणे चढ्ल॑ नाही म्हणून बापाच कामालाच येऊनगेलों म्हणट्ला. गांवाच केवढकी पोरे असेच अर्धंगछ वाचणे सोडूनटाकून वेगळ॑ काम -नांगरणे, नित्य-मजूरीच काम करणे, अस॑ तस॑ म्हणून राव्हूनगेले. एक पोर मी सहावी वाचताना तो सातवींत वाचत होता. अम्ही दोघदनीं आठवी मिळून वाचलों. मी दहावी वाचताना तो नव्वावी वाचला. अक्रवी संपिवाला झाल नाही, पंतोजी होऊनगेला. होमियोपती वाचून वैद्याच कामयीन करला. अत्ता वैद्य पूर्त.  पल्लवपुरमांत सुतार कोण्हीन नहोते. मणलूरांत्सून पलनिवेल म्हणून एकला येऊन काम करला. एकदा मझ आजीम्माला फणसाच झाडाच कट्टा (पलगा) उपयोग करून एल ल्हान ऊंशीच खाले ठींगाच कट्टा करून देला. 1948 म्हणींगतों, आजीम्मा दिवसा वेळ ओंटाच वर दुपारच वेळ नंखर वेळ निजलासतील. कापणीच काळांत धान (धान्य) ओंटावरयीन घालून गवत घालून झांकून ठिवतील. तेम्हा कण्णामुरुगन म्हणून एकला (घराच आंत अग्गीन येईनातो) ते पाट काढून सरकिवून ठिवला. तेवढेच, आजीम्मा ते कट्टा, तेवढ॑ बेष असेल, तो शिवूनटाकला म्हणून भिरकावूनटाकले. तस॑ एक काळ. लोहार एकला होता, गोपाल म्हणून नाव. लोके गोवालु म्हणून बलावतील. अमच॑ घरांत तला गायीच पूंस (गो वाल) आलाये म्हणतील. तो करून देलते विळी (भाजी चिराच), किसणी (कोवर॑- खोब्र- किसाच॑) वेगळ॑-वेगळेयीन असेल, दोनीं मिळून असास्केयीन असेल, तेवढ॑ बेष असेल. अमच॑ सोयरे तेवढेदनाच घरांतयीन असेल. तेवढ॑ बष करून देईल. तिरुप्पाच्चि अरिवाळ (कोयता) म्हणून ऐकलासुयांत, ते मनुषाला माराच, मरिवाच॑. त्यजस्क घराच उपयोगाला पल्लवपुरम अरिवाळ (कोयता) तेवढ॑ बेष करून देईल गायीच पूंस. अडिकित्ता, पाना, अग्गीन कापाच सुरी वगैरायीन बेष असेल. मणलूरांत्सून जपान (त्यज नाव आज पतोरी मला कळ्ना) म्हणून एकला लोहाराच काम करेल. अम्हाला तेम्हा तेम्हा पात्राला अस्कीन शीश लावाच कामयीन करेल॑. गिड्डा असलते करतां त्यला ते नाव. ते काळांत जपान देश नंखर मार खावून श्रम भोगत होत॑. अत्ता ! अम्हाला तेम्हाच स्वतंत्रता मिळ्होत॑. वीदिविडंगन शेदारी पेरुंबडुगै म्हणून एक गांव॑. तेथेच कुंभाराच घर होत॑. तो चक्रावर ओल॑ माती ठिवून ते चक्र फिरिवत हातावटे मडके कराच प्हात बसलासेन. तोच अम्हाला गणेश चौथीला मातीच गणेश करून  देईल. रंगी गणेश ठिवून पूजा कराच दंडक नहोत॑. कोणालतरीन अक्कि येऊनगेल॑ म्हणजे कुंभाराकडेच जाऊन लिव्हींगून येतील॑. दोन तीन दिवसांत बरोर होऊनजाईल. क्षवरका/हजाम ? कसाला व्हो माराला येतांत॑ ? सांगा का, हजामाच खाणी पह्यिलेच भरूनदा लिव्हून लिव्हून प्राण काढलासकी, पुन्हायीन कसाला, म्हणून. डोई वरल॑ केंस काटतां काटतां पुन्हाहीं वाढतेकिनी, पुन्हाहीं हजामाकडे जातों नोहोका, तसेच मी पुन्हाहीं लिव्हत असतों म्हणींगून क्षमा कराकां. परीट ? एकदाच लिव्हल्होतों. पल्लवपुरमांत एक परीट येईल. नाव कळ्ना. अर्ध षाणा अर्ध वेडा. पंढ्र धोत्र (कोणाचकी !) पंढ्र अंगरखा - ते अंगरखायीन नोहो बनियनयीन नोहो, दोनालीमन मध्य एक. उदंड मर्यादा देईल, अम्ही लेंकरांसपणीं. ओंटा वर, वसरी वर की येऊन अम्ही पडकी घालजोरी एक कोनेंत पाऊल काढून अण्खीएक पांयेच गुडिघावर ठींगून ओठाकलसेल. उगेच (उगोच) ओठाकलासना. कायतरीन अपणाकडेच बोलत असेल. येताना जाताना अमचस्क चालून जाईना, उडीमारून उडीमारून, एथे एक पाऊल तेथे एक पाऊल ठिवून अपणाच गांव - पुदुपत्तूरला जाईल. आजू बाजू गांवांत वराड-वेव म्हणजे घराच बाह्येर नारळीच मट्टा मुदरून मुदरून कराच कीत्तु म्हणतील, ते घालून गोठा घालतील. ते काळांत शामियाना अस्कीन अमच गांवापटीस नहोत॑. गोठाच आंतल॑पटीस पंढ्र धोत्र मिळिवून मिळिवून शिवून अलंकार करलसतील. धोत्र अमचेयीन असूया तुमचेयीन असूया, परीट दोन दिवसाला भाडेला देलासेल. मझ बापा काका कडे भें होततेमळे अमच॑ घरचे धोत्र भाडेला जायना.          तेली ? अत्ता पुरे, पुढे जाताना तेली अडवे येताने, आलतर॑ शकुन बरोर नाही म्हणतील. नंतर प्हावमणे, अण्खीन भरून लोक आहेत. मागे लिव्हाच : अमच॑ गांवापटीस कावेरीच पाणी अण्खीं आल नाही. कडै मडै म्हणतील. असलते पाणी घालून बीं शिंपडून नाटणी करले. पाणी नाहीतेमळे अस्कीन वाळत आहे. कापणी कोठसून ? तेच मी तुम्हाला कापत आहें. क्षमा करा.      October 22,2016

Veethividangan ghaavaantha aeka suthaara hotha, aththayin asala maningthon, Murugesan manun naanva. Thyaaja lonka - Sivaguru manun naanva- maja shaalaantha vaachatha hotha. Mee thisra vaachthaana tho dusara vaachatha hotha. Aeka vaachaacha varsha sampalaampiri mee maja juna pushthaka askin Sivagurula dheyina. Veethividangan shaalaanthasun mee paanchvin sampun savveela Nannilam shaalaala jaajori hey prathaa chaalatha hotha. Thyaaj nanthara thae pora Kumbakonaala apnaacha maaye aajicha gharaala noongela. Gelaandhaa kheda ghaanvaala gelthemma thyaala paaylon. Navvee vora vaachna chadla nahi manun baapaacha kaamaalacha yevungelon mantla. Ghaavncha kevdaki pora, asacha ardhanaagachcha vaachna soduntaakun vegla kaama - naangrana, nithye majoricha kaama karna, asa thasa manun raavungele. Aeka pora mee savvee vaachthaana tho saathvin vaachatha hotha, ami dogadhani aatvin milun vaachlon, mee dhavveen vaachthaana tho navvee vaachla, akravin sampaala jaalni, panthoji hungela. Homoeopathy vaachun vaidhyaacha kaamayin Karla, aththa vaidhya poortha. Pallavapuramaantha suthaara konin nahotha, Manalooraanthasun Pazhanivel manun aekla yevun kaam karala. Aekdha maja ajimmaala panasaacha jaadaacha kattaa (Palagaa) upayog karun aeka laahna usaa kalle teengaacha katta karun dhila. 1948 maningthon, aajimma dhivasa vela ontaavora dhupaarcha vela nankara vela nijlaasthila. Kaapnicha kaalaantha dhaana ontavorayin galun ghavatha gaalun jaankun tivtheela. Themma Kanna Murugan manun aekla - gharaa aantha aggin yeynaatho, thae paata kaadun sarkivun tivla, thevdacha, ajimma thae katta, thevda besha asala, tho sivuntaakla manun birkhaavuntakle. Thasa aeka kaala. Lohara aekla hotha, Gopal nanun naanva, loka govaalu manun balaavthila. Amcha gharaantha thala ghaayeecha poosa (go vaal) alaaye manthila. Tho karun dhelthe vili (baaji chiracha), kisni (kovra kisaacha), vegla veglayin asala, dhonin millaaskayin asala, amcha soyre thevdhanaacha gharaanthayin asala, thevda besha karun dheyila. Thiruppaachchi arival manun aiklaaseelaantha, thae manushaalaa maaraacha, marivaacha. Thyaajaska gharcha upayogaalaa Pallavapuram arivaal thevda besha karun dheyila ghaayeecha poosa. Adikiththa, paana aggi kaapaacha suri vagaiyaraayin besha asala, Manalooraanthasun Japan (thyaaja naanva aaje pathori mala kalna) manun aekla loharaacha kaam karala. Amaala themma themma paathraala askin seesha laavaacha kaamayin karala. Gidda asaltha karthaan thyaala thae naanva. Thae kaalaantha Japan desa nankara maar khaavun srama bogatha hotha. Aththa! Amaala themmaacha swathanthratha millotha. Veethividangan sedhari Perumbadugai manun aeka ghaanvan. Theththacha kumbhaaraacha ghara hotha. Tho chakraavora ola maathi tivun thae chakra pirivatha haathaavaate madka karaacha paatha baslaasana. Thocha amaala Ganesh chouthila maathicha Ganesh karun dheyila. Rangi Ganesh tivun pooja karaacha dhandaka nahotha. Konaalthirin akki yevungela manje kumbhaaraakadacha jaavun livingun yethila, dhone theen dhivasaamtha barora hoonjaayila. Kshavaraka/Hajaama? Kasala vo maaraala yethaantha? Saangaakaan, hajaamaacha kaani payillacha barundhaa livun livun praan kaallaaski, punayi kasaala, manun. Doyee varla kesa kaatathaan kaatathaan punaayin vaadthakini, punaayin hajaamakada jaathon nahoka, thasacha mee punaayin livatha asthon maningun kshama karaakaan. Pareeta? Aekdhaacha livlothon. Pallavapuramaantha aek pareeta yeyila, naanva kalna. Ardha shaana ardha veda, pandra dhothra (konaachki!), pandra angarka - thae angarkaayin naho, banianayin naho, dhoni madhdhe aeka, udhanda maryaadha dheyila ami lenkraanpini, ontaa vora ki, vasiri vora ki yevun ami padki gaaljori aeka konaantha aeka paavul kaadun aniki aeka paayaacha gudgaavora teengun otaaklaasala. Ugocha otaaklaasnaa, kayithrin apnaakadacha bolatha asala. Yethaana jaathaana amchaska chaalun jaayina, udi maarun udi maarun, yeththa aeka paavula theththa aeka paavula tivun apanaacha ghaanva - Puduppaththooraala jaayila. Aaju baaju ghaavaantha varaada veva manje gharaa baayaara naarleecha matta mudhrun mudhrun karaacha keeththu manthila thae gaalun ghotaa gaalthila. Thae kaalaantha shaamiana askin amcha ghaanvaan patisa nahotha. Ghotaacha anthla patisa pandra dhothra milivun milivun sivun alankaara karlaasthila, dhothra amchayin asuya, thumchayin asuya, pareeta dhone dhivasaala baadaala dhilaasala. Maja baapa kaaka kada bhen hothathaamala amcha garcha dhothra baadaala jaaynaa. Theli? Aththa puray, puda jaathaana theli adava yethaane, althara shakuna barora nahi manthila. Nanthara paavumna. Aniki barun loka ahetha. Maaga livaacha: Amcha ghaanvaan patisa Kavericha paani aniki alni, kadai madai mantheela, asaltha pani ghaalun bee simpdun, naatni karle. Paani nahithaa mala askin vaalatha ahe. Kaapni kottasun? Thaecha mee thumaala kaapatha ahen. Kshana karaa. October 22,2016